Bedrijven vrezen gastekort: 'Essentiële spullen straks niet verkrijgbaar'
Thuis kan de verwarming gewoon aan deze winter. Ook zonder het Russische gas. Maar bedrijven die veel gas verbruiken zitten wel in onzekerheid. Zij vrezen voor een gastekort. En dat kan ook weer gevolgen hebben voor consumenten.
Voor huishoudens had minister Rob Jetten voor Klimaat en Energie gisteren een geruststellende boodschap. "In Nederland hebben we echt voldoende gas op voorraad om huishoudens van gas te voorzien."
Maar toen volgde voor grootverbruikers van gas een verontrustende zin: "En we zijn druk aan het werk om ervoor te zorgen dat dat ook voor het bedrijfsleven geldt."
Gasvoorraden
Nederland was voor het (deels) dichtdraaien van de gaskraan door Rusland al met een flinke klus bezig: de gasvoorraden moeten voor deze winter voor 80 procent gevuld worden. Nu zijn die voorraden maar voor gemiddeld 37 procent gevuld.
Die voorraden zouden, zo was het plan, deels gevuld worden met Russisch gas. Rusland heeft nu een flink deel van de gastoevoer naar Nederland stilgelegd. En dus moet er met man en macht elders gas vandaan worden gehaald.
Lukt dat onvoldoende, dan hebben grootverbruikers van gas mogelijk een probleem. "Een extra uitdaging", noemt Jetten het streven om onder deze omstandigheden te zorgen voor voldoende gas bij bedrijven. "Maar niks is onmogelijk."
Hans Grünfeld, voorman van de grootverbruikers, zoals staal- en chemiebedrijven, is er helemaal niet gerust op. Het is maar de vraag of het kabinet op tijd voldoende gas weet te verzamelen voor de winter, zegt hij tegen RTL Z. Bovendien blijken de Russen onvoorspelbaar en steeds een stap verder te gaan.
Steeds minder gas
Volgens Grünfeld zorgt Rusland heel bewust en in stapjes voor steeds meer schaarste van gas in Europa. Eerst leverden ze minder gas, vervolgens zijn ze de gasvoorraden niet meer gaan vullen en nu draaien ze de gaskraan naar verschillende landen (deels) dicht. "Wie weet wat de volgende stap zal zijn."
Het kabinet heeft eerder een plan gemaakt, mocht er inderdaad sprake zijn van een tekort aan gas. Dan wordt iedereen, burgers en bedrijven, bijvoorbeeld opgeroepen om minder gas te gaan gebruiken.
Mocht het nodig zijn, dan kunnen bedrijven ook gedwongen worden te kiezen voor een andere energiebron of zelfs om een fabriek deels of helemaal stil te leggen. Het kabinet heeft een lijst samengesteld van zestig grootverbruikers die in zo'n geval in beeld zouden komen.
"Onaanvaardbaar", vindt Grünfeld. Niet alleen voor de bedrijven in kwestie zou gedwongen sluiting een drama zijn, ook consumenten zijn dan de dupe, stelt hij.
Producten niet verkrijgbaar
"Dat betekent gewoon dat bepaalde essentiële producten niet meer verkrijgbaar zijn. Denk aan zuurstof voor ziekenhuizen of verpakkingsmaterialen die ervoor zorgen dat voedingsmiddelen de consument veilig bereiken."
Beter zou het zijn om enkele bedrijven, die daartoe bereid zijn, te vragen om vrijwillig te stoppen en hen daarvoor te compenseren, vindt Grünfeld. Zo zouden sommige kwekers uit eigen beweging een 'oogst kunnen overslaan'.
Ook meer gebruik maken van de kolencentrales en het openen van het Groninger gasveld zijn opties die het kabinet zou moeten overwegen, aldus de voorman. Maar volgens minister Jetten is het Groningse gas een 'aller-, aller-, allerlaatste middel'. En dat middel is nu nog niet in beeld.
Vooralsnog wordt er vooral elders gas ingekocht, maar ook dat is nog niet zo eenvoudig. Als dit alleen Nederland betrof, was er nog niet zo'n probleem, legt energiedeskundige Lucia van Geuns uit. Rusland heeft niet alleen de kraan richting Nederland, maar ook richting Polen, Finland en Bulgarije dichtgedraaid.
Hogere prijzen
"Het gas voor Nederland is misschien wel ergens vandaan te halen, maar al die andere landen moeten het ook ergens vandaan halen", vertelt Van Geuns. Het gevolg: meer strijd om de alternatieven voor Russisch gas en dus nog hogere prijzen.
Al zullen landen, mogelijk ook Nederland, via een omweg toch het Russische gas gaan kopen. Bijvoorbeeld via Europese landen die nog wel Russisch gas inkopen. Dat klinkt cru, maar kan niet anders, zegt van Geuns, want de gasvoorraden moeten gevuld voor komende winter. "Anders hebben we echt een crisissituatie in Europa."