Rekenkamer: EU moet misbruik landbouwsubsidies harder aanpakken
De Europese Unie (EU) moet meer doen om misbruik van EU-subsidies voor de landbouw te voorkomen. Er gaan jaarlijks miljarden euro’s naar boeren en landbouwprojecten in Europa, maar daarbij wordt soms ook gefraudeerd.
Dat zegt de Europese Rekenkamer in maandag verschenen rapport. Het onderzoek komt in de aanloop naar een nieuw landbouwakkoord en -begroting en moet helpen om fraude in de toekomst beter te bestrijden.
"De Unie moet dieper graven en beter controleren", zegt onderzoeker Nikolaos Milionis van de Europese Rekenkamer over de inspanningen van de Europese Commissie op dit gebied. "Fraude schaadt de EU en haar belangen."
Rode vlaggen
De rekenkamer onderzocht een deel van de subsidiestromen over de afgelopen jaren op fouten en onregelmatigheden. Ook werd bekeken of de EU adequaat reageerde op rode vlaggen en risico’s, zoals ontbrekende gegevens of dubbele aanvragen.
Een individueel bedrijf kan dan bijvoorbeeld geld krijgen, terwijl dat er ook al was voor het overkoepelende conglomeraat. Of zowel een bedrijf als een individu doen een aanvraag voor hetzelfde project en krijgen daarom dubbel geld. Sommige fraudeurs doen net alsof ze boer zijn, terwijl dat in werkelijkheid niet zo is.
Onvolledig beeld
Tussen 2016 en 2020 werd 0,09 procent van alle landbouwbetalingen als frauduleus aangemerkt, mede op basis van meldingen van EU-lidstaten. De financiële impact lijkt daarmee relatief laag, zegt Milionis.
Tegelijkertijd is het beeld onvolledig, omdat fraude niet makkelijk is op te sporen en het onderzoek beperkt is, zeggen de onderzoekers. "Het probleem is veel groter dan we nu hebben kunnen onderzoeken."
10.000 euro per jaar
Landbouwsubsidies van de EU komen terecht bij particulieren, bedrijven en overheidsinstanties. In 2020 kregen bijna 10 miljoen begunstigden steun via de regelingen van de EU. De meeste ontvangers kregen volgens de rekenkamer minder dan 10.000 euro per jaar.
Nieuwe technieken
Daarom hamert de rekenkamer op het beter aanpakken van fraude, zo kan er gebruik worden gemaakt van data en nieuwe technieken, zoals data mining of foto-analyse, om risico’s op te sporen en aanvragers te controleren. Ook kan de regelgeving minder ingewikkeld. "Hoe moeilijker, hoe groter de kans op fraude", aldus de rekenkamer.
Feit is dat er veel geld vanuit de EU naar landbouw gaat. Steun voor boerenbedrijven vormt een van de grootste kostenposten van de EU. Het geld vloeit richting boeren in de vorm van rechtstreekse betalingen, maar ook via (nationale) steunmaatregelen, zoals de vergoeding van bepaalde kosten.
Miljarden voor landbouw
Tussen 2018 en 2020 ging er zo jaarlijks voor 38,5 miljard euro aan rechtstreekse betalingen naar boeren en nog eens ruim 15 miljard naar andere vormen van landbouwsteun. Zo is er geld voor boeren die willen verduurzamen of steun voor een mislukte oogst.
Hoeveel steun boeren krijgen, wordt onder het jongste landbouwakkoord (2023-2027) mede afhankelijk van de vraag hoe duurzaam boeren werken. Volgens Milionis blijven de risico’s op fraude ook onder het nieuwe akkoord actueel en moet de EU er daarom meer werk van maken.
Dat is ook belangrijk, omdat Europeanen meebetalen aan de budgetten van de EU. In 2018 betaalde Nederland zo 4,84 miljard euro aan de EU. Dat is 282 euro voor elke Nederlander. Het geld ging onder meer hier aan op.
