Massatoerisme terug van weggeweest: 'Bestemmingen vullen hun zakken'

Ruim twee jaar lang zat de toeristische sector grotendeels op slot, maar dit jaar staan alle seinen op groen. Daarmee is ook het optimisme terug: ondanks de hoge inflatie neemt de reislust sterk toe en dat maakt reisorganisaties en luchtvaartmaatschappijen vol vertrouwen voor de komende zomer.

Volop geboekt

Want het vakantiegeld is binnen en dus wordt er weer volop geboekt voor de zomervakantie, zien ze bij reisorganisatie Sunweb. Al hebben veel Nederlanders begin dit jaar hun slag al geslagen.

Het 'vroegboekgedrag' van klanten is daar ­­­terug op het niveau van voor de coronapandemie en veel klanten boekten weer traditiegetrouw hun zomervakantie in januari. In de eerste maand van 2023 lag het aantal boekingen 49 procent hoger dan in dezelfde maand in 2022.

'2023 wordt topjaar'

"Zoals het er nu naar uitziet, wordt 2023 een topjaar", zegt Jan van der Borg, hoogleraar Geografie en Toerisme aan de Katholieke Universiteit Leuven. "Alle vormen van toerisme zitten in de lift, zowel nationaal als internationaal. En zowel stedelijk als landelijk."

Waar 2022 nog deels een hersteljaar was, ziet hij dit jaar cijfers die het laatste volledige jaar zonder coronacrisis (2019) overtreffen. "Heel veel landen en bestemmingen zijn hun zakken aan het vullen. Ze zijn echt geld aan het verdienen."

Veel pakketreizen en groepsreizen

Het vroege boeken is reisbrancheorganisatie ANVR ook opgevallen. Hun leden verkochten in de eerste maanden van dit jaar met name veel pakketreizen en groepsreizen. "De cijfers in januari en februari waren sky high, met name voor de schoolvakantieperiodes. De boekingen waren vroeg: mensen willen echt verzekerd zijn van een accommodatie of rondreis", zegt woordvoerder Hanita van der Meer.

Niet alleen qua boekingen is de sector terug bij het 'oude normaal'. Ook de bestemmingen die vakantiegangers kiezen, klinken als vanouds in de oren. Strandvakanties naar landen aan de Middellandse Zee, vliegen naar Bangkok en Bali, en de bekende stedentrips naar Venetië, Barcelona, Dubrovnik, Praag en Amsterdam: we vallen terug in onze oude boekpatronen.

'Momentum is weg'

Daarmee keren ook de oude problemen op sommige plekken weer terug. Bestemmingen die eerder tegen de grenzen van hun toeristische draagkracht aanliepen, krijgen dit jaar weer problemen, verwacht hoogleraar toerisme Van der Borg. Hij noemt overlast van rolkoffertjes, vastlopende straten en toegangswegen, B&B's die de woningmarkt scheeftrekken, en toeristen die wel een CO2-voetafdruk achterlaten maar niet opdraaien voor de kosten.

Van der Borg: "Het is een beetje triest. Misschien waren we naïef, maar er was momentum tijdens de pandemie. Een bezinningsmoment waarop we op ons gemak naar de voors en tegens van massatoerisme konden kijken. Samen met de industrie uitpluizen wat beter kan. Maar we hebben dat momentum een beetje weggegooid."

Massatoerisme leeft op

Toen de reissector in 2020 tot stilstand kwam, werd massatoerisme door velen doodverklaard. De coronacrisis zou een einde maken aan massale strandvakanties en grote cruiseschepen. Kleinschaliger en duurzamer reizen, was het toekomstbeeld dat werd geschetst.

Een van hen was reisondernemer Elske Doets van Doets Reizen. Wat is er nog over van dat beeld? "Ik vind het te kort door de bocht om te zeggen: we schieten volledig terug in oude reflexen", zegt Doets. "De coronacrisis zorgde voor een revolutie: voor het eerst werd voor ons besloten dat we iets niet meer mochten. We gaan nu van revolutie naar evolutie. Daarbij zijn duidelijk trends zichtbaar die duurzaam en positief zijn voor de toekomst."

Als voorbeelden noemt ze het toegenomen aantal vakanties in eigen land, de strengere regels die steden als Venetië en Amsterdam opstellen om massatoerisme te beteugelen, en internationale treinreizen die aan populariteit winnen. Doets: "Het allerbelangrijkste is dat Schiphol en andere Europese luchthavens toch echt zien dat een krimpscenario nodig is. Een beweging de goede kant op."

'Magneten aanpakken'

Maar voorlopig zal het om populaire plekken 'gewoon' weer druk worden. Vooral bij mooi weer, verwachten ze bij toerismebureau NBTC. Denk aan Scheveningen, een aantal locaties in Zeeland, de Posbank en ook zoals altijd de Zaanse Schans of Giethoorn.

Veel bestemmingen werken daarom aan oplossingen om bezoek op piekmomenten in goede banen te leiden, zodat overlast bijvoorbeeld voor inwoners wordt beperkt. Dit is volgens de organisatie een goede zaak, maar verdient wel 'blijvend proactief aandacht vanuit deze bestemmingen'.

In de binnenstad van Amsterdam, uitgestorven als nooit te voren tijdens de lockdowns, maar nu weer als vanouds overspoeld door toeristen, hopen bewoners dat zulke strengere maatregelen snel worden ingevoerd. "Het massatoerisme is weer in volle omvang terug", zegt bewoonster Els Iping. Zij was acht jaar namens PvdA-bestuurder in stadsdeel Centrum en strijdt tegenwoordig met actiegroep Stop de Gekte tegen overlast van toeristen, wat volgens haar de buurt kapotmaakt.

Iping: "Wat pas echt zou schelen is de belangrijkste magneten voor blow-, zuip- en braltoeristen aanpakken. Dat betekent geen toegang voor buitenlanders in de coffeeshops, en de raamprostitutie naar binnen of verplaatsen."