Gemeenten schieten niet op met verplichte verduurzaming woningen
Veel gemeenten maken nog nauwelijks werk van het gasloos maken van woningen en gebouwen, terwijl hiervoor wel afspraken zijn gemaakt in het Klimaatakkoord van het kabinet.
Dat concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) na een analyse van ruim driehonderd zogenoemde warmteplannen van gemeenten. Die plannen zijn in 2021 door gemeenten gemaakt.
In 2030 moeten 1,5 miljoen bestaande woningen verduurzaamd zijn, bijvoorbeeld met aansluitingen op warmtenetten, aanleg van warmtepompen en extra isolatie.
2050 zonder gas
Uiteindelijk wil het kabinet dat Nederland in 2050 helemaal zonder gas kan; dan moeten 7 miljoen woningen en 1 miljoen andere gebouwen van het aardgas af zijn. Gemeenten moeten hierin een groot deel van de leiding nemen en plannen opstellen. Welke woningen zijn er? En wat zijn de mogelijkheden om die gasloos te verwarmen?
De plannen komen per gemeente terecht in een zogenoemde Transitievisie Warmte (TVW). Zo wil de gemeente Haarlem dat in 2040 alle gebouwen duurzaam verwarmd worden met gebruik van wind, water of aardwarmte.
Maar de meeste gemeenten zijn niet zo concreet, zegt het PBL. Veel van die plannen bevinden zich nog in een voorbereidende fase. Doelen, acties en tijdpaden worden vaak nog niet benoemd.
En daarmee worden de afgesproken klimaatdoelen voorlopig niet gehaald. Kijkend naar de plannen die wél zijn gemaakt voor warmtepompen, warmtenetten en aardgasvrije gebouwen, blijft de teller volgens het PBL steken op één miljoen gebouwen; twee derde van het doel van 1,5 miljoen verduurzaamde woningen.
Wat telt mee?
Worden de plannen voor het isoleren van woningen en gebouwen meegeteld, dan kan dat aantal wel worden gehaald. "Op voorwaarde dat de plannen die nog niet in de buurt van uitvoeringsfase zijn, worden versneld en alle randvoorwaarden en obstakels worden aangepakt", aldus de onderzoeker Folckert van der Molen van het PBL.
Hoe realistisch is het eigenlijk dat we in 2050 grotendeels van het gas af zijn? In deze video leggen we het uit:
Volgens de onderzoeker hebben de meeste gemeenten wel een plan, maar daarvoor bestaat geen vast format of doel. "Daardoor hebben gemeenten de plannen op zeer uiteenlopende wijze ingevuld", zegt hij. "Een enkeling heeft helemaal geen plan."
De vraag is volgens hem ook wat 'verduurzaming' nu precies inhoudt. "Is dat een hybride warmtepomp of een gasloze woning? Telt isolatie mee? Wat er bij hoort is voor gemeenten onduidelijk. Uiteindelijk is gasloos wel waar we moeten belanden."
Financiële belemmeringen
Volgens het PBL noemt 80 procent van de gemeenten financiële obstakels als belemmering voor het maken en uitvoeren van de plannen. Er is volgens de instantie ook veel behoefte aan een duidelijk kader over hoe gemeenten hun taken moeten invullen.
"Sommige gemeenten willen dat de plannen betaalbaar blijven, anderen willen geld van het rijk zien", zegt Van der Molen.
Subsidie
Het kabinet heeft ondertussen extra doelen geformuleerd om woningen sneller te isoleren en stelt daar onder meer extra subsidie voor beschikbaar. Ook moet er wetgeving komen die gemeenten helpt bij de transitie.
De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) laat in een reactie weten dat gemeenten 'actief en ambitieus bezig zijn met het aardgasvrij maken', maar dat ze tegen de nodige obstakels oplopen. "Gemeenten hebben nog steeds niet de benodigde wettelijke bevoegdheden en hebben lang moeten wachten op geld om de plannen uit te voeren. Verder zoeken we samen met het rijk nog naar oplossingen om de energietransitie betaalbaar te maken voor onze inwoners."
