Shell plant nauwelijks bomen van je cent CO2-compensatie aan de pomp

Zo'n CO2-credit is een soort certificaat waaruit blijkt dat jij hebt betaald voor een ton CO2-compensatie. Dat kan twee dingen betekenen. Of er is een ton CO2 extra uit de lucht gehaald, of er is voorkomen dat er een ton CO2 de lucht in is gegaan.

Shell kiest met de twee projecten vooral voor optie twee. De projecten moeten ervoor zorgen dat er geen bos gekapt of verbrand wordt, er worden dus geen nieuwe bomen bij geplant. Volgens Shell kunnen ze de credits bij deze projecten kopen voor 1 cent per liter, wat neerkomt op 4,30 euro per ton CO2-compensatie.

Illegale kap verhinderen

Het project in Indonesië, Katingan Mentaya, zorgt ervoor dat een gigantisch oerwoud niet wordt gekapt. Dat bos stond wel op de lijst van de kapindustrie. Bij het Cordillera Azul-project in Peru wordt vooral illegale kap en verbranding van stukken bos verhinderd.

Het grootste gevaar voor dat gebied zijn oprukkende boeren die stukken bos verbranden om als landbouwgrond te kunnen gebruiken. Het geld dat naar dit project gaat wordt bijvoorbeeld gebruikt om bewakers te betalen en illegale veeboeren te verwijderen. Maar ook voor opleiding en bewustmaking van de lokale bevolking en het onderhouden van wachtposten en bordjes.

Uiteindelijk zouden al die maatregelen er dus toe leiden dat het bos wordt behouden en op die manier zorgt jouw cent per liter - in ieder geval volgens Shell en de projecten - dat je CO2-uitstoot wordt gecompenseerd.

Kritiek: ergens anders toch kap

Toch is niet iedereen is enthousiast over dit soort projecten. Martin Cames van het gezaghebbende Öko-instituut, dat onderzoek doet naar milieu en klimaat, plaatst een aantal kritische noten.

Een probleem is 'lekkage'. Zo wordt het genoemd als er ergens anders bomen worden weggehaald omdat het niet gebeurt op de projectlocaties. In dat geval is het gevolg van het conserveren van bos op de ene plek dus dat er bomen weg worden gehaald op een andere plek. Het nettoresultaat is dan dus weer nul.

Duurzaam? Of korte termijn oplossing?

Een andere belangrijke vraag is bijvoorbeeld wat gebeurt bij een bosbrand, oftewel, hoe duurzaam is deze oplossing? De bomen worden geplaatst als compensatie voor CO2-uitstoot van de olie die Shell uit de grond haalt. Als het bedrijf dat niet zou doen, zou de CO2 niet vrijkomen.

De compensatie gebeurt door de aanplant van iets dat veel sneller CO2-uitstoot oplevert dan fossiele brandstoffen. Zelfs als er geen bosbrand komt, dan nog sterft een boom op een gegeven moment en bij het vergaan ervan, komt de CO2 alsnog vrij.

Greenwashing

Maar Cames heeft ook een fundamenteler bezwaar tegen dit soort compensatieprojecten. "Communiceren dat je voor minder dan de kosten van een kopje cappuccino per week al je klimaatwroeging af kunt komen lijkt meer op greenwashing en kan er zelfs tot hogere emissies leiden omdat mensen niet reduceren maar meer gaan reizen en autorijden."

'Op zich waardevol'

Een andere expert is milder over de methode van Shell. "Internationaal hebben we afgesproken dat als je vrijwillig je CO2 compenseert, je dat via verschillende projecten kan doen", aldus Lena Euwens, directeur van Trees for All. "In het bos kun je dat doen door het behoud van het bos, het voorkomen dat het gekapt wordt dus. Of je kunt aanplanten."

Het voorkomen dat bossen worden gekapt is 'op zich waardevol', omdat dit een 'hele grote bron' van CO2-uitstoot is, aldus Euwens. Shell laat in een reactie weten dat het wel degelijk ook bomen plant: het wijst op de vijf miljoen bomen die het in Nederland samen met Staatsbosbeheer gaat aanplanten. 

Dat is alleen een ander project. Bij de projecten waar de opbrengst van de CO2-cent naar toe gaan, worden nauwelijks bomen geplant. 

Uitgesmeerd over enkele jaren gaat het om 150 hectare aan bomen nieuwe bij het Indonesische project. Dat is een druppel op een gloeiende plaat in vergelijking met bijna 2,5 miljoen hectare die bij de twee projecten niet gekapt worden.