Hoe de overname van Stork door Amerikanen eindigde in tranen
Vijf jaar na de veelbelovende overname van Stork door de Amerikaanse bouwgigant Fluor blijkt er van alle verwachtingen niets terecht te zijn gekomen. Na ontslagrondes en afschrijvingen van honderden miljoenen staat het Nederlandse industriële onderhoudsbedrijf weer te koop. Wat ging er mis?
Het leek zo mooi. Eind 2015 werd bekend dat Stork Technical Services na turbulente jaren in handen kwam van de Amerikaanse constructiegigant Fluor. De Amerikanen waren bereid om 695 miljoen euro voor Stork te betalen.
Daarmee leek de grootste divisie van het ooit roemruchte industriële Nederlandse conglomeraat – anno 1865 – eindelijk in een veilige haven te komen. Stork was in 2007 van de beurs gehaald door Britse investeerders, en vervolgens opgesplitst.
Technisch onderhoud
Stork Technical Services, het bedrijfsonderdeel dat technische installaties als chemische fabrieken en raffinaderijen onderhoudt, groeide onder de investeerders uit tot een concern met 15.000 werknemers en een omzet van 1,5 miljard euro.
Maar echt overtuigen deed Stork onder de Britten niet. Zeker niet toen de olieprijs in 2014 en 2015 onderuit ging. Als gevolg daarvan ging bij veel klanten de hand op de knip; projecten in de olie- en gasindustrie werden uitgesteld of afgeblazen.
Verliezen
Uit de laatste jaarrekening als zelfstandig bedrijf blijkt dat Stork Technical Services in 2015 een verlies van 101 miljoen euro boekte, grotendeels door eenmalige afschrijvingen en kosten als gevolg van de overname door Fluor.
Uit de vergelijkende cijfers blijkt dat Stork ook het jaar daarvoor rode cijfers schreef; een verlies van ruim 19 miljoen euro.
Andere tijden
Met de overname door branchegenoot Fluor breken andere tijden aan. De Britse mannen van het snelle geld maken plaats voor Texaanse techneuten, die dezelfde taal als de Stork-mensen spreken. Dure leningen worden vervangen door krediet van Fluor, waarvoor Stork veel minder rente betaalt.
De nieuwe eigenaar van Stork is een Amerikaans ingenieurs- en bouwbedrijf, dat sinds de oprichting in 1912 is uitgegroeid tot een grootheid van wereldformaat. Met 45.000 werknemers boekt Fluor in 2015 een gezond winstgevende omzet van ruim 18 miljard dollar (bijna 15 miljard euro).
Texanen in Nederland
Meer dan de helft van die omzet boekt Fluor buiten de VS. Ook in Nederland zijn de Amerikanen al decennialang actief. Zo legt Fluor hier de Hogesnelheidslijn (HSL) en autowegen aan en bouwt het raffinaderij-installaties bij Rotterdam.
Prettig is eveneens dat er in de bedrijfstop van Fluor een Nederlander zit. De dan 54-jarige Peter Oosterveer werkt al sinds 1988 voor de Texanen. Voordat hij in 2017 bestuursvoorzitter van ingenieursbureau Arcadis wordt, is hij operationeel de tweede man van Fluor.
Grote belofte
Grote belofte bij de overname van Stork is dat het Nederlandse onderhoudsbedrijf toegang gaat krijgen tot de indrukwekkende klantenkring van de Amerikanen.
De gedachte ligt voor de hand: opdrachtgevers die een raffinaderij of een chemische fabriek door Fluor laten ontwerpen en bouwen, willen ook dat die goed wordt onderhouden. En omgekeerd; onderhoudsklanten van Stork willen ook wel eens een nieuwe installatie laten bouwen.
Groeimogelijkheden
"Stork is sterk complementair aan Fluor", jubelt topman David Seaton destijds. De combinatie "geeft beide ondernemingen de mogelijkheid hun diensten aan te bieden aan nieuwe klanten en in nieuwe markten."
Ook meent Seaton dat Stork 'minder afhankelijk is van volatiele grondstofprijzen', dankzij de langlopende contracten met klanten. "Het geeft Fluor een continue inkomstenstroom en robuuste groeimogelijkheden", aldus de topman.
Ruim baan
De Nederlanders krijgen dan ook ruim baan. Stork-directeur Arnold Steenbakker mag de integratie van Stork met de onderhoudstak van Fluor gaan leiden. Zo ontstaat een divisie met 19.000 werknemers en een omzet van ruim 2 miljard euro. Storks hoofdkantoor blijft in Utrecht.
Aanvankelijk lijkt alles goed te gaan. In het jaarverslag over 2016 meldt Fluor tevreden dat de integratie probleemloos verloopt. "Stork maakt zich op om buiten zijn traditionele markten actief te worden, en levert al diensten aan de Noord-Amerikaanse bouwprojecten van Fluor."
Wel nemen de Amerikanen de touwtjes bij Stork strakker in handen. Steenbakker wordt al in 2016 vervangen door Taco de Haan, een Nederlander die dan al twintig jaar in Texaanse dienst is.
Tegenvallers
Maar al in 2017 verschijnen de eerste barstjes in de gloednieuwe aanwinst. In de kleine lettertjes van het jaarverslag van Fluor staat dat Stork dat jaar 'een kleinere bijdrage aan de winst levert.'
In 2018 wordt nog duidelijker dat Stork de verwachtingen van de Amerikanen niet waarmaakt, mede omdat een groot onderhoudsproject in de VS wordt afgeblazen.
Beroerde timing
Fluor erkent dan dat de overname van Stork achteraf beroerd is getimed, omdat in het jaar van de aankoop net 'een trend aanving waarin klanten hun onderhoudsprogramma's inkrompen en uitstelden om hun winstgevendheid te verhogen.'
Opmerkelijk, want deze trend was, onder meer als gevolg van de gekelderde olieprijs, al vóór de overname van Stork ingezet. Bij de aankoop beweerde Fluor-topman Seaton nog dat Stork daar dankzij langlopende contracten ongevoelig voor was.
Kostenbesparingen
Fluor zegt in 2018 de uitdagingen bij Stork het hoofd te kunnen bieden met kostenbesparingen. De aandeelhouders kunnen opgelucht ademhalen. Maar dat geldt niet voor het personeel: eind dat jaar ontslaat Stork in Nederland 300 vaste werknemers.
Vakbond CNV zegt daarbij verbaasd te zijn over de omvang van de reorganisatie, maar wel te hebben geweten dat Stork verlies leed. Opvallend, want Fluor beweert in het jaarverslag dat het industriële onderhoudsbedrijf in 2017 en 2018 nog winst maakt.
Moederconcern in problemen
Tot overmaat van ramp komt het machtige moederbedrijf van Stork plotseling ook in de problemen. In oktober 2018 raakt Fluor een derde van zijn beurswaarde kwijt. Na tegenvallende kwartaalcijfers keldert de koers, van 60 naar 40 dollar. Het blijkt slechts een voorproefje.
Eind februari 2019 presenteert topman Seaton nog solide jaarcijfers: een nettowinst van 225 miljoen op ruim 19 miljard dollar omzet. Twee maanden later moet Seaton opeens vertrekken, na een verrassend kwartaalverlies. Fluor raakt die dag nog eens een kwart van zijn waarde kwijt; de koers duikelt naar 30 dollar.
Beerput open
Na het vertrek van Seaton gaat de beerput open. De boeken van Fluor blijken een zooitje. Het concern moet ingrijpende boekhoudkundige maatregelen nemen en de cijfers van drie voorgaande jaren aanpassen.
In augustus 2019 is het aandeel op de beurs van New York nog maar 17 dollar waard. De Amerikaanse beurstoezichthouder SEC start begin 2020 een onderzoek naar Fluor.
Afgelopen september wordt de volle omvang van de schade zichtbaar. In de zeer vertraagde jaarrekening over 2019 prijkt een megaverlies van 1,7 miljard dollar. En daarmee is de pijn nog niet geleden. De inmiddels uitgebroken coronacrisis raakt ook de bouwsector keihard.
Fluor schudt op zijn grondvesten. Op het hoofdkantoor van Stork in Utrecht moet met afgrijzen zijn gekeken naar de ontwikkelingen in Texas.
Want was Stork al een tegenvaller voor Fluor gebleken, nu blijkt er ook sprake van het omgekeerde. Het machtige moederconcern dat Stork moest helpen internationaal door te breken, blijkt haar eigen zaakjes volstrekt niet op orde te hebben.
Nieuwe tegenvallers
En ook in Utrecht blijven de resultaten teleurstellen, tonen de kwartaalberichten en jaarverslagen van Fluor en dochterbedrijf Fluor Europe aan. In 2019 kampt Stork met lagere volumes in Europa, een afgeblazen Amerikaans onderhoudsproject en een Australische opdracht die kleiner uitpakt.
In de eerste drie kwartalen van 2020 volgen nieuwe tegenvallers. Mede als gevolg van de coronacrisis boekt Stork opnieuw 'belangrijk lagere' volumes. En bij een nieuwe ontslagronde die begin dit jaar moet zijn afgerond, schrapt Stork nog eens 115 voltijdsbanen.
Dramatische gevolgen
De jarenlange tegenvallers blijken ook dramatische gevolgen te hebben gehad voor de financiële gezondheid van de vennootschap Fluor Europe, zeg maar 'Stork met extraatjes'.
Uit de jaarrekening over 2019, die in december pas werd gedeponeerd, blijkt dat Fluor Europe dat jaar zo'n 250 miljoen euro moet afschrijven op goodwill en klantencontacten van Stork. Mede daardoor boekt de vennootschap een megaverlies van 151 miljoen euro.
Kwart miljard negatief
Het eigen vermogen van de vennootschap zakt eind 2019 dan ook ernstig in het rood, naar 244 miljoen euro negatief. De Amerikaanse moeder geeft garanties af voor het voldoen van de verplichtingen van Fluor Europe en Stork. Daarna pas zet extern accountant Jeroen Vernooij van EY zijn goedkeurende handtekening.
Begin 2020, na het uitbreken van de coronacrisis, schrijft Fluor ook de resterende goodwill, de klantenrelaties en de merknamen van Stork volledig af.
Stork in de etalage
Eind deze maand, op vrijdag 26 februari, presenteert Fluor de resultaten over het volledige jaar. Maar vorige maand bleek al dat de Amerikaanse bouwgigant geen heil meer ziet in Stork, en het bedrijf in de etalage heeft gezet.
De veelbelovende overname van Stork door Fluor is daarmee uitgelopen op een gigantische mislukking. Het is de vraag wie de koper van de industriële dienstverlener zal zijn. Ziet een branchegenoot er misschien nog brood in? Of komt Stork na vijf jaar onder de Texaanse techneuten weer in handen van private equity?
Werkgelegenheid
Ook is het de vraag wat de voorgenomen verkoop voor gevolgen heeft voor de werkgelegenheid bij Stork. Bij het concern werken nog steeds 17.000 mensen, waarvan ruim 3000 in Nederland.
Bestuurder Arthur Bot van CNV zegt recent weinig te hebben vernomen van nieuwe reorganisaties. "Maar bij Stork wordt eigenlijk aan de lopende band gereorganiseerd. In vakbondsland is het wel helder dat er iets moet gebeuren. Want Amerikanen die ergens maar geld blijven bijgooien, zie je niet zo vaak. Het zijn bepaald geen filantropen."
Koersgevoelig
Fluor beantwoordde geen enkele van een lijst gemailde vragen over Stork, omdat het in de zogenoemde 'stille periode' voor de aankondiging van de jaarcijfers zit. Daarin moeten beursgenoteerde bedrijven zich onthouden van koersgevoelige uitspraken.
Ook Stork wil geen antwoord geven op vragen. Topman Taco de Haan is niet beschikbaar voor een interview. "Vanuit Stork gezien kan ik u laten weten dat de verkoopplannen van Fluor geen enkele invloed hebben op onze dagelijkse werkzaamheden en dat wij de toekomst met vertrouwen tegemoet zien", aldus een gemailde verklaring.