Cafés en restaurants jarenlang opgelicht door frituurvetkartel
Hoe minder je betaalt bij je leverancier, hoe groter je winst bij het doorverkopen. Dat geldt voor ieder product, en dus ook voor gebruikt frituurvet. Drie bedrijven spanden samen om de inkoopprijzen zo laag mogelijk te houden. Toezichthouder Autoriteit Consument en Markt (ACM) kwam het kartel op het spoor.
Samen hadden de drie bedrijven - Rotie, Nieuwcom en UCO Kampen - ongeveer 80 procent van de hele Nederlandse UCO-markt in handen. UCO staat voor used cooked oil, waar dit hele verhaal om draait.
Ingrediënt biobrandstof
Het ophalen van dit goedje bij cafés, snackbars, restaurants en voedingfabrikanten levert geld op. De bedrijven die dit doen, kunnen het gebruikte frituurvet namelijk doorverkopen aan makers van biobrandstof. De ophaalbedrijven hebben weinig invloed op de prijzen die ze ontvangen van biobrandstoffabrikanten.
Om toch meer geld te verdienen, werden afspraken gemaakt om de tarieven die de bedrijven zelf om het vet op te halen naar beneden te krijgen of in ieder geval niet verder te laten stijgen. Ook werd in onderling overleg de markt verdeeld.
Ophaaladressen verdelen
Er werd bijvoorbeeld afgesproken dat chauffeurs van het ene bedrijf niet het gebruikte frituurvet mochten ophalen op adresjes van het andere bedrijf. Als een chauffeur probeerde een nieuw adres als klant te winnen, dan moest hij eerst vragen welk bedrijf het frituurvet tot dat moment ophaalde.
Stel dat het andere bedrijf er al een deal had, dan werd de kaper op de kust verzocht om het aanbod weer in te trekken. Het café of restaurant was hier dan de dupe van, want het eerste bedrijf bood doorgaans minder geld om het gebruikte vet op te halen.
Met Rotie als spil tussen de drie bedrijven, werden zo jarenlang in twee afzonderlijke kartels afspraken gemaakt over de maximumprijzen voor het oude frituurvet.
Afspraken over prijzen
Soms hielpen de bedrijven elkaar zelfs een handje. Dan deed bijvoorbeeld Rotie een lager bod bij een restaurant dat al een afspraak had met Nieuwcom. Op die manier werd de illusie gewekt bij het restaurant dat ze echt wel de beste deal hadden, terwijl de inkoopprijs lager was dan wanneer er echt sprake was geweest van concurrentie.
Als dit namelijk wél gebeurde doordat Nieuwcom een hoger bod deed, dan deed Rotie meteen het verzoek om het bod weer in te trekken. Of Rotie deed het verzoek aan Nieuwcom om een nieuw, lager bod uit te brengen. Op die manier werd het restaurant weer terug in de armen van Rotie gedreven.
Groot marktaandeel
Volgens de ACM komt dit neer op het aantasten van de concurrentie, zeker omdat de drie partijen een flink deel van de markt in handen hadden. De bedrijven hebben dit ook toegegeven, staat in het boetebesluit.
De hoogste boete van ruim 2 miljoen euro is voor Rotie, een onderneming die inmiddels uit vier losse bv's bestaat. Dit bedrijf had de grootste rol in het bedrog, omdat het met beide andere bedrijven afspraken maakte. Met UCO Kampen ging het om de periode 2011 tot eind 2016, met Nieuwcom had Rotie afsprakten van november 2012 tot eind 2018.
Het bedrijf Nieuwcom krijgt een boete van ruim 1,5 miljoen. UCO Kampen krijgt geen boete omdat het in 2019 failliet ging.
Korting op de boete
In eerste instantie wilde de ACM hogere boetes opleggen, van 1,7 miljoen aan Nieuwcom en bijna 9 miljoen aan Rotie. Deze boetebedragen zijn gebaseerd op wat er is verdiend in al die jaren met het ophalen van verbruikt vet én verhoogd met 10 procent om te compenseren voor de te lage prijzen die zijn betaald.
Dat de boete voor Rotie toch veel lager uitvalt, is omdat de ACM maximaal 10 procent van de omzet van een bedrijf aan boetes mag opleggen. En dat is in het geval van Rotie 2,3 miljoen.
Daarnaast heeft de ACM de boetes verlaagd vanwege de 'bijzondere medewerking' die de bedrijven gaven, waardoor de zaken eenvoudig afgehandeld kunnen worden.