'Transportsector wacht catastrofe bij harde brexit': te weinig vergunningen voor iedereen
Als het tot een harde brexit komt, heeft het vrachtverkeer tussen de EU en Groot-Brittannië een probleem. Door veranderende regels is er maar een beperkt aantal vergunningen te vergeven om het transport uit te voeren. "Voor de Britten een catastrofe, maar ook voor Nederland een dreigend obstakel."
Dat zegt Benjamin Kuijs, oprichter van douaneplatform Sponc. Volgens hem stevent de transportsector af op een catastrofe. "Eigenlijk wordt het vrachtvervoer bij een harde brexit dusdanig teruggebracht dat er sprake is van stilstand", zegt hij tegen RTL Z.
Licenties niet meer geldig
Dat komt doordat EU-regels bij een harde brexit plaats moeten maken voor andere internationale afspraken. Als er op 29 maart geen brexitakkoord op tafel ligt, krijgt het vrachtverkeer tussen het VK en de EU te maken met een ander vergunningsysteem, bevestigen ook de Kamer van Koophandel en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
Op dit moment wordt er van en naar het Verenigd Koninkrijk gereden onder een licentie voor vrij vrachtverkeer in Europa. Die licenties zijn straks niet meer geldig voor vervoer van en naar het VK.
Bij een harde brexit moeten de vervoerders teruggrijpen op een transportprotocol uit 1953 van de Conferentie van Europese Ministers van Transport (CEMT). De afspraken zijn inmiddels onderdeel van het International Transport Forum, dat valt onder de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling.
Maximaal 1800 vergunningen
Binnen het protocol worden basisvergunningen verleend die recht geven op het transport tussen 44 landen, waaronder Rusland, China en verschillende EU-landen zoals Nederland.
Nederland krijgt ieder jaar 150 basisvergunningen die via een verdeelsleutel op basis van vervuilendheid kunnen worden omgezet in maximaal 1800 CEMT-vergunningen voor vrachtwagens per jaar. In dat geval gaan wel alle vergunningen naar de minst vervuilende vrachtwagens.
Omdat er in de praktijk toch ook wat minder milieuvriendelijke vrachtwagens moeten rijden is het aantal vergunningen voor volgend jaar vastgelegd op 1730, zegt Hans van Gellekom, hoofd documentenafdeling van de Nationale en Internationale Wegvervoer Organisatie (NIWO). Die instantie geeft de CEMT-vergunningen in Nederland uit.
Volgend jaar zijn door de keuze voor een andere verdeelsleutel bijna 300 vergunningen extra beschikbaar dan dit jaar. "Dat hebben we gedaan voor het geval dat er een harde brexit komt", zegt hij. De vraag is of dat aantal vergunningen genoeg gaat zijn in het geval van een harde brexit.
'Tekort is zeker'
Transportorganisatie TLN denkt in ieder geval van niet. "Een tekort aan vergunningen is zeker", schrijft de organisatie. Dat zou betekenen dat in ieder geval een deel van de transporteurs die naar het VK rijden geen of minder zaken kunnen doen.
Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat lijkt zich ondertussen nog niet zoveel zorgen te maken. Omdat een CEMT-vergunning als papiertje in de cabine ligt, maar niet is gebonden aan een kenteken, zullen de 1730 vergunningen waarschijnlijk genoeg zijn om de eerste problemen op te vangen in het geval van een harde brexit, zegt Roel Vincken, woordvoerder van het ministerie.
Hij wijst erop dat die vergunningen in de eerste drie maanden van het jaar sowieso niet nodig zijn omdat de brexit pas eind maart een feit is.
270.000 ritten zijn mogelijk, in theorie
Met 1730 vergunningen kunnen bedrijven ongeveer 270.000 ritten per jaar maken, rekent Van Gellekom voor. Hij gaat er dan vanuit dat een vergunninghouder drie ritten per week naar het VK maakt.
Op het eerste gezicht lijkt het uit te kunnen. Transport en Logistiek Nederland (TLN) en VNO-NCW schatten dat er jaarlijks zo'n 162.000 ritten naar het VK worden gemaakt door Nederlandse transporteurs, veel minder dus dan 270.000.
Meerdere vergunningen per bedrijf
Maar zo simpel ligt het niet. De CEMT-vergunningen kunnen weliswaar doorgegeven worden binnen een bedrijf, maar niet tussen bedrijven onderling. Dat betekent dat er dus maximaal 1730 bedrijven een vergunning voor het VK kunnen krijgen in het geval dat alle bedrijven slechts één vergunning nodig hebben.
Dat laatste is niet erg waarschijnlijk, want grote vervoerders moeten ook met meerdere vrachtwagens tegelijk kunnen rijden en dus hebben ze meerdere vergunningen nodig. Dat betekent sowieso dat er aanzienlijk minder bedrijven een vergunning kunnen krijgen dan 1730.
Aantal transporteurs onbekend
De grote vraag is dus: hoeveel bedrijven transporteren er naar het VK? Op die vraag blijkt niemand een antwoord te hebben. TLN, exporteursvereniging Evofenedex, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en het ministerie van Economische Zaken weten het allemaal niet. TLN weet alleen dat zij zo'n 600 leden hebben die op het VK rijden en dat ongeveer de helft van de transporteurs bij hun is aangesloten.
Bovendien is een gemiddelde van drie ritten per week per vergunning veel te optimistisch, denkt Klaas de Waard, voorzitter van de Vereniging Eigen Rijders (VERN). Die organisatie komt op voor de kleine transportbedrijven. Hoeveel VERN-leden per jaar naar het VK gaan weet De Waard ook niet, maar hij weet wel dat veel van zijn leden de ene week wel en de andere weer niet naar het VK reizen. Sommigen gaan zelfs maar een paar keer per jaar.
De Waard denkt trouwens dat als puntje bij paaltje komt er gewoon nieuwe vergunningen bijgedrukt worden, maar dat zou wel eens veel te optimistisch kunnen zijn, omdat de verdragslanden daar eerst met zijn allen een akkoord over zouden moeten bereiken.
Overleg over meer vergunningen
De 44 CEMT-landen gaan dan ook binnenkort vergaderen over het ophogen van het aantal basisvergunningen per land, zegt Van Gellekom. Het is volgens hem nog te vroeg om in te schatten of er ook meer vergunningen kunnen worden uitgedeeld.
Kuijs denkt in ieder geval dat dit proces te lang gaat duren. "Willen ze het quotum voor vergunningen omhoog hebben, dan zullen alle verdragslanden hun handtekening opnieuw moeten zetten", zegt Kuijs. "Je kunt je voorstellen dat daar wel even wat tijd overheen gaat."
'Nederland zit te slapen'
Tot dusverre lijkt de sector zich echter niet al te veel zorgen te maken over het hardebrexitscenario. "We hebben er maar enkele vragen van transporteurs over gehad", zegt Van Gellekom. Ook TLN bevestigt dat beeld. "Onze leden zijn afwachtend, omdat onduidelijk is wat de gevolgen van een brexit precies zijn", aldus een woordvoerder.
Volgens ondernemer Kuijs zit Nederland echter te slapen als het over de brexit gaat. "Dit is maar een van de vele gevolgen van de naderende scheiding", zegt hij. "Begin volgend jaar is opeens iedereen in paniek. En dan zijn we veel te laat met voorbereiden."