Eieren, kaas en vlees vanaf het erf: boeren omarmen korte ketenverkoop

Bij het pluimveebedrijf van Gertjan Lagerweij is het verschil tussen de lange en korte keten goed te zien. Hij verkoopt zijn eieren op beide manieren.

Zijn eieren leggen met de lange keten een behoorlijke weg af. "Nadat ze hier gelegd zijn haalt een handelaar ze op. Dan worden ze ingepakt bij een sorteerbedrijf en soms nog een keer doorverkocht", somt hij op.

"Vervolgens gaan ze naar het distributiecentrum waar ze ook een aantal dagen kunnen liggen. Van daaruit gaat het dan naar een restaurant of supermarkt voordat het op je bord komt", vervolgt hij. 

Dezelfde dag of twee weken later op je bord

Een ei in de supermarkt is vaak al zo'n twee weken onderweg. "Je ziet dat aan de houdbaarheidsdatum. Een ei vanuit de boerderij is 28 dagen goed terwijl ze in de supermarkt vaak maar twee weken houdbaar zijn."

Met de korte keten liggen de eieren van Lagerweij vaak dezelfde dag nog bij het restaurant, de lokale supermarkt of op je bord. "Dat verschil proef je wel ja."

Melissa en Paul (vanwege privé-omstandigheden melden we hun achternaam niet) zijn sinds vorige jaar oktober begonnen met het rechtstreeks verkopen van de producten van hun boerderij de Duroc Hoeve. "We verkopen het vlees van de boerderijdieren gewoon vanaf ons eigen erf. Het slachten doen we niet zelf maar de rest allemaal wel."

Vers vlees uit de muur

Klanten bij de Duroc Hoeve kunnen het vlees uit een automaat kopen. "Door corona wilden we het veilig doen, dus het is nu een soort FEBO-muur", legt Melissa uit. "Maar in plaats van een kroket haal je er vers vlees uit."

De familie van Paul heeft al decennialang een traditioneel varkensbedrijf, maar speelt met de Duroc Hoeve in op de trend dat consumenten meer willen weten over de herkomst van hun eten. "We horen nu ook veel van klanten dat ze bij ons willen kopen omdat ze weten wat er met het vlees gebeurd is." Bij een groter bedrijf met een langere keten is dat soms moeilijker te achterhalen, legt Melissa uit.

"Het fokprogramma, de gezondheidsonderzoeken, de voerleveranciers, de veehandelaren, het transport vanaf je stal naar het slachthuis, de chauffeurs, de slachterij zelf, groot- en kleinhandels, grossiers en de supermarkten", somt Melissa schakels in de keten op waar je als consument geen weet van hebt.

Ze hoopt dat haar initiatief bijdraagt aan het herstel van vertrouwen tussen boeren en burgers.

Levert meer op

Niet alleen is duidelijker waar een product vandaan komt, het scheelt ook in de prijs. Gertjan krijgt voor zijn eieren in de lange keten 7,5 cent per ei. Met de korte keten is dat zo'n 14 cent.

En ook bij de boerderij van Melissa merken ze een verschil. "Al die schakels zorgen ervoor dat iedereen 'iets' wil verdienen, maar niet iedereen krijgt wat hij of zij hoort te verdienen."

Winkels op het erf

Melkveehoudster Anke Wisman besloot in 2015 ook om zelf haar producten te gaan verkopen. Op dit moment gaat ongeveer de helft van de melk van haar koeien naar grote producenten, van de andere helft maakt zij zelf kaas. Ook bij haar speelde de prijs een rol. "Je hebt daardoor gewoon veel meer controle over de marges die je krijgt voor je producten. Dat is wel prettig."

Maar de voornaamste reden zat voor haar in het contact met mensen zelf. Via de winkel bij haar boerderij. "Je krijgt direct het compliment van de klant over de lekkere kaas. Als boer zijnde is dat heel leuk want je bent trots op je product."

In haar winkel liggen niet alleen maar producten van haarzelf. "Er liggen ook producten van andere boeren in de omgeving. Dat is ook leuk aan die korte keten. Ons kent ons, zij verkopen onze kaas in hun boerderijwinkel en wij hun vlees bijvoorbeeld."

Toch hebben die winkels op het erf volgens Wisman ook een nadeel. "Je merkt wel dat de distributie gewoon ingewikkelder is. Niet iedereen heeft de tijd langs al die boerderijen te rijden voor lokale producten."

Direct vanuit de boer geleverd

Dat zie je ook terug in de cijfers van het CBS. Van de 1,5 miljard euro omzet die de korte ketenboeren maken komt 79 procent uit de verkoop via een tussenschakel. Pluimveehouder Gertjan levert bijvoorbeeld aan lokale supermarkten en restaurants. "Binnen de 30 kilometer proberen we dat. Het geeft je een groter bereik dan alleen een eigen erfwinkel."

Boodschappenboxen

En ook Wisman besloot te gaan samenwerken. Ze meldde zich bij Boerschappen.nl, het bedrijf van Stijn Markusse en zijn vrouw Stéphanie Vellekoop. Het bedrijf levert boodschappenboxen die dezelfde dag nog zijn opgehaald bij boeren.

"In de ochtend rijden onze busjes langs verschillende boerderijen waarmee we samenwerken. In de middag wordt het dan bij ons gesorteerd en tegen vieren kunnen klanten het dan bij ophaalpunten komen halen", legt Markusse uit.

Flinke groei en andere klanten

Het bedrijf groeit enorm. "In 2014 zijn we gestart met 10 vrienden als klanten. Inmiddels hebben we 55 mensen in dienst. Afgelopen jaar zijn we drie keer zo groot geworden en ook dit jaar verwachten we een groei van 200 procent", zegt Markusse. 

Gezond eten

Door die ene extra schakel kon ook Wisman flink groeien. "Het maakt het voor ons mogelijk om het kaasbedrijf echt goed op te zetten. Jonge drukke gezinnen willen vaak best gezond eten maar zouden niet de tijd hebben langs te komen. Die krijgen nu alsnog onze producten."

Toch werkt boerschappen wel echt anders dan een supermarkt. "We weten precies hoeveel we nodig hebben aan het aantal boxen dat we verkopen. Dus gooien daardoor eigenlijk nauwelijks iets weg."

Toch altijd ook nog langere keten

Ondanks de toename van boeren die met korte ketenverkoop werken, zijn er veel ook nog afhankelijk van de langere keten. Voor Melissa zal het nog even duren voordat de Duroc Hoeve de traditionele varkenshouderij van haar man helemaal kan vervangen.

"Hoe sneller hoe liever maar het moet ook wel kunnen. We merken bijvoorbeeld dat de huidige wet- en regelgeving achterloopt. En dat is jammer dat remt per direct de ontwikkeling", aldus Melissa.

Ook Wisman zal de langere keten nog wel nodig hebben. "Voor ons eigen inkomen maar ook voor de kwaliteit van de infrastructuur is het belangrijk, zoals de transport van melk. De lange keten heeft nadelen maar door de grootte waarvoor het garant kan staan ook echt wel voordelen", besluit zij.