Gewild op de arbeidsmarkt: zo onderhandel je voor goed salaris
Het arbeidsvoorwaardengesprek: voor de een spannend spel, voor de ander een ware nachtmerrie. Werknemers staan op dit moment sterk, want de arbeidsmarkt kampt met 'krapte'. We zetten op een rij hoe je het onderste uit de kan kunt halen bij een salarisonderhandeling, óók als je niet van baan wisselt.
Kandidaten hebben op dit moment goede kaarten ten opzichte van hun toekomstige leidinggevenden en personeelsfunctionarissen. Volgens uitkeringsinstantie UWV neemt de krapte op de arbeidsmarkt steeds verder toe. Eerder concludeerde Berenschot al iets soortgelijks.
Die krapte is vooral goed te zien bij technische beroepen, maar ook in bijna elke andere sector is nu een tekort aan personeel. Een op de vijf werkgevers ervaart zelfs productiebelemmeringen vanwege een tekort aan mensen.
Makkelijker onderhandelen
Dat is goed om te weten, want het schept kansen voor je salarisonderhandeling. Die wordt makkelijker, signaleert psycholoog en adviseur Jack van Minden. Hij publiceerde een aantal boeken over solliciteren en salarisonderhandelingen, zoals Op naar een hoger salaris.
"Een werkgever beseft: als ik deze goede kandidaat laat gaan, begint het hele proces weer van voren af aan. En het was al zo lastig om iemand te vinden", legt Van Minden uit. Dat maakt het eenvoudiger te krijgen wat je wilt. Paulien Osse onderschrijft dat. "Ik ben ook werkgever, ik merk het zelf ook."
Dat kan soms tot scheve gezichten leiden op de werkvloer. Mensen die pakweg tien jaar geleden aan hun loopbaan begonnen, hadden minder te eisen. "Dat zorgt soms voor onvrede", zegt Osse. "Je merkt dan dat een nieuwe collega meer krijgt. Dat voelt oneerlijk."
Dat gesprek kun je aangaan, maar hoe? Overweeg deze tips:
1. Heb je al een baan? Kijk dan wat het kost om jou te vervangen
Ook voor mensen met een bestaande baan valt te onderhandelen, weet Van Minden. Hij wijst op de aanwervingskosten die een bedrijf moet betalen voor het vinden en inwerken van een nieuwe medewerker.
Het plaatsen van een advertentie kost een bedrag. Dan moeten de reacties beoordeeld worden. Een flinke handvol kandidaten komt op gesprek. Vervolgens blijven er een paar potentiële werknemers over die grondiger onderzocht worden. Uiteindelijk ga je met een kandidaat verder en hoop je eruit te komen, die je vervolgens moet inwerken. De nieuwe medewerker functioneert natuurlijk niet meteen optimaal, dat vertegenwoordigt ook een waarde. "Als je dit proces serieus doet ben je zo 15.000 euro kwijt", becijfert Van Minden.
Het verschil tussen jouw gewenste opslag en de aanwervingskosten voor jouw vervanger is groot, zeker als er sprake is van krapte op de arbeidsmarkt. "Daarmee hebben mensen met een bestaande baan een overtuigend argument voor een salarisverhoging", stelt Van Minden. "Maar maak je huiswerk: probeer deze cijfers op papier te krijgen, zodat je weet waar je over praat."
2. Nieuwe baan? Weet wanneer je begint met onderhandelen
De onderhandelingen over arbeidsvoorwaarden beginnen pas als 'de verloving is afgesloten', zegt Van Minden. Dat is het moment waarop jij en je nieuwe werkgever uitspreken met elkaar verder te willen.
Toch komt het voor dat werkgevers in een sollicitatiegesprek alvast hengelen naar wat je zou willen verdienen. Sommigen vragen zelfs naar je laatstverdiende of huidige salaris. Geef daar geen antwoord op, het gesprek daarover begint pas als je het geworden bent, adviseert Loonwijzer.
Maar ja, je staat misschien wel voor het blok als het onderwerp toch wordt aangesneden. Op de site van de stichting van Paulien Osse krijg je handige antwoordzinnen aangereikt, zoals deze: "Ik wil daarover met u van gedachten wisselen, zodra we allebei tot de conclusie zijn gekomen dat ik de juiste kandidaat ben om deze vacature te vervullen."
Zorg dat je met een goed gevoel een handtekening kunt zetten. (Foto: Getty)
3. Bereid je goed voor
Ook bij een nieuwe baan moet je je huiswerk doen. "Je moet weten wat je doelstelling is, wat wil je bereiken", zegt Van Minden. Ook is het verstandig om te weten wat je ondergrens is, het minimale bedrag waarvoor je wilt werken.
Als dat duidelijk is, kun je op onderzoek gaan in de branche waar je gaat of blijft werken. Je kunt rondvragen bij vakgenoten onder je vrienden en kennissen: wat is hun salaris nu en waarmee begonnen ze? De site van Loonwijzer geeft ook een indicatie per beroepsgroep.
Verder kun je rapporten raadplegen. "Van bepaalde branches wordt eens in de zoveel tijd informatie over het salaris gepubliceerd, bijvoorbeeld door advieskantoren", tipt Van Minden. Daar moet je soms wel voor betalen.
Vergeet daarnaast de cao niet. "Daar staat tot op de cent nauwkeurig in vermeld wat je kunt verdienen. Maar daar wil je waarschijnlijk geen genoegen mee te nemen en hoger inzetten."
4. Weet de regeltjes te omzeilen
Het is een mooi woord voor 19-letterwoordenlingo: arbeidsmarkttoeslag. Een gesprekspartner die claimt dat zijn handen gebonden zijn door de bedragen in de cao kun je wijzen op dit fenomeen. Werkgevers kunnen afwijken van de schalen in de cao door middel van de arbeidsmarkttoeslag: een extraatje voor personeelsleden die moeilijk te krijgen zijn.
"Zo'n cao lijkt heel objectief", vervolgt Van Minden, "maar dat is het eigenlijk niet. Functieomschrijvingen zijn niet in beton gegoten." Kan je loon niet hoger, vanwege de schaal? Dan wordt je toch 'senior medewerker' in plaats van 'medewerker'?
5. Je durft niet?
Tegenover je zit een nors kijkende hr-adviseur. Alleen door die blik heb je al de neiging om maar te tekenen bij het kruisje. "Je bent wel een lastige", krijg je "misschien zelfs te horen. Het voeden van 'the guilt trip', noemt psycholoog Jack van Minden dat.
"Klopt, zeg je dan", adviseert deze psycholoog. En: "Daarmee kunt u nu al voorspellen dat ik voor onze organisatie een goed en effectief onderhandelaar zal zijn." Van Minden: "Zeg 'onze' en geen 'jullie', want zo identificeer je jezelf onmiddelijk me je toekomstige werkgever."
6. Vergeet je secundaire arbeidsvoorwaarden niet
Naast het hoofdbestanddeel van je arbeidsvoorwaardenpakket bestaan er nog andere mogelijkheden. Denk aan pensioen, een auto van de zaak, extra vakantiedagen, budget voor internationale congressen of opleidingen. Allemaal zaken waar je je salaris mee kunt opleuken, zoals Loonwijzer het noemt.
Lees ook: Geslaagd, maar nu? Met deze studies verdien je het meeste geld
Van Minden: "Bedenk vooraf waar je op wilt inzetten. Als je je gewenste maximumsalaris niet weet te bereiken, kun je dat wellicht compenseren door je secundaire arbeidsvoorwaarden. Probeer dus goed te becijferen welke waarde een auto van de zaak bijvoorbeeld vertegenwoordigt." Zo kun je via een omweg toch op je gewenste bedrag uitkomen.
7. Stel uit en kom er later op terug
Kom je er in een eerste gesprek niet uit? Haal de angel eruit, door voor te stellen er een weekje op te broeden. Misschien vind je het bod zelf na een tijdje toch wel prima. Of je geeft je toekomstige werkgever de gelegenheid extra ruimte te vinden.
Bonustip
Na je indiensttreding doe je er goed aan nauwkeurig bij te houden wat je voor je werkgever betekent, adviseert Jack van Minden. "Besparingen? Nieuwe, waardevolle contacten? Noteer dat in een logboek. Als je later weer een salarisgesprek hebt kun je goed aantonen wat je hebt bijgedragen aan de organisatie."