Na 40 jaar zwaait deze schooldirecteur af: 'Situatie is nooit zó slecht geweest'
Na 42 jaar werken in het onderwijs, gaat basisschooldirecteur Yolanda Steenbruggen met pensioen. Vanwege het lerarentekort is het haar niet gelukt om de formatie voor volgend jaar rond te krijgen. "Er is een hele generatie die eigenlijk beter onderwijs had moeten krijgen." Over het werk als schoolleider en weekenden overwerk.
Eind juni stond een collega voor de deur van haar kamer op de montessorischool De Linde in Amstelveen. Ze kondigde haar vertrek aan. Personeel vinden is al een hele klus voor een basisschool, laat staan net voor de zomervakantie. En dus wordt het weer kunst en vliegwerk om na de zomer toch een docent voor elke klas te hebben staan.
"Toen ik begon was er ironisch genoeg een overschot." Die golfbeweging van tekort en overschot is er altijd wel geweest, vertelt Steenbruggen. "Maar zo erg als het nu is, heb ik niet eerder meegemaakt in mijn carrière."
Honderden vacatures
Koepelorganisatie PO-raad verwacht na de zomer een tekort van 1400 leraren in het basisonderwijs. Dat is 9 procent meer dan vorig jaar. Er zijn daarnaast honderden onderwijsondersteuners nodig én 320 directeuren. De baas zijn op een basisschool trekt kennelijk weinig mensen aan.
"Je hebt ook wel veel taken, en soms veel problemen op je bord." Doorwerken in de weekeinden hoort er ook bij, vertelt Steenbruggen die bijna met pensioen gaat. "Als op zondagavond de telefoon gaat, dan denk je al 'o jee, een zieke' en moet je vervanging gaan regelen."
Veerkracht en verwondering
Haar takenlijst is lang. Steenbruggen somt op: je moet een heel team aansturen (in haar geval 22 medewerkers voor 220 leerlingen), er is een enorme berg aan administratie, er zijn overleggen, weer eens veranderingen in het onderwijs, als er geen vervanging is, sta je zelf voor de klas en dan zijn er altijd ouders die willen overleggen.
"Dat maakt het werk wel uitdagend." Wel op een positieve manier, voegt ze daaraan toe. Saai is het nooit. "Werken met kinderen, daar heb ik altijd zoveel plezier van gehad. Hun veerkracht, hun verwondering en er voor zorgen dat ze zich hier veilig voelen, zich kunnen ontwikkelen, leren ruziën."
"Als op zondagavond de telefoon gaat, dan denk je al ‘o jee, een zieke’ en moet je vervanging gaan regelen."
Deuren dag sluiten
Steenbruggen maakt zich wel zorgen over die toekomst van het onderwijs. Afgelopen jaar moest de school de deuren één dag sluiten voor de kleuterklassen omdat er op geen enkele manier vervanging te regelen was. Het jaar daarvoor gebeurde dat ook een keer. Ouders boos, docenten gefrustreerd.
Voor na de zomervakantie is alles nu geregeld. Een leerkracht uit de kleutergroep wilde wel doorschuiven naar de bovenbouw. De klassen gaan naar 33 leerlingen, waar dan per groep een onderwijsassistent komt. Parttime werkenden zijn gevraagd soms in te vallen. Een griepgolf moet er dan niet komen.
Hard werken en verwachtingen
"Je trekt natuurlijk wel een wissel op je personeel", zegt Steenbruggen. "En dan wil ik het ook nog hebben over het onderwijs, wat beter kan. Leraren moeten echt hard werken hoor."
Je wordt terughoudender in de verwachtingen naar je personeel, zegt ze. Datzelfde geldt voor sollicitanten. "Waar voorheen veel meer gekeken werd naar of iemand bij de school past, denk je nu: 'laten we het maar proberen'."
Gezocht: basisschooldirecteur
De tekorten in het onderwijs gelden niet alleen voor de Randstad. In Zeeland bijvoorbeeld vertrokken er afgelopen jaar bij een scholengemeenschap (26 scholen) elf schoolleiders. Een deel daarvan ging naar het voortgezet onderwijs, of begonnen een eigen onderwijsadviesbureau.
De Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS) gaat zich de komende weken beraden over welke stappen nodig zijn om een eerlijk salaris te realiseren, het tekort aan te pakken en recht te doen aan de toenemende druk op schoolleiders.
Ziek doorwerken
Het bestaande team wordt wel extra financieel beloond zodra zij invallen. En je waardering uitspreken, is net zo belangrijk, stelt Steenbruggen. "Als samenleving moeten we dat misschien ook meer uitdragen. Ze doen het toch maar wel die docenten. Zelfs als ze ziek zijn slepen ze zich de dag door op paracetamol."
Hoewel ze niet alleen een oplossing ziet in een zak geld, denkt de directrice dat het wel een deel van de problemen zou verhelpen. "Als ik dan premier Mark Rutte hoor over de kenniseconomie denk ik: mooi bedacht, maar dan moet je kinderen wel die kennis laten verwerven."
Onderwijs is een belangrijke basis van onze economie, voor de samenleving, zegt ze. Maar dan wordt er weinig geïnvesteerd, klassen naar huis gestuurd en klassen volgepropt met 'rugzakjes', kinderen die meer begeleiding nodig hebben. "Ik denk weleens, weet je, je hebt nu een generatie die eigenlijk beter onderwijs had moeten krijgen." En dat is vooral jammer, besluit ze.