Van Christie's naar Catawiki: 'Kunst is niet meer alleen voor de elite'
Nicole Schravens (50) was ooit de jongste veilingmeester van Christie's Amsterdam. Na 21 jaar bij het klassieke veilinghuis, begon ze vorige maand bij online concurrent Catawiki. "Mijn zoon van 19 zal waarschijnlijk nooit iets bij Christie's kopen. Bij Catawiki wel, want daar kan hij vintage draaitafels kopen."
Het is een wereld van verschil tussen traditionele veilinghuizen en hun online zusje. Het grootste verschil? De Sotheby's en Christie's van deze wereld verkopen geen objecten van honderd euro.
De kunstmarkt is enorm veranderd, zegt Nicole Schraven in gesprek met RTL Z. Dat heeft volgens haar voor een groot deel te maken met het feit dat steeds meer kunst online verhandeld wordt en mensen meer te besteden hebben. "Het openhouden van een kantoor is duur", zegt ze. "Wil je een fysieke veiling organiseren, dan heb je mensen nodig, reclame, opslag en vervoer. Je moet kijkdagen organiseren. Dat is allemaal erg duur."
Klassieke veiling onhoudbaar
De klassieke veiling is bijna onhoudbaar geworden. Een vechtmarkt, vindt Schraven. Vaak boeken veilinghuizen minimale marges, doordat kunsteigenaren keihard onderhandelen over de commissies die ze moeten betalen.
De voormalige eigenaar van het kunstwerk Balloon Dog (Orange) van Jeff Koons betaalde bijvoorbeeld helemaal geen commissie, toen dat werk in 2013 werd geveild. Als gevolg verdiende Christie's bijna niks aan de veiling die een recordbedrag van 50 miljoen euro opbracht.
Ook uit recentere cijfers blijkt dat de veilingmarkt turbulent is. In de eerste maanden van 2019 werd flink minder kunst verkocht. Sotheby's noteerde een daling van 10 procent, voor Christie's was dat 22 procent.
Secretaresse bij Christie's
Het is geen nieuws voor Schraven, die zo'n beetje alle takken van sport in die wereld wel heeft gezien. Begin jaren negentig begon ze als secretaresse, maar wist zich al snel op te werken tot veilingmeester – destijds de jongste van Christie's Amsterdam. In 1996 werd ze hoofd van de afdeling meubels. "Mijn baas had al snel door dat ik niet het type ben dat achter mijn bureau blijft zitten."
Destijds werden er tientallen veilingen per jaar georganiseerd en werkten er zeker honderd mensen bij het veilinghuis. Inmiddels is Christie's Amsterdam met twee veilingen per jaar een schim van wat het ooit was. "Er werken misschien nog tien of vijftien mensen, en die werken ook op andere plekken in de wereld", zegt Schraven.
De kunstwereld is altijd al volatiel geweest. Als medewerker ben je daar nooit helemaal zeker van je baan. Maar de laatste jaren lijken heftiger, vertelt de ervaringsdeskundige. In 2017 werden 250 van de ruim 2000 banen wereldwijd geschrapt bij het Britse bedrijf. Christie's boekte in 2018 wel een recordomzet van zo'n 5,8 miljard euro, dankzij een recordveiling van de familie Rockefeller. Veel hangt af van grote klappers.
Kantoor is duur
Ook in 2013 was er een grote schoonmaak. De vestiging in Amsterdam stopte met meubels en ging alleen nog schilderijen veilen. In dat jaar moest ook Schraven het veld ruimen. "Twee jaar eerder was Sotheby's al vertrokken uit Amsterdam."
Ze begon een adviesbureau: "Ik hielp bedrijven en particulieren met het samenstellen van tentoonstellingen en het doen van schenkingen." Dat deed ze in de afgelopen zes jaar onder meer voor Museum Beelden aan Zee.
Niet alleen elite
Dit jaar koos Schraven voor een baan bij Catawiki, de new kid on the block in de veilingsector. "Door het internet is kunst toegankelijker geworden voor een groter publiek – mensen die er wel gepassioneerd over zijn, maar niet per se kenner of verzamelaar. Het is niet meer alleen voor de elite." De grote veilinghuizen laten deze sector liggen, vindt ze, ook al zijn er ook daar steeds meer online veilingen.
Schraven is bij Catawiki manager van de afdeling design, waar twaalf experts zo'n vijftig veilingen per week samenstellen. Verkopers sturen foto's van hun waren in en die worden door het team beoordeeld. Van sieraden tot foto's. En van 75 euro tot 75.000 euro."
"Hoe we zien of iets echt is? Eigenlijk net zoals een tandarts een gaatje spot. Het heeft te maken met kennis en ervaring." Veel werk is efficienter geworden door het inzetten van technologie. "We zijn een echt techbedrijf", aldus Schraven." Er gebeurt hier zoveel, het is net een klok die je opwindt."
Geen grote verliezen meer
Die werkwijze levert Catawiki flinke groeicijfers op, tussen 2011 en 2015 boekte het bedrijf een omzetgroei van 45.080 procent. Die omzet zou inmiddels op honderden miljoenen uitkomen, maar de exacte cijfers worden niet gedeeld. In 2016 stond de teller op 35 miljoen met een verlies van 22 miljoen euro. Catawiki telt 500 medewerkers en heeft kantoren in Parijs en Londen.
Groei doet pijn, was de boodschap. Hoofd marketing Harmen Visscher meldde dit jaar dat Catawiki het de afgelopen jaren lastig had, maar dat het nu geen grote verliezen meer maakt. Ook Schraven heeft vertrouwen. "Hedendaagse kunst is de snelstgroeiende categorie van Catawiki geworden", zegt ze. "Mijn zoon van 19 zal niet snel iets kunnen kopen bij Christie's. Bij Catawiki wel, want daar kan hij vintage draaitafels kopen."
Online en tech gaan daarom ook een grotere vlucht nemen in de kunstsector, denkt Schraven. "Het einde is nog lang niet in zicht. Dat is ook een van de reden van mijn overstap. Data en techniek gaan de koper en verkoper steeds beter aan elkaar verbinden." Catawiki kan hier een leidende rol in spelen, denkt ze. En tegen een concurrerend tarief die lager is dan die van de veilinghuizen.