Arbeidsmarkt moet ingrijpend op de schop, bijl in het vaste contract
De vaste baan gaat op de schop. Tenminste, als het aan de commissie-Borstlap ligt. Die groep van experts presenteert donderdagmiddag haar langverwachte advies over de toekomst van ons werk. Belangrijkste conclusie: de arbeidsmarkt moet flink veranderen. Bestaande verworvenheden gaan eraan. "De huidige regels zijn niet toekomstbestendig."
De vergaande flexibilisering van de arbeidsmarkt, met payrollers, flexwerkers, uitzendkrachten en gedwongen zzp’ers heeft de bodem bereikt, meent de commissie onder leiding van oud-topambtenaar Hans Borstlap. En om de flexibele schil een kontje te geven, moet het vaste personeel qua bescherming van arbeidsvoorwaarden een paar trapjes omlaag.
Daar staat een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle werkenden tegenover, luidt het advies. Voor elke werkende Nederlander is er dan een vangnet.
Verschil flex/vast kleiner
Het rapport dat donderdag verschijnt is het definitieve vervolg op een discussiestuk dat afgelopen zomer uitkwam. Daarin gaf commissievoorzitter Hans Borstlap al een voorzet: het verschil tussen vast en flex moet kleiner.
De scheefgroei die tussen beide categorieën werkenden is ontstaan is zelfs een nieuwe ‘sociale kwestie’, schrijft de commissie, verwijzend naar de invoering van wetten die arbeiders moesten beschermen, rond de industriële revolutie.
'Zwakste schouders, zwaarste lasten'
Borstlap spaart de opeenvolgende kabinetten die de huidige arbeidsmarkt hebben vormgegeven niet. Zij hebben met wetten en regels een arbeidsmarkt gecreëerd waarin de ‘zwakste schouders in feite de zwaarste lasten’ dragen.
We hebben mazzel dat het op dit moment economisch goed gaat met Nederland, want we zijn slechts een recessie verwijderd van grote maatschappelijke problemen.
Want juist de groepen die toch al een zwakkere positie op de arbeidsmarkt hebben (laagopgeleiden, bijvoorbeeld) zitten vaker in flexibele constructies en hebben dus minder bescherming, en minder aanspraak op sociale vangnetten. "Bij een recessie vervallen zij het eerste in armoede", aldus Borstlap.
Niets doen, is dus geen optie, maar de commissie pleit wel voor stapje-voor-stapje.
Inperken bescherming vast contract
Borstlap komt met een aantal aanbevelingen, waaronder dus het inperken van de bescherming voor mensen met een vast contract. Zo moet een werkgever het aantal uren van een werknemer kunnen verminderen, tot op zekere hoogte. Zelfs ‘deeltijdontslag’ moet mogelijk worden.
"We hebben het werkgeverschap de laatste jaren erg duur gemaakt."
Ook moet de termijn waarop je baas je moet blijven doorbetalen bij ziekte (nu 2 jaar), omlaag naar 1 jaar. Daarmee wordt het vaste contract minder prijzig voor werkgevers. Want, 'we hebben het werkgeverschap de laatste jaren erg duur gemaakt', aldus Borstlap. Flexibele arbeid wordt dan juist duurder.
Er moet een collectief vangnet voor elke werkende komen. Of je nu in loondienst bent, zzp’er of uitzendkracht, iedereen moet meebetalen aan een volksverzekering die het bestaansminimum garandeert als je arbeidsongeschikt raakt.
Belastingvoordelen voor zelfstandigen moeten ook verdwijnen, zodat alle werkenden eerlijk bijdragen aan ‘onze schatkist’. Alleen ondernemers die daadwerkelijk bijdragen aan de groei van de Nederlandse economie moeten nog fiscaal gestimuleerd worden.
Leerbudget
Ook moet er een persoonlijk leerbudget komen voor elke Nederlander. Vanaf je geboorte krijg je een potje met geld, waarmee je kunt studeren. Ook, of zelfs juist, als je al werkt. Zo moeten werkenden ervoor zorgen dat ze aantrekkelijk blijven voor werkgevers, mocht het een keer misgaan.
De commissie-Borstlap presenteert later vanmiddag het rapport van 112 pagina's. Is de arbeidsmarkt voltooid, als alle aanbevelingen worden overgenomen? "Nee", zegt Borstlap tegen RTL Nieuws. "De arbeidsmarkt is als de Sagrada Família. Hij is nooit af. Je moet er aan blijven sleutelen."
Koolmees
Minister Wouter Koolmees (D66) van Sociale Zaken neemt het advies vanmiddag in ontvangst. Het kabinet en de Tweede Kamer zullen het er later dit jaar over hebben.
Er is toch al een nieuwe arbeidsmarktwet?
Sinds begin dit jaar geldt al een nieuwe arbeidsmarktwet, de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB). Daarin wordt een poging gedaan het verschil tussen vast en flex wat te verkleinen, maar de adviezen van de commissie-Borstlap gaan verder.
In de RTL Z-special WABlief?! zetten we de veranderingen die de nieuwe wet meebrengt op een rijtje. Kijk het programma hieronder terug: