Hamsterwoede duurt voort: limiet voor producten, distributie op volle toeren

Er worden dit weekend vele honderden extra vrachtwagens ingezet om de winkels van producten te voorzien, zegt directeur Marc Janssen van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) tegen persbureau ANP. Het CBL is de brancheorganisatie die de belangen van de supermarkten en foodservicebedrijven behartigt.

Janssen denkt dat pas na dit weekend de voorraden in de winkels weer grotendeels op normaal niveau zijn.

Limiet op wc-papier en pasta

De hamsterwoede heeft de grootste supermarktketens van Nederland verder al genoodzaakt om verkooplimieten in te stellen. Bij Jumbo gelden de limieten zowel in de winkels als op de site, bij Albert Heijn alleen in de webshop. 

Bij Jumbo geldt dat voor onder meer hygiëne- en schoonmaakmiddelen en pijnstillers paracetamol en ibuprofen. "Het maximaal aantal is daarbij 2 stuks", mailt woordvoerder Rennie Vernooij. Bij de betreffende producten staan bordjes, bij de kassa's wordt gecontroleerd of klanten zich eraan houden. 

Houdbaar voedsel populair

Bij de grote concurrent Albert Heijn geldt voor online shoppers een limiet van twee op kratten bier, sets van meerdere flessen frisdrank en toiletpapier. Van desinfecterende middelen en lang houdbaar voedsel zoals pasta en rijst mogen klanten maximaal drie verpakkingen bestellen.

Het bedrijf neemt de maatregel alleen voor online klanten, omdat dit daar makkelijker te regelen is, legt Pauline van den Brandhof, woordvoerder van het bedrijf, uit.

Beide ketens verkopen de afgelopen dagen veel meer wc-papier, handgels, zakdoekjes en zeep. Hoeveel meer, daar willen de bedrijven niets over kwijt. Ook hamsteren consumenten langer houdbaar voedsel, zoals bakproducten, soepen, groenten in blik en houdbare zuivel, meldt Vernooij. 

'Goed voornemen gaat snel overboord'

Dat mensen massaal voorraden aanleggen ondanks oproepen van bijvoorbeeld premier Mark Rutte, verbaast consumentenpsycholoog Patrick Wessels niet. "Uit meerdere wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat er weinig verband is tussen wat we zeggen dat we van plan zijn en daadwerkelijk doen", zegt hij. "We horen Rutte en denken: nee, dat doen we niet. Maar vervolgens zien we dat iedereen het doet, en dan gaat dat goede voornemen meteen overboord."

Het menselijk brein werkt in drie stappen, verklaart hij. "Er is iets onbekends, zoals het coronavirus, waarbij we niet weten wat we moeten doen. Dan ga je maar doen, wat anderen doen en dat is hamsteren op dit moment." Dat mensen dit doen, is om achteraf niet het verwijt te krijgen, dat je niet in actie bent gekomen, besluit hij. 

De hamsterdrift werkt verder door in de keten, bijvoorbeeld bij multinational Essity, de Zweedse fabrikant van merken als Tempo, Libresse en Edet-toiletpapier. Het bedrijf draaide al op volle toeren, maar moest ondanks dat vrijdag wel enkele klanten nee verkopen, vertelt Gertie Eikenaar, die in Nederland de woordvoering voor het bedrijf doet.

Vanwege het hamstergedrag moest de productie en verspreiding verder opgeschroefd worden. Het bedrijf had dat al gedaan. "Ja, wij voelden ook al nattigheid", zegt ze. 

'Pasta is toch logischer?'

Het wordt pas echt ingewikkeld als de grens tussen België en Nederland dichtgaat, vertelt Eikenaar. "Dat kan tricky worden, want de fabriek staat namelijk in het Waalse Stembert", zegt zij. Bij de wc-papierfabrikant vragen ze zich ook af waarom hun product nu zo populair is. "Pasta hamsteren, dat is toch veel logischer?", aldus Eikenaar.

Een tekort aan wc-papier is er voorlopig overigens nog lang niet, als we onderstaande vrolijke filmpje mogen geloven. 

#Hamsterschaamte

De hamsterdrift beteugelen kan onder meer door duidelijk te communiceren, zegt Wessels. Een limiet op producten bijvoorbeeld helpt alleen als supermarkten erbij zeggen dat dit is zodat iedereen het kan kopen. "Als je zegt dat de limiet geldt omdat de voorraden bijna op zijn, dan wordt het competitief en agressief want dan versterk je het gevoel van schaarste alleen maar", legt hij uit.

"Laat de consument weten dat je erboven op zit als bedrijf, geef hen het gevoel dat het onder controle is", adviseert hij nog. "Alleen zeggen dat mensen niet moeten hamsteren, dat helpt niet."

Sociale druk onder de noemer #hamsterschaamte zou ook kunnen helpen, denkt Wessels. "Je schaamt je hopelijk toch dood als je ondanks alle oproepen nu toch nog met 10 pakken havermout naar buiten probeert te wandelen", zegt hij. 

Verbod op hamsteren

De overheid zou overigens ook nog kunnen ingrijpen. Een wet uit 1962 geeft minister van Econische Zaken Eric Wiebes de mogelijkheid met regels te komen om hamsteren tegen te gaan. 

Hij zou onder meer een verbod kunnen instellen om bepaalde goederen binnen een bepaalde periode boven een bepaald aantal te verkopen of te kopen.