Thuiswerken vanwege de coronacrisis? Dit zijn je rechten en plichten als werknemer

Vooropgesteld: lang niet iedereen kán natuurlijk thuiswerken. Mensen die in een winkel werken, stratenmakers, timmermannen en politieagenten kunnen natuurlijk weinig uitrichten thuis. Om maar eens wat te noemen.

Voor veel kantoormedewerkers is dat anders. In geval van nood kan dat soort werk in veel gevallen wel op afstand worden gedaan.

Moet je baas zorgen voor apparatuur en spullen?

Het antwoord is eenvoudig. "Ja", zegt arbeidsrechtadvocaat Daniël Maats. "De werkgever moet jou in staat stellen dat jij je werk kan doen." Dat betekent dat je bijvoorbeeld een laptop van de zaak moet kunnen gebruiken als dat nodig is, of andere kantoorspullen die nodig zijn voor je werk.

Je baas mag er dus niet vanuit gaan dat iedereen wel een fatsoenlijke laptop heeft. Als dat niet het geval is, moet je werkgever over de brug komen.

En de verantwoordelijkheid van de baas strekt nog wat verder, legt Maats uit. Die moet namelijk er ook zorg voor dragen dat jij een veilige werkomgeving hebt, waar je bijvoorbeeld geen klachten opdoet.

Als je maar even thuis hoeft te werken zal dit niet zo snel aan de orde zijn, maar als het langer duurt, zal ook daaraan gedacht moeten worden. Dat kan betekenen dat je baas moet zorgen voor een goed bureau of een goede stoel, zodat je geen gezondheidsklachten krijgt.

Heb je recht op een vergoeding?

Daarop is het antwoord ook simpel: nee. In redelijkheid kun je niet van je werkgever eisen dat je een extra vergoeding krijgt omdat je thuis moet werken, zeker niet als dat maar voor een korte periode is, zegt Maats.

En wat als je niet thuis kán werken, maar wel moet?

Dat is lastiger. Stel dat je om welke reden dan ook in huis geen enkele plek hebt waar je goed kunt werken, bijvoorbeeld omdat het erg klein is en je je niet kunt afzonderen van kleine kinderen, dan is er geen panklare oplossing.

Een werkgever mag niet verwachten wat niet mogelijk is, zegt Maats. In zo'n geval komt het erop neer dat je als werknemer en werkgever naar een passende oplossing moet zoeken. Maatwerk dus.

Mag je baas je met vakantie sturen?

Nee. Althans, dat mag de werkgever niet eenzijdig opleggen, zegt Annika Heerekop van vakbond FNV. Het inzetten van vakantiedagen, daarover moeten werkgever en werknemer het samen eens worden.

Dat zegt Maats ook. De werkgever kan niet zomaar eisen dat jij vakantiedagen gebruikt, als er geen werk is. Het komt weleens voor dat een bedrijf de deuren sluit, bijvoorbeeld rond de feestdagen, en dat er verplichte vrije dag wordt ingesteld. Maar daarover moeten afspraken zijn en het kan alleen 'op zeer beperkte schaal', aldus Maats.

In principe is het namelijk zo dat je als werknemer recht hebt op loon tenzij de werkgever kan bewijzen dat de reden om niet te betalen voortkomt uit een risico dat bij de werknemer ligt. Dat is in dit geval duidelijk niet zo.

Overigens kan het wel zo zijn dat in je contract hier andere afspraken over zijn gemaakt, maar zelfs dan wordt daar vrijwel nooit een beroep op gedaan, weet de advocaat,

Mocht het zo zijn dat er echt geen werk is en thuiswerken geen optie is, dan vindt FNV dat een werkgever eerst zou moeten kijken of een werknemer niet ergens anders ingezet kan worden of dat het misschien een uitgelezen moment is voor scholing.

Deeltijd-ww afgewezen? Dan eens kijken naar vakantie?

Daarna zou je baas werktijdverkorting, ook wel deeltijd-ww genoemd, aan moeten vragen als het niet anders kan. Pas als dat wordt afgewezen, dan zou er reden kunnen zijn volgens de bond om in gesprek te gaan over het inzetten van vakantie-uren.

"Wij adviseren de leden hierin met hun werkgever de balans te zoeken. Je wilt ook nog op een fijne voet verder met je werkgever als je weer terugkomt. En kijk ook samen naar de redelijkheid: heb je nog een stuwmeer aan verlofdagen, dan is het een ander verhaal dan dat je bijna niets meer op je verlofsaldo hebt staan", aldus Heerkop.