Meer ontslagen na invoering nieuwe arbeidsmarktwet

"Ik heb begin dit jaar opmerkelijk veel ontslagzaken voorbij zien komen waarbij het dienstverband van 50+-werknemers op het spel stond. Dat doet sterk vermoeden dat sommige werkgevers hebben gewacht tot het moment waarop de ontslagvergoeding lager uitviel", laat arbeidsrechtadvocaat Pierre van Geffen van Joosten Advocaten weten.

1 januari

Dat moment was 1 januari 2020. Toen werd de WAB van kracht, voluit de Wet Arbeidsmarkt in Balans. Die wet regelt alles over werken: hoe je in dienst komt en onder welke voorwaarden je ontslagen kunt worden, als je baas ontevreden over je is.

Het doel van de nieuwe wet was het verschil tussen flexibel en vast personeel kleiner te maken. Flexwerkers kregen iets meer zekerheid, terwijl werkenden in vaste dienst bescherming inleverden. Ontslag is makkelijker en goedkoper, met de WAB.

Voor invoering van de nieuwe wet vreesden arbeidsmarktdeskundigen al voor een toename in ontslagaanvragen. Waar met name oudere werknemers voorheen alleen met een grote zak geld ontslagen konden worden, als ze niet meer goed functioneren, is dat bedrag nu een stuk lager.

Toestroom ww

De statistieken doen vermoeden dat die vrees waarheid is geworden. Uit cijfers van het UWV blijkt dat het aantal ontslagaanvragen in januari 2020 fors hoger ligt dan in de 2019 en 2018. Bijna 2.000 mensen kregen voor het eerst een werkloosheidsuitkering (ww), terwijl dat eerder zo rond de 1.300 lag in de eerste maand van het jaar.

Het UWV noemt de kosten van ontslag een 'mogelijke verklaring' voor de toename van het aantal ontslagaanvragen begin dit jaar, maar zegt dat niet uit de cijfers te kunnen halen. 

Drempel lager

Arbeidsjuristen zijn stelliger. "Ik merk in zijn algemeenheid in ontslagzaken dat het kostenargument is weggenomen", zegt arbeidsjurist Maarten van Gelderen. Voorheen waren werkgevers huiverig voor de prijs van het ontslaan van iemand die al lang bij hen in dienst was. "Die drempel is een stuk lager."

Niet elke ontslagzaak wordt via de rechter uitgevochten. Sterker nog, het leeuwendeel van de ontslagen gaat zoals dat heet 'in goed overleg'. "Het aantal ontslagzaken in totaliteit is de afgelopen periode toegenomen", signaleert ook jurist Pascal Besselink van DAS. Dat de transitievergoeding een stuk lager is geworden is daarvoor een belangrijke oorzaak, zegt hij.

Geen hoge ontslagvergoeding

Van Geffen noemt het 'zuur' voor ontslagen werknemers. Wanneer zij een paar maanden eerder waren ontslagen, hadden ze mogelijk een aanzienlijk hogere ontslagvergoeding kunnen claimen. "De gevolgen van de WAB voor oudere werknemers zijn daarmee groot." 

Toch is niet elke vrees waarheid geworden. Het ontslaan van een werknemer die niet goed functioneert is in de praktijk niet per se makkelijker geworden, signaleren de advocaten. Terwijl de wet dat wel beoogde met de door de WAB geïntroduceerde 'cumulatiegrond'.

Die cumulatiegrond, waarbij werkgevers onvolledige ontslagredenen als het ware bij elkaar op mogen tellen om toch tot een volwaardige ontslagaanvraag te komen, is door rechters nog nooit geaccepteerd. Vakbonden vreesden dat met name die cumulatiegrond de positie van werknemers zou uithollen, maar dat blijkt dus mee te vallen.

Coronacrisis

"De praktijk wijst uit tot op heden uit dat het nog steeds moeilijk is om daarmee tot beëindiging van een dienstverband over te gaan", zegt Sascha Janssen van JENS Advocaten, die in haar eigen praktijk geen opvallende toename in het aantal ontslagverzoeken zag.

Overigens zitten oudere werknemers nu in min of meer hetzelfde schuitje als de werkenden onder de vijftig. Wie de komende tijd zijn of haar baan verliest, zal hiervoor waarschijnlijk de coronacrisis als oorzaak kunnen aanwijzen. Advocaten zijn nu vooral druk met het voorbereiden van reorganisaties, veel minder met het bijstaan in individuele ontslagzaken.