Waarom een salarisverhoging voor zorgpersoneel nog niet zo eenvoudig is
Zorgpersoneel moet structureel beter betaald krijgen, vinden vakbonden en oppositiepartijen. Maar het invoeren van een structurele salarisverhoging is zo makkelijk nog niet. Want bij elke kostenverhoging in de zorg geldt: dat geld moet ook ergens vandaan komen.
Allereerst is het misschien goed om te benoemen dat de salarissen in de zorg dit jaar sowieso stijgen. In de cao's zijn behoorlijke verhogingen binnengehaald. De verpleeg- en thuiszorg krijgt er in 2 jaar tijd 7,4 procent loon bij. Personeel van ziekenhuizen en ambulances allebei 8 procent. Verder krijgt het zorgpersoneel in oktober een eenmalige bonus van 1000 euro.
Volgens econoom Michiel Verkoulen was het ook wel hoog tijd voor een flinke stijging. "De salarissen waren echt toe aan groei. De lonen liepen lang achter op de economische groei. En met de nieuwe cao's is dat dus beter geworden."
Goed salaris in vergelijking met andere rijke landen
In vergelijking met andere landen zijn de Nederlandse salarissen in de zorg overigens redelijk.
In vergelijking met 31 andere rijke landen staat Nederland in de top 10 van beste betalers voor ziekenhuisverpleegkundigen, blijkt uit onderzoek van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO).
Ook specialisten 'scoren' beter dan het gemiddelde in de OESO-landen. Huisartsen zitten in de middenmoot.
De loonsverhogingen in cao's zijn goed nieuws voor het zorgpersoneel, maar leiden elders weer tot kopzorgen. Want hogere salarissen moeten ergens van betaald worden en dat geld komt maar deels van het kabinet.
Dat zit zo. De zorg heeft een bijzonder salarissysteem. Kort gezegd draagt de overheid jaarlijks bij aan de loonsverhoging van het zorgpersoneel, zodat de lonen meestijgen met de lonen in het bedrijfsleven. Dit jaar is dat bijvoorbeeld 3,28 procent.
Maar tegelijkertijd onderhandelen vakbonden en werkgevers over de salarissen voor zorgpersoneel. Komt daar een hogere loonsverhoging uit dan die bijdrage van de overheid, zoals dit jaar het geval is, dan moet dat geld ergens anders vandaan worden gehaald.
Werkgevers zoals bijvoorbeeld ziekenhuizen kunnen er dan voor kiezen om geen extra personeel aan te nemen, een deel van het opleidingsbudget te schrappen en soms moet er zelfs zorgpersoneel vertrekken. Bij ziekenhuizen in Den Haag gebeurt dat al.
Geld is niet gratis
Het laat gelijk het dilemma zien wat steeds speelt in de zorg: geld is niet gratis. Iemand moet de rekening betalen.
In theorie zou de overheid die overheidsbijdrage uit eigen beweging kunnen verhogen, maar ook dan moet het geld ergens vandaan komen, zegt zorgeconoom Marcel Canoy: "Gaan we dan het hele zorgbudget verhogen? Dat betekent dus dat je iets anders niet kan betalen."
Minister Tamara van Ark (Medische Zorg) wees er deze week ook op dat een extra salarisbijdrage van het kabinet 'vele miljarden extra' zou kosten. Dat terwijl Nederland zich in een zware economische crisis bevindt. Nog zo'n grote uitgave erbij is dus niet verantwoord, stelde ze.
De overheid kan ook aankloppen bij de burger. Bijvoorbeeld via een hogere zorgverzekeringspremie. Canoy: "Dan moet je denken aan 20 euro per jaar erbij. Elk jaar hé, en dat is niet meer terug te draaien."
Corona kan al voor hogere premie zorgen
Een salarisverhoging van 1 procent zou 560 miljoen euro kosten, berekende het Centraal Planbureau. Wordt de helft daarvan betaald door burgers via de zorgverzekeringspremie, dan betalen we 20 euro per jaar extra.
En dat komt bovenop de al stijgende kosten, zegt Canoy. "Er is al een kans dat de premies stijgen door alle Covidgerelateerde ellende. Is de oppositie bereid om mensen dat extra te laten betalen? Dat moeten ze er wel eerlijk bij zeggen."
Alleen zorgpersoneel meer loon?
Verkoulen maakt zich ook zorgen om de stijgende zorgkosten. Daarnaast is het de vraag of een extra salarisverhoging voor alleen zorgpersoneel helemaal eerlijk is, zegt hij.
"Het besteedbare inkomen van álle Nederlanders zou moeten stijgen. Ook van de leraren bijvoorbeeld. Een deel van het zorgpersoneel heeft in de coronacrisis natuurlijk extra zwaar, maar dat is tijdelijk. Een bonus geven is dan wellicht logischer dan een structurele verhoging."
Werkomstandigheden moeten beter
Bovendien is met meer salaris het probleem van de hoge werkdruk in de zorg niet opgelost. Verkoulen: "Er moet naar de werkomstandigheden gekeken worden: de werkdruk, de administratieve last, de roostering. Dat is echt noodzakelijk. Het beroep moet aantrekkelijker worden."