Ruim helft zzp'ers ziet vraag tijdens coronacrisis afnemen, maar blijft tevreden

Dat blijkt uit onderzoek van TNO en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) dat begin 2021 is uitgevoerd onder ongeveer 8000 zelfstandig ondernemers. 81 procent is tevreden met het werk als zelfstandige. Dit is vergelijkbaar met 2019.

TNO-onderzoeker Wouter van der Torre: "Zelfstandigen waarderen met name de autonomie in hun werk. Een heel groot deel van de respondenten heeft dan ook vrijwillig gekozen voor een leven als zelfstandige en is het niet gaan doen door baanverlies."

Alleen zelfstandigen die de urennorm van de belastingdienst halen (1225 uur) en winstaangifte doen voor de inkomstenbelasting zijn geënquêteerd. "Bezorgers van bijvoorbeeld Deliveroo zitten er dus niet bij. Dat zijn vaak mensen die het als bijbaantje een paar uur per week doen en inderdaad soms liever in loondienst zouden bezorgen."

Bevlogen

Zzp'ers genieten van hun werk, zelfs nog meer dan twee jaar eerder. 73 procent zegt helemaal in het werk op te gaan, zich fit en sterk te voelen en enthousiast te zijn, wat op een grote bevlogenheid duidt.

De vrijheid die een zzp'er heeft, heeft ook kanttekeningen. Ze moeten hun eigen broek ophouden, al konden ze tijdens de coronacrisis wel een beroep doen op de Tozo-regeling. Ruim de helft van de zzp'ers zegt dat de vraag naar hun  producten en diensten is afgenomen tijdens de coronacrisis.

Financiële buffer

Dat had impact op de portemonnee. Het percentage respondenten dat de financiële situatie van het bedrijf als zeer goed beoordeelt, is sinds begin 2019 toen de vorige enquête werd afgenomen gedaald van 53 procent tot 40.

Van den Torre: "Hieruit blijkt dus ook dat de tevredenheid die wel gelijk is gebleven, niet samenhangt met de verdiensten."

Inkomen

Opvallend is dat ondanks de mindere financiële situatie begin 2021 ongeveer net zoveel zelfstandigen (20 procent) als twee jaar eerder verwachtten dat hun huishouden niet langer dan drie maanden financieel rond zou komen als het inkomen uit hun bedrijf geheel zou wegvallen.

"Mogelijke verklaringen zijn dat zzp'ers kunnen terugvallen op het inkomen van een partner, hun uitgavenpatroon aanpassen, of gebruik maken van steunmaatregelen zoals Tozo", zegt Van den Torre.

Kappers en koks

Ruim de helft (51 procent) van de zelfstandig ondernemers zonder personeel kreeg door de coronacrisis te maken met een dalende vraag naar hun diensten of producten. De grootste klap kregen degenen met een dienstverlenend beroep, zoals kappers, schoonheidsspecialisten en koks.

Tachtig procent van hen zegt dat de vraag is afgenomen. In de creatieve en taalkundige beroepen was dat ruim 73 procent. Het gaat dan om bijvoorbeeld kunstenaars, grafisch vormgevers en taalkundigen. Ook in de transport- en logistieke beroepen was er sprake van een teruglopende vraag. In deze beroepsklasse vallen bijvoorbeeld taxichauffeurs.

Ander verdienmodel

Veel zzp'ers zijn door creativiteit de coronacrisis doorgekomen. Ze zijn andere producten of diensten aan gaan bieden. "Bijvoorbeeld een restaurant dat ook bezorgmaaltijden is gaan verzorgen of een trainer of docent die ook online trainingen is gaan geven. Veel zelfstandigen willen dit ook in de toekomst blijven doen, sommigen hebben door corona een extra verdienmodel ontdekt", aldus Van den Torre.

Bij een hele kleine groep zelfstandigen, ongeveer tien procent, nam de vraag naar hun diensten of producten toe. Het gaat met name om de technische beroepen zoals bouwvakkers en bij commerciële beroepen, zoals winkeliers. "Dat komt ook omdat er meer online gewinkeld is."

Ook zzp'ers in zorg- en welzijnsberoepen (14 procent), bijvoorbeeld artsen en psychologen, en ICT-beroepen (12 procent) kregen te maken met meer vraag naar hun diensten.