Het hete hangijzer: wel of geen minimumtarief voor zzp'ers
Uit het advies dat de Sociaal Economische Raad (SER) deze week uitbracht, valt op te maken dat het er nu toch echt van zou moeten komen: een minimumtarief voor zzp'ers. Goed nieuws tegen de schijnzelfstandigheid zou je zeggen, maar de handen gaan nog niet overal op elkaar.
De SER is het belangrijkste adviesorgaan voor de regering op economisch terrein.
Niet letterlijk een minimumtarief
Afgelopen week presenteerde de organisatie haar advies voor het sociaal-economisch beleid de komende vier jaar. Ook werkgevers en werknemers zetten hun handtekening onder het advies.
In dit beleidsadvies besteedt de SER uitgebreid aandacht aan zzp'ers: het tegengaan van schijnzelfstandigheid en het verbeteren van de positie van de 'echte' zelfstandige.
Er staat weliswaar niet letterlijk in dat de SER een minimumuurtarief wil invoeren voor zzp'ers, maar dat is wel waar de voorgestelde maatregel toe zou kunnen leiden.
Wat staat er dan wel?
SER wil dat zzp'ers die minder verdienen dan het maximumdagloon (30 à 35 euro per uur) eerder gekwalificeerd worden als werknemer. De werkgever moet kunnen aantonen dat er daadwerkelijk sprake is van zelfstandigheid.
Het adviesorgaan wil zo de schijnzelfstandigheid onderaan de arbeidsmarkt aanpakken. De onderhandelingspositie van deze werkenden is volgens de SER vaak niet toereikend om 'een adequaat tarief te bedingen'.
Inkomen niet het enige criterium
De Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN) zou liever zien dat er een eis komt voor een minimumjaarinkomen voor zelfstandigen komt. "Een tarief als 37 euro zegt niet zo veel als die zzp'er maar een paar klussen per jaar heeft", zegt voorzitter Cristel van de Ven.
"Vanuit VZN zeggen we: inkomen is niet het enige criterium. Het gaat er ook om dat je mag onderhandelen over een tarief en dat je zelf een buffer opbouwt. Dat geld zou je als zzp'er moeten kunnen gebruiken voor je pensioen, maar ook voor als je een sabbatical opneemt", aldus Van de Ven.
Daarnaast moet je als zzp'er verantwoordelijk zijn voor de kwaliteit van je product of dienst, zegt ze. "De opdrachtgever moet daarvoor bij jou uitkomen. In België werken ze al met een aantal van die criteria; die zijn daar verankerd in de wet op arbeidsrelatie."
Aan de hoge kant
Een uurtarief is niet per se een slecht idee, zegt econoom Mathijs Bouman over het SER-advies. "Het idee is dat je wordt uitgebuit als je als zzp'er niet een bepaald inkomen kunt verdienen. Dat is best een goed criterium."
Het genoemde uurtarief vindt hij dan wel weer aan de hoge kant. "In het vorige voorstel, van minister Koolmees, was het 16 euro. Dat is dan wel weer heel weinig."
Wat verdienen zzp'ers?
Nederland kende op 1 april 2021 ongeveer een miljoen fulltime werkende zzp'ers, blijkt uit cijfers van de Kamer van Koophandel. Daar vallen ook zzp'ers onder als boeren zonder personeel, huisartsen en anderen die geen directe opdrachtgever hebben.
SEO Economisch Onderzoek berekende in 2018 dat 75.000 zzp'ers minder dan 15 euro per uur verdienden, en 100.000 minder dan 18 euro per uur. Dit zijn voornamelijk mensen die werken in sectoren als de bouw, post of zorg.
Bijna de helft van alle zzp'ers met zakelijke opdrachtgevers (b2b) berekende een uurtarief, inclusief kosten, van maximaal 50 euro.Het aantal zzp'ers dat meer dan 75 euro per uur verdient, lag op 22 procent.
Investeringen bedenken
Toch ziet Bouman bezwaren tegen de invoer van een minimumtarief - dezelfde als twee jaar geleden.
"Het gaat om het arbeidsloon, je uurloon na aftrek van allerlei kosten. Bij elke opdracht moet je daarnaast ook nog eens gaan bedenken welke investeringen je voor die opdracht doet."
Gedrocht van een wet
Koop je een nieuwe computer, bijvoorbeeld. Gebruik je die dan ook weer voor andere klussen? Zo ja, hoe vaak dan? Hoeveel schrijf je af op je auto als je naar een opdracht rijdt?
"Dat leverde twee jaar geleden belachelijke veronderstellingen van investeringskosten op, die je dan bij elke opdracht opnieuw zou moeten uitrekenen", aldus Bouman. "Het werd zelfs zo'n gedrocht dat werkgevers en werknemers hebben gezegd: laat maar."
Onlogische redenatie
Naast de regeldruk ziet hij nog een bezwaar: is het instellen van een minimumtarief wel verenigbaar met de EU-regels? "Je verplicht een Poolse loodgieter hiermee ook om een bepaald tarief te hanteren, terwijl hij misschien wel een ander concurrerend voorstel wil doen."
Wat ook nog ontbreekt volgens Bouman is een grens in het uurtarief waarboven iemand sowieso als zelfstandige kan worden aangemerkt. "Dat stond wel in het voorstel van Koolmees. Op deze manier is het onlogisch om iemands inkomen mee te nemen als criterium voor zijn zelfstandigheid."