Maak van je kind geen narcist: 'Je hoeft ze niet steeds op een voetstuk te plaatsen'

"We weten dat narcisme erfelijk is, maar het kan ook ontstaan of gestimuleerd worden door opvoeding", vertelt ontwikkelingspsycholoog Eddie Brummelman.

Hij schreef het boek 'Bewonder mij!', waarin hij onder meer beschrijft wat narcisme is en hoe je kunt streven naar gezonde zelfwaardering in plaats van narcisme. Want dat doen veel ouders volgens hem verkeerd. "Ze zetten hun kinderen op een voetstuk en zeggen hen hoe belangrijk het is om beter te zijn dan een ander."

Op zoek naar bewondering

Daar kan narcisme uit voorkomen. Brummelman: "Kinderen zouden daardoor narcistische karaktertrekken ontwikkelen, zoals slecht tegen kritiek kunnen en constant op zoek zijn naar bewondering."

Het hoort volgens hem bij de 'individualistische maatschappij' waar we tegenwoordig in leven. "We zijn ervan overtuigd geraakt dat we kinderen moeten overspoelen met aanmoediging en heel veel waardering moeten geven." Belangrijk is dus om kinderen daarbij niet aan te leren dat ze zo goed zijn dat ze beter zijn dan anderen.

Wat zijn narcistische kenmerken?

• Gebrek aan empathie
• Gespeeld charmant zijn
• Verslaafd aan aandacht
• Een groot ego
• Macht willen hebben
• Extreem jaloers zijn
• Gebrek aan berouw of schuldgevoelens
• Agressief gedrag vertonen
• Gebrek aan emoties

Bron: PsyQ

Bewondering mislopen

Het lijkt misschien niet zo'n probleem: het is toch goed om zelfverzekerd te zijn? Maar narcisme kan het leven behoorlijk zwaar maken, aldus Brummelman. "Deze mensen zijn onwijs bezorgd over hoe ze overkomen op een ander. Ze willen zichzelf op de borst kloppen en zijn bezorgd om bewondering mis te lopen: zien mensen wel hoe geweldig ik ben? Dat is heel tragisch."

Als ze die bewondering niet krijgen, kunnen ze boos worden. "Ze kunnen heel charmant zijn, maar zijn ook lichtgeraakt." Ook problematisch is volgens de onderzoeker dat mensen met narcisme het soms niet van zichzelf weten, of het niet als probleem zien.

Narcistisch misbruik

En dat kan ook voor de omgeving van deze mensen voor problemen zorgen. Charlotte van der Hoeven coacht mensen die 'narcistisch misbruik' hebben meegemaakt. Zelf is ze ervaringsdeskundige. "Ik heb twee relaties gehad met mannen met narcisme. Ik vergelijk het met oplichting."

In de ervaring van Van der Hoeven doen deze mensen er alles aan om hun slachtoffers te vernederen en hun karakter af te brokkelen. "Ze dulden geen sterk karakter naast zich. Het gaat heel subtiel in het begin. Vergelijk het met dat je in een kamer zit met geel behang, maar de narcist zegt dat het roze is. Als je dat de hele dag hoort, ga je misschien toch twijfelen of er geen roze gloed over zit."

Het is volgens haar lastig om daar van los te komen. "Het zijn vaak succesvolle personen en ze zien eruit alsof het goed gaat. Het wordt onderschat. Je moet uiteindelijk afstand nemen en jezelf weer leren kennen."

Narcisme genezen

Als je narcisme in de opvoeding misschien kan voorkomen, is het dan ook te genezen? "Nee", zegt Brummelman. "Vergelijk het met verlegenheid: natuurlijk kun je minder verlegen worden, maar helemaal er vanaf komen is lastig."

Verminderen en grip op narcisme krijgen, kan volgens de onderzoeker wel. "Narcisme is geen reden om bij iemand weg te lopen. Ik wil het uit de schaduw trekken."