'Niet één dag maar twee weken stemmen voor de Tweede Kamer'
17 maart gaat Nederland naar de stembus. Maar als het aan D66 en de PvdA ligt gaan de stembussen al twee weken voor de verkiezingsdag open. De partijen vrezen namelijk dat er minder mensen gaan stemmen als we maar op één dag kunnen stemmen, uit angst voor de drukte.
"We hebben hele bijzondere verkiezingen natuurlijk", zegt jan Paternotte van D66. "Ons idee is: laten we de stemdag een beetje uitsmeren, waardoor het op een aantal andere dagen ook mogelijk wordt voor mensen om alvast hun stem uit te brengen. Dan kunnen ze de drukte mooi vermijden."
Het idee van een verkiezingsperiode in plaats van een verkiezingsdag lijkt op de manier waarop in Amerika word gestemd voor de presidentsverkiezingen. In sommige staten kunnen Amerikanen als sinds 18 september stemmen voor de verkiezingen die officieel op 3 november plaatsvinden.
Maar wat voor Amerika werkt hoeft niet voor Nederland te werken denkt democratisch vernieuwer Rudy van Belkom. "De kans is aanwezig dat mensen in maart niet gaan stemmen, omdat het te druk is. Je ziet nu al dat mensen afzeggen voor dingen omdat er te veel contact is."
"We zitten in het nieuwe normaal. En dan is afstand houden de norm. Je moet dan dingen gaan bedenken om een democratisch proces in stand te houden en de veiligheid te garanderen. Het lijkt me een logische gedachte dat als mensen tegelijk gaan stemmen, dat je dan problemen krijgt. Het kan dan beter werken als je het stemmen spreidt."
Alles kan veranderen
Het klinkt ideaal maar er zitten wel degelijk nadelen aan. "In 2,5 week campagne voeren kan er veel veranderen. Als je in die periode ook al kunt stemmen, en er komen tussentijdse polls, dan kunnen mensen strategisch gaan stemmen", legt politiek verslaggever Frits Wester uit.
"Mensen kunnen denken: die partij gaat toch wel winnen, dus ik stem op een andere partij. Of ze denken: die partij is hopeloos, dus ik ga op een andere partij stemmen."
Veel mensen veranderen volgens Wester op het laatste moment nog hun stem. "Je ziet vaak in de laatste twee weken voor de verkiezingen dat het beeld heel erg kan gaan wijzigen. Zo stond een paar jaar geleden de PvdA er slecht voor, en binnen twee weken werd de partij net zo groot als de VVD."
Laatste moment
Paternotte is niet bang om hierdoor stemmen mis te lopen. "In een campagne zijn er al debatten weken voor de verkiezingen. En als je echt op het laatste moment wil wachten, dan moet dat gewoon kunnen."
"Maar er zijn ook mensen die er op die dag niet aan toe komen", gaat hij verder. "Omdat ze een drukke baan hebben of de kinderen nog naar bed moeten brengen. We willen ervoor zorgen dat ook deze mensen kunnen stemmen."