Luchtalarm of sms: welke waarschuwing werkt het best?
Inwoners van het rampgebied in Duitsland werden vorige week overvallen door het water omdat ze geen waarschuwing hadden ontvangen. Door de overstromingen waren er stroomstoringen die ervoor zorgden dat het sms-systeem dat moet waarschuwen niet werkte. Volgens de Duitse Bondskanselier Angela Merkel is de goede oude sirene misschien bruikbaarder dan gedacht. En dat geldt ook voor Nederland.
In Nederland maken we nu nog gebruik van het luchtalarm, maar zijn er plannen om het te vervangen door de sms-service NL Alert. Maar is dat wel verstandig? Het luchtalarm – officieel het Waarschuwings- en Alarmeringssysteem (WAS) genoemd – bestaat sinds het hoogtepunt van de koude oorlog.
"Het was bedoeld om de bevolking te waarschuwen voor als de Russen zouden bombarderen", legt Hans Carels van Museum Bescherming Bevolking uit. "Het advies was toen al hetzelfde als nu: ga naar binnen, sluit ramen en deuren, sluit ventilatie af en zet de radio aan."
"En dat is precies het probleem van het luchtalarm", zegt Wouter Jong, adviseur en onderzoeker op het gebied van crisismanagement en crisis communicatie.
"Het is een heel lomp apparaat. De sirene loeit alleen maar, zonder dat mensen weten wat er aan de hand is. En dat kan gevaarlijk zijn. Want bij een overstroming wil je juist niet dat mensen naar binnen gaan en ramen en deuren dicht doen, maar dat ze zo snel mogelijk vluchten. Een sms-alarm zou ten minste iets van een instructie kunnen geven, in plaats van dat je alleen maar een geluid hoort."
Niet iedereen bereiken
Roy Johannink, deskundige crisiscommunicatie is het daarmee eens, maar het NL-Alert heeft volgens hem ook nog gebreken: "Het NL-Alert kan een handelingsperspectief geven, maar bereikt nog niet iedereen. Je hebt ook ouderen die geen mobiel hebben en er niet bij kunnen. Het is dus nog niet helemaal waterdicht."
Dat vindt ook Ben Ale, hoogleraar veiligheid en rampenbestrijding. "Het luchtalarm is ouderwets maar werkt altijd. Het is een systeem waar je op kunt vertrouwen, ook bij overstromingen. Als de moderne communicatie dan uitvalt heb je in ieder geval nog het luchtalarm."
Johannink pleit voor een combinatie van beide systemen. "De WAS-palen geven een signaal dat er iets aan de hand is. Dat triggert de omgeving om informatie op te zoeken en te krijgen. Of dat nou via het NL-alert, de rampenzender of via bekenden in de eigen omgeving is."
Alarm
In Nederland staan 4.278 WAS-palen. Een alarm klinkt 104 decibel luid, dat is ongeveer vergelijkbaar met het geluid in een discotheek.
Daarmee heeft zo'n paal het maximale bereik van een kilometer, afhankelijk van de bebouwing eromheen. Oorspronkelijk was het plan om per 1 januari 2020 het luchtalarm te vervangen door het SMS-systeem NL Alert. Maar grote delen van Nederland bleken nog onbereikbaar voor het alarmeringssysteem. In 2019 eist een Kamermeerderheid het behoud van het luchtalarm. Er wordt later dit jaar gekeken of het luchtalarm in 2022 alsnog kan verdwijnen.