Lieke: 'Waarom kom ik aan als ik stress heb?'
Waar de een sterk vermagert als er stress om de hoek komt kijken, komt de ander kilo’s aan als de spanning in zijn of haar leven oploopt. Lieke wil weten waarom zij tot de laatste groep behoort.
Veel stress op haar werk, net een scheiding achter de rug en ook nog eens ouders die aan het kwakkelen zijn met hun gezondheid. Dit alles maakt dat Lieke al een hele tijd onder hoogspanning staat. In die tijd is ze bijna twintig kilo aangekomen. "Ik heb vriendinnen die ook zijn gescheiden en juist kilo’s afvielen van alle ellende. Hoe kan het dat ik alleen maar aankom?"
Volgens diëtist en dieetpsycholoog Eveline van de Waterlaat is stress ongezond voor je lichaam als je langdurig onder druk staat waardoor je lichaam onvoldoende tijd heeft om te herstellen. "Het hormoon cortisol blijft dan hoog, waardoor je lichaam in opperste staat van paraatheid blijft."
Rubriek: Asking for a friend
In deze nieuwe wekelijkse rubriek Asking for a friend leggen we lezersvragen over gezondheid voor aan één van onze experts. Heb jij ook een prangende gezondheidsvraag voor een huisarts, een verloskundige, een diëtist of een psycholoog, mail die dan naar weekendmagazine@rtl.nl en wie weet zie jij het antwoord hier op deze plek snel verschijnen.
Van de Waterlaat legt uit: "Cortisol wordt ook wel het 'stresshormoon' genoemd. Dit hormoon wordt geproduceerd in de bijnieren. In stresssituaties komt dit hormoon vrij om energie (suiker) uit de cellen zo snel mogelijk vrij te maken, zodat je lichaam kan presteren. Omdat cortisol niet zomaar zijn werk kan doen heeft het een receptor nodig om het signaal door te geven aan de lichaamscellen.
En daarin zit de crux, zegt Van de Waterlaat: "We weten uit onderzoek van internist-endocrinoloog Liesbeth van Rossum dat ongeveer de helft van de mensen een genvariant heeft die ervoor zorgt dat die receptor erg gevoelig is voor dit stresshormoon. Bij deze mensen zie je als gevolg hiervan een herverdeling van de vetmassa: op je armen en benen neemt het vet af, terwijl het vet rondom je buik juist toeneemt. Bovendien hebben zij vaker een ongunstige cholesterol- en suikerstofwisseling, een hoger risico op depressie en een lagere spiermassa."
Genetisch dus onveranderbaar
Dat betekent óók dat mensen die niet zijn belast met deze genetisch bepaalde (over)gevoelige receptor, minder gevoelig zijn voor de negatieve effecten van cortisol op het lichaam, vaker een slankere taille hebben, een hogere spiermassa en een gunstige suiker- en cholesterolstofwisseling. "Oftewel: deze gevoeligheid bepaalt of je aankomt door stress of niet. Die gevoeligheid is grotendeels genetisch bepaald en – helaas – dus onveranderbaar", zegt Van de Waterlaat.
Het vervelende van cortisol is dat het een seintje aan je hersenen geeft, waardoor je trek krijgt, en dan helaas niet gezonde, maar juist snacktrek: dus trek in veel vet en suiker. "Je komt in een vicieuze cirkel terecht: van stress krijg je meer zin in vet en suiker en daarvan ga je weer meer cortisol aanmaken. Dat geldt ook voor alcohol. Daarvan gaat ook je cortisol omhoog."
Dus stel, je hoort bij de pechvogels dat je genetisch belast bent met een gevoelige hormoontrechter zoals Lieke, wat kun je dan doen om toch slank te blijven? Van de Waterlaat: "In tijden van stress is het aan te raden om zoveel weg te blijven van zogenoemde snelle suikers – denk aan koek, snoep, gebak, frisdrank, witbrood en witte pasta. Zorg dus dat je deze dingen ook niet snel kunt pakken, maar dat je wél gezonde dingen in huis hebt, zoals Griekse yoghurt, 30+ kaas met tomaatjes, volkoren crackers met vleeswaren en ongezouten nootjes."
Meer magnesium
Iets waar je misschien niet zo snel aan denkt: zorg dat je in stressige tijden genoeg magnesium binnenkrijgt. "Heb je stress dan verlies je meer magnesium via je urine, terwijl je juist meer magnesium nodig hebt voor het kunnen ontspannen van je spieren. Eet daarom in drukke tijden groene bladgroenten, noten, zaden, peulvruchten en pure chocolade voor net dat beetje extra magnesium. En slik eventueel magnesiumsupplementen."
Daarnaast is goed slapen ook een goed idee, altijd al, maar zeker gedurende drukte in je leven. "We weten dat iemand die een gebroken nacht heeft gehad, gemiddeld 385 calorieën meer eet dan iemand die goed geslapen heeft. Dit effect treedt al op bij licht chronisch slaapgebrek. Als je overdag veel beweegt of regelmatig sport, zorg je er al voor dat je ’s nachts beter slaapt. Alle beetjes helpen tenslotte."