Stefan: 'Bestaat een winterdepressie of moet ik me niet aanstellen?'

Elk jaar is het weer zover: zodra de wintertijd wordt aangekondigd en Stefan weet dat de dagen weer korter, donkerder en kouder worden, weet hij ook dat hij somber wordt. "Ik heb hier al zolang ik me kan herinneren, last van. Het voelt alsof ik geen plezier meer kan halen uit dingen die ik normaal gesproken graag doe, mijn energie is minder en mijn lontje is overduidelijk korter."

Zeker vorige winter toen Nederland, net als nu weer, op slot zat. "Toen kon ik al helemaal nauwelijks mijn bed uitkomen. Maar tegelijkertijd dacht ik: 'iedereen heeft het zwaar nu, dus ik moet me niet aanstellen'. Toch ben ik bang dat ik lijd aan een eindejaars- of winterdepressie. Bestaat zoiets officieel of moet ik me inderdaad niet zo aanstellen?"

Rubriek: Asking for a friend 

In deze wekelijkse rubriek Asking for a friend leggen we lezersvragen over gezondheid voor aan één van onze experts. Heb jij ook een prangende gezondheidsvraag voor een huisarts, verloskundige, diëtist, psycholoog of een andere gezondheidsexpert? Mail die dan naar weekendmagazine@rtl.nl en wie weet zie jij het antwoord hier op deze plek snel verschijnen. 

Gezondheidszorgpsycholoog Bjarne Timonen is duidelijk: Stefan stelt zich zeker niet aan. "Een winterdepressie of andere seizoensgebonden depressies bestaan wel degelijk. Wij zien ze regelmatig voorbijkomen in onze praktijk." Volgens Timonen begint een winterdepressie vaak al in de herfst, als de dagen korter beginnen te worden en neemt weer af zodra het buiten lichter en langer licht wordt.

En ook een constante: het is – helaas – elk jaar weer raak. Toch ziet Timonen ook dat er geregeld een verkeerde diagnose wordt gesteld: in plaats van een 'winterdepressie' krijgen velen vaak te horen dat ze kampen met een 'gewone' depressie.

Voorbereiden voor winterslaap

Volgens Timonen zijn mensen met een winterdepressie somber, hebben ze veel meer behoefte aan slaap én aan calorierijk voedsel. "Je kunt de parallel trekken met dieren die een winterslaap houden: voordat zij aan hun lange slaap beginnen, gaan ook zij hamsteren, veel eten en aankomen om zo die barre winter door te komen."

Aangezien er niet veel mensen zullen zijn die de (financiële) ruimte hebben om daadwerkelijk ook een winterslaap te houden: wat kunnen zij wél doen om zich beter te voelen? "De voornaamste behandeling houdt in: het licht opzoeken. Ons advies is dan ook altijd: ga wandelen! Natuurlijk als het zonnig is, maar ook als het slecht weer is. Zoveel mogelijk natuurlijk licht is sowieso goed voor je. En zorg als je binnen zit te werken dat er dan ook genoeg daglicht binnenkomt."

Ook kun je voor zogenoemde lichttherapie bij een ggz-instelling een doorverwijzing krijgen van de huisarts, tipt Timonen. "Kijk uit met de lichttherapie-lampen die er te koop zijn. Veel van deze lampen zijn niet sterk genoeg om een goed effect te hebben."

Ook zegt Timonen tegen zijn cliënten die last hebben van een winterdepressie: als je de middelen hebt, boek dan elke winter een reisje naar een warm oord. "Naast het feit dat je daar in ieder geval veel zonlicht pakt, heeft zo’n reisje ook een ander psychologisch effect: je bent even weg van het alledaagse, het is leuk en geeft je fijne afleiding. Dat doet een mens goed."

Wandelen tijdens de lunch

Volgens de psycholoog kun je nou eenmaal aanleg hebben voor het ontwikkelen van een winterdepressie, en dat kan onder meer afhangen van waar je vandaan komt. "Hoe donkerder je huid, hoe meer behoefte je hebt aan vitamine D. Deze kun je uit voeding halen, zoals uit vette vis, avocado en eieren. En natuurlijk door de zon op je huid. Wij adviseren in ieder geval 15 tot 30 minuten zonlicht per dag, dat is bijvoorbeeld een wandeling tijdens de lunchpauze."

Is een winterdepressie over het algemeen erger in januari, als de feestdagen voorbij zijn? De derde maandag van januari is niet voor niets Blue Monday. Timonen: "Nou, in Blue Monday geloof ik niet zo, maar het speelt natuurlijk mee dat je in januari over het algemeen niets leuks hebt om naar uit te kijken, je moet weer aan het werk, de vakantie is voorbij én het is nog steeds donker en koud buiten. Maar kerst is daarentegen een zeer 'verdeelde periode', merken we: de meningen over deze dagen lopen sterk uiteen. Mensen die alleen zijn bijvoorbeeld, vinden deze dagen vreselijk. Zij hopen juist dat ze zo snel mogelijk voorbij zijn en fleuren in januari weer een beetje op."