Anya: 'Hoe kan het dat ik na een dieet van tien dagen niet afval en zelfs aankom?'

Veel mensen zijn 2022 begonnen met het voornemen om wat kilo’s kwijt te raken. Maar wat nou als je nu al een tijdje goed let op wat je eet, maar toch maar niet wil afvallen? Anya is één van hen: zij leefde tien dagen op twee liter water, vier bekers thee en twee kleintjes yoghurt per dag. "Dat zou toch wat in gewicht moeten schelen, zou je denken? Maar ik ben zelfs 1,5 kilo aangekomen en ik ben al veel te zwaar." Wat kan de oorzaak zijn dat je ondanks je aangepaste eetpatroon toch niet afvalt?

Ten eerste raadt diëtist en dieetpsycholoog Eveline van de Waterlaat Anya aan om een persoonlijk voedingsplan op te laten stellen door een diëtist. "Haar huidige dieet is ver van volwaardig en niet vol te houden op de lange termijn. Een diëtist kan kijken welke andere factoren er mogelijk een rol spelen bij het niet afvallen of zelfs aankomen."

De diëtist ziet in haar praktijk vaak mensen die gezond lijken te eten, maar tóch niet afvallen. Zij vraagt hen dan te beginnen met het bijhouden van een eetdagboek. "Een app als Myfitnesspal of Eetmeter kunnen al inzicht geven, omdat deze direct berekenen wat jij precies hebt binnengekregen. Het geeft niet alleen inzicht in wat iemand eet, maar zorgt er ook voor dat je bewuster met voeding bezig bent waardoor je al direct een daling in je gewicht kan zien."

Ongemerkte kiloknallers

Als je eetdagboek bijhoudt, krijg je volgens de diëtist direct ook inzicht in de uitzonderingen die mensen onbewust maken én in de 'ongemerkte kiloknallers' die mensen tot zich nemen. "Hiermee bedoel ik van die kleine voedingsmiddelen waarvan je niet eens doorhebt dat ze enorm veel calorieën en/of suiker bevatten maar wél het verschil maken tussen afvallen en aankomen. Misschien denk je: 'dat kleine beetje zal het verschil niet maken', maar die maken wel degelijk verschil."

"Het goede nieuws? Het werkt ook andersom: door een aantal kleine aanpassingen te maken waar je weinig van merkt, kun je afvallen zonder direct een heel streng dieet te volgen."

Met het bijhouden van een eetdagboek ga je deze kiloknallers (zie ook volgend kader) snel herkennen, weet Van de Waterlaat. "Noteer dus ook de kleine dingen als snoepjes, sauzen en dranken. Deze 'kleine' dingen kunnen namelijk het verschil maken tussen afvallen en aankomen. Je denkt binnen de normen te eten, maar door deze voedingsmiddelen blijkt vaak dat je er net boven zit."

Voorbeelden ongemerkte kiloknallers

• 2 dropjes of pepermuntjes per dag = 1,5 kilo per jaar
• 3 klontjes suiker in koffie/thee/yoghurt per dag = 3,1 kilo per jaar
• 1 glas vruchtensap (150 ml) per dag = 3,3 kilo per jaar (geldt ook voor vers sap)
• 1 glas aanmaaklimonade (150 ml) per dag = 3,3 kilo per jaar
• 2 zakjes koffiecreamer per dag = 1,1 kilo per jaar
• Halve boterham met chocoladepasta = 4,8 kilo per jaar
• 2 kopjes oplosthee per dag = 2,6 kilo per jaar
• 3 zakjes cashewnoten per week = 24 kilo per jaar
• 1 glas wijn extra per dag = 7,8 kg per jaar

Vaak denken we lekker gezond bezig te zijn, maar snoepen we ongemerkt de hele dag door, weet Van de Waterlaat. "Het begint vaak al bij het ontbijt waar we een berg suiker binnenkrijgen doordat deze zijn toegevoegd aan onze ontbijtgranen of doordat we broodbeleg met veel suiker eten, zoals jam, honing, stroop en vruchtenhagel. En vervolgens drinken we een glas vruchtensap en nemen we een 'gezonde' tussendoorkoek."

De diëtist vervolgt: "Alles dat eindigt op 'koek' bevat een hele berg suiker. Neem bijvoorbeeld een eierkoek: eet je daar twee van, krijg je acht suikerklontjes binnen. Bij twee grote eierkoeken zijn dat er zelfs tien suikerklontjes."

Te veel gezonde producten

Een andere veel gemaakte denkfout is volgens Van de Waterlaat dat we denken dat we 'gezonde producten' onbeperkt kunnen blijven eten. "Helaas, dat is niet zo. 'Gezonde' producten kunnen namelijk ook erg veel suikers, vetten en dus calorieën bevatten. Een voorbeeld is een glas jus d’orange: je zou denken dat dit heel erg  gezond is, want er zit sinaasappel in. Maar in één glas jus gaan zo’n drie tot vier sinaasappels. Dit zijn allemaal extra fruitsuikers, die je binnenkrijgt. Sterker nog, je krijgt net zoveel suiker binnen als na het drinken van glas cola."

Van de Waterlaats advies? Eet een vers stuk fruit. Dit vult veel beter en de kans dat je hier te veel van eet is veel minder groot.

Honing, agavesiroop, palmsuiker en andere natuurlijke suikervervangers zijn andere grote boosdoeners, waarschuwt de diëtist. 'Eigenlijk verschillen deze vervangers helemaal niet zo veel van gewone tafelsuiker. Het enige verschil is de samenstelling van de soorten koolhydraten. Wat wel een goed alternatief is voor suiker? Kaneel en ongezoete cacao."

Een andere reden dat je maar niet van de kilo’s afkomt, is dat je onbewust te veel calorieën binnenkrijgt door het eten van te veel gezonde vetten. Denk bijvoorbeeld aan avocado of noten. "Hartstikke gezond natuurlijk, maar deze producten bevatten ook erg veel calorieën, waardoor je - wanneer je deze te vaak eet - kan aankomen." 

Traag werkende schildklier

Wat, vooral bij vrouwen, ook een grote rol kan spelen bij moeizaam afvallen, is een traag werkende schildklier, zegt Van de Waterlaat. Hierbij wordt er te weinig van het schildklierhormoon aangemaakt. Dit kan tijdelijk zijn, maar is helaas ook vaak blijvend. Het kan leiden tot verschillende lichamelijke problemen, waaronder gewichtstoename.

Symptomen die kunnen wijzen op een traag werkende schildklier:

• Vermoeidheid
• Obstipatie
• Kouwelijkheid
• Bros en uitvallend haar
• Traagheid in denken en handelen
• Spierpijn en stijfheid in armen, benen en heup
• Gewichtstoename

Een uitgebreider overzicht van klachten vind je hier.

Herken je een aantal van deze klachten? Ga dan naar je huisarts. Hij of zij kan door middel van een bloedtest vaststellen of je een traag werkende schildklier hebt.

Maar ook stress, medicijnen, de overgang en insulineresistentie kunnen volgens de diëtist ervoor zorgen dat jij maar niet afvalt. Heb je het idee dat deze factoren een rol spelen? Ga dan ook naar je huisarts

Rubriek: Asking for a friend 

In deze wekelijkse rubriek Asking for a friend leggen we lezersvragen over gezondheid voor aan één van onze experts. Heb jij ook een prangende gezondheidsvraag voor een huisarts, verloskundige, diëtist, psycholoog of een andere gezondheidsexpert? Mail die dan naar weekendmagazine@rtl.nl en wie weet zie jij het antwoord hier op deze plek snel verschijnen.