Afvallen zonder (streng) dieet: 'We worden voor de gek gehouden'

Elk jaar op 6 mei is het internationale anti-dieetdag: even niet aan afvallen of diëten denken. Een verademing voor velen, maar wat als je helemaal nooit meer een dieet zou volgen? Claudia Vesters en Daniëlle van Engelen zweren hierbij.

'Van jongs af aan geleerd dat diëten normaal was'

Pas toen Daniëlle stopte met diëten, viel ze af en bleef ze op gewicht.

Daniëlle leerde al van jongs af aan dat diëten normaal was. "Op mijn veertiende nam mijn moeder me voor het eerst mee naar de dieetclub. Ik woog toen 64 kilo en vond dat er wel 6 kilo af mocht. Na aanmelding ontvingen we een boekje en kregen we iedere week tips en nieuwe recepten. Ook kwamen we regelmatig samen. Dan wogen we ons en bespraken we de ups en downs."

Doordat ze altijd zo bezig was met diëten, ontwikkelde Daniëlle een ongezonde relatie met voeding. "Ik ben zwaarder dan gemiddeld en wilde er alles aan doen om dunner te worden. Altijd als ik at voelde ik me schuldig, omdat ik dat vanuit huis had meegekregen – en dacht dat dat zo moest. Het besef dat het strenge diëten voor mij niet werkte en zelfs schadelijk was, kwam pas laat."

Zelfs in ziekenhuis nog aan de shakes

Veel verschillende dieetvarianten werden uitgeprobeerd, zonder enig succes. "Sonja Bakker, Weight Watchers, noem het maar: ik kon niks voor langere tijd volhouden en kwam naderhand ook altijd weer aan, vaak zelfs meer kilo's dan ik kwijt was geraakt. Het welbekende jojo-effect."

Met het volgen van de Cambridge-methode (een dieet waarbij je geen calorieën telt, maar waar je vast voedsel vervangt door calorie-arme dranken en soepen. red.) viel Daniëlle 15 kilo af in 6 weken, waarna ze in het ziekenhuis belandde. "Ik was te erg verzwakt door het gebrek aan calorieën en voedingsstoffen. In de stopweek ging ik weer vast voedsel eten, maar mijn lichaam kon dit niet aan: het had al zo lang niet 'normaal' gegeten. Er ontstonden ontstekingen in mijn galblaas, waardoor deze verwijderd moest worden. En zelfs toen ik in het ziekenhuis lag dacht ik nog steeds: 'Ik moet mijn shakes drinken, anders kom ik weer aan'."

Jarenlang voelde Daniëlle zich slecht en bleef ze af en aan diëten om gewicht te verliezen, tot ze in 2017 zwanger werd van haar dochter. "De eerste 25 weken van mijn zwangerschap voelde ik me zo goed! Ik kwam nauwelijks aan zonder er moeite voor te doen en voor het eerst ooit leek mijn lichaam in balans. Helaas duurde dat geluk niet lang. Al gauw voelde ik me weer zo slecht als voorheen en kwam ik in 2 jaar 10 kilo aan. Ik snapte er niks van: waarom voelde ik me tijdens de zwangerschap zo lekker en nu niet meer? Ik ging op onderzoek uit en ontdekte dat het met mijn hormonen te maken kon hebben."

Moest stoppen met diëten

In oktober 2020 meldde Daniëlle zich aan bij een coach en hormoontherapeut. Vanaf dat moment veranderde haar leven. "Bij de eerste ontmoeting zei mijn coach al dat ik moest stoppen met diëten. Dat verbaasde me, maar ik besloot het traject blanco in te gaan en gehoorzaamde alles wat mij werd opgedragen. Mijn dieetboeken gooide ik weg en een emotionele, maar verhelderende rollercoaster startte."

"Ik ontdekte dat ik een 'dieetdenker' was. Mijn manier van omgaan met eten moest volledig hergeprogrammeerd worden. Dat ging met ups en downs, maar uiteindelijk heeft het me ontzettend veel gebracht. Ik moest leren omdenken, want ik was veel te streng voor mezelf geweest. Haalde mezelf altijd naar beneden, terwijl het juist andersom moet. Het is belangrijk te blijven benadrukken wat goed is gegaan, ook op een slechte dag."

10 kilo kwijt in 7 maanden, zonder streng dieet

Dankzij haar nieuwe mindset en zonder te diëten, verloor Daniëlle in 7 maanden 10 kilo. "Tegenwoordig vraag ik me elke keer als ik wil eten af: waarom? Is het verdriet, ben ik moe, of gaat het om gewoonte? Ik ben een emotie-eter en eet ook vaak uit verveling. Dat inzicht had ik vroeger niet. Doordat ik nu controle heb en inzicht in waaróm ik eet, heb ik nooit meer uitbarstingen of vreetbuien. Ook ben ik liever voor mezelf, waardoor ik geen stress meer heb, minder gewicht vasthoud en makkelijker gezondere keuzes maak."

Volgens Daniëlle is het belangrijk om hulp te zoeken, als je merkt dat het alleen niet lukt. "Afvallen is naast een lichamelijke, ook vaak een mentale strijd. Het helpt als iemand je daarbij coacht. Om bepaalde inzichten te krijgen, maar ook om motivatie te behouden en problemen te kunnen bespreken. Mijn nieuwe mindset is een methode die ik de rest van mijn leven vol kan houden. Een gewone manier van leven, zonder sapjes te drinken of er dingen voor te laten. Mijn doel is dan ook om straks onbewust, bewuste keuzes te kunnen maken."

Daniëlle wil anderen - en dan vooral jongeren - behoeden voor alle ellende die streng diëten met zich mee kan brengen. "Ik probeer mijn kind mee te geven wat ik nu zelf geleerd heb. Niet ten nadele van mijn moeder, maar omdat het zo veel onnodige schade aan kan richten. Gelukkig was ik voldoende bij kennis om geen anorexia of boulimia te krijgen. Maar ik kan zo goed begrijpen dat sommige meiden dit wel moeten doorstaan. Ik hoop dat ik met het delen van mijn verhaal anderen kan behoeden."

'Gezond afvallen is een cursus logisch nadenken'

Claudia viel 39 kilo af, zonder een streng dieet te volgen.

Claudia was haar hele leven al te zwaar, maar vond het lastig om er iets aan te doen. Tot ze in een korte tijd haar zus én ouders verloor. "Mijn zoons waren toen nog jong en ik besefte ineens: zo mag het leven voor mij niet eindigen. Ook de huisarts zei dat ik moest afvallen, want mijn overgewicht was gevaarlijk voor mijn bloeddruk."

"Ik móest gezonder worden. En ik wilde zelf ook gezond leven, om een goed voorbeeld te zijn voor mijn kinderen. Het leven is maar zo kort. Makkelijk was het niet. Ik was een echte emotie-eter, bewoog weinig en schaamde me voor wie ik was. Nu pas realiseer ik dat ik eetverslaafd was. Ik had eten nodig om me goed te voelen. Dat moest stoppen."

'Dieet volgen voelde niet goed'

In 2013 bereikte Claudia een dieptepunt. "Ik ben 1.60 lang en woog toen 96 kilo. Ik wilde afvallen, maar een streng dieet volgen voelde niet goed voor mij. Alleen al bij de gedachte eraan merkte ik een soort natuurlijke weerstand vanuit mijn lichaam. Ik zag wat het met mijn vriendinnen deed. Ze vielen dan in een korte tijd een paar kilo’s af, maar kwamen daarna weer aan."

Om erachter te komen wat voor Claudia wél werkte, typte ze in op Google: 'Wat is gezond leven?'. Er ging een wereld voor haar open. "Toen pas ontdekte ik dat het er wel degelijk toe doet hoeveel calorieën je eet en hoe vaak je eet. Ik wist daar helemaal niks over. Om te zien wat ik nou eigenlijk precies at en of het gezond was, begon ik mijn voeding bij te houden in een app. Constant herhaalde ik in mijn hoofd dat ik weer gezond, energiek en fit wilde worden."

Naast het letten op haar voeding, ging Claudia bewegen. "We hadden een hond, dus daar begon ik telkens grotere rondjes mee te lopen. Toen dat lukte, kocht ik een fiets en ben ik steeds langere afstanden gaan fietsen. Door dit patroon vol te houden, viel ik de afgelopen jaren 39 kilo af, zonder streng te diëten."

Hoofd en lichaam maakten een switch

Jarenlang begreep Claudia zelf niet eens waarom het haar wel lukte, en anderen niet. "Het kostte me zes jaar studie om te begrijpen waarom het bij mij zo makkelijk leek. Of nou ja, eigenlijk ís. Vanaf het moment dat die knop om ging wist ik: ik word gezond. Ik had zo duidelijk voor mezelf wat ik wilde en wat ik ging doen, dat mijn hoofd en daarmee mijn lichaam een bepaalde switch maakte."

"Ik ging constant in tegen dat negatieve stemmetje: 'de saboteur' noem ik 'm. Door anders te gaan eten, veranderde er ook iets in mijn hormonen. Toen ging het balletje rollen. Je eigen kracht is zo veel groter dan je denkt. Het is écht zo eenvoudig als het lijkt: het is niet zo complex als al die advertenties je doen geloven."

Stoppen met waanzin

Claudia is groot voorstander van anti-dieetdag. "Laten we gewoon normaal doen en stoppen met de waanzin van vloeibaar eten om af te vallen. Dat maakt me zo verdrietig. Afgelopen zondag zag ik een reclamebord met daarop een flesje en de tekst: dit is voedsel. Mijn brein moest dat even verwerken. Vroeger dacht ik: dit is de waarheid. Nu denk ik: dit moet stoppen. Mensen worden aan alle kanten voor de gek gehouden, je wordt gewoon bang gemaakt voor eten. Verschrikkelijk."

Volgens Claudia is gezond afvallen niets meer, niets minder dan een cursus logisch nadenken. "Kijk om je heen en je ziet dat streng diëten niet werkt. We moeten eten zoals de natuur het voor ons bedoeld heeft. Dat is inclusief vlees, groentes en koolhydraten. Ik kook iedere dag veel groentes en iets van vlees, vis of kip. Daarbij maak ik ook wat koolhydraatrijke producten als aardappel, rijst of pasta. In het weekend eten we één dag patat. Dat kan prima hoor, zolang de rest van je voedingspatroon in balans is."

Tips: afvallen zonder streng dieet

Afvallen of op gewicht blijven kán dus zonder een streng dieet te volgen. Diëtiste Eveline van de Waterlaat heeft nog een aantal tips om je hierbij te helpen:

• Plan juist wél ongezonde dingen
  "Alles wat niet mag, wordt júist interessant. Vooral als je regelmatig overeet, kan het helpen om juist wél een aantal lekkere en ongezonde voedingsmiddelen in te plannen. Een gebakje tijdens die ene verjaardag, of sta jezelf toe om een bakje chips te nuttigen op zaterdagavond.
  Je geniet er dan echt van – en dit helpt je om later andere verleidingen te kunnen weerstaan. Juist omdat je het plant, geniet je er meer van en zit je vervolgens niet met een schuldgevoel, waardoor je daarna je gezonde voedingspatroon veel makkelijker doorzet. En nog belangrijker: beter volhoudt."

• Beloon je gedrag, niet het getal op de weegschaal
  "Een grote valkuil bij afvallen, is dat je jezelf wil belonen voor een bepaald getal op de weegschaal. Pas hiermee op: het resultaat op de weegschaal wordt namelijk beïnvloed door allerlei factoren. Denk aan hormonen, temperatuur of stress.
  Beloon jezelf daarom niet voor het getal op de weegschaal, maar voor jouw gedrag. Op die manier houd je het leuk voor jezelf, ook als het getal op de weegschaal even tegenvalt. Zo houd je het afvallen beter vol en zul je uiteindelijk meer resultaat op de weegschaal gaan zien."

• Wat voor de een werkt, werkt voor de ander niet
  "Je hebt al een paar diëten geprobeerd, maar niks heeft nog efficiënt geholpen. Schrijf dan tijdens die diëten op welke dingen voor jou wél werkten, en creëer zo een overzicht voor jezelf met succestips. Geen enkel dieet is geschikt voor iedereen.
  Weekmenu’s zijn bijvoorbeeld leuk om inspiratie op te doen, maar deze zijn vaak niet haalbaar om maandenlang te volgen. Pas ze aan naar jouw wensen en behoeftes, dan is de kans groter dat je je gezonde voedingspatroon volhoudt.
  Bedenk daarbij altijd: wat voor de ander werkt, hoeft niet voor jou te werken en andersom. Het gras lijkt altijd groener aan de overkant – en altijd lijkt iemand anders sneller af te vallen dan jij. Nou en? Stop met jezelf vergelijken met anderen. Het levert niks op, behalve een slecht humeur."

• Gun jezelf de tijd
  "Afvallen of een nieuw voedingspatroon aannemen heeft tijd nodig. Een marathon loop je toch ook niet zonder er lang voor te trainen? Natuurlijk mag je jezelf doelen opleggen, maar neem ook de tijd om die doelen te halen. Neem ook de tijd om de juiste boodschappen te doen en gezonde maaltijden in huis te hebben. Zo vergrijp je je minder snel aan ongezonde snacks en wen je sneller aan een gezonder voedingspatroon."