Ontluisterende blik achter de schermen van ondergang Blokker
Het vandaag verschenen boek 'Blokker, hoe het imperium de familie ontglipt' beschrijft het ontluisterende verhaal van de winkelgigant, die decennialang grote successen boekte, maar binnen vier jaar volledig ineen stortte.
Toen Blokker Holding in 2015 voor het eerst in haar bestaan een verlies bekend maakte en vlak daarna topman Roland Palmer op straat zette, begonnen journalisten Teri van der Heijden en Barbara Rijlaarsdam van NRC Handelsblad het onderzoek dat leidde tot dit boek.
Dankzij gesprekken met 83 mensen, van wie er 53 voor Blokker werken of werkten, kunnen zij hun lezers een intieme blik achter de schermen bieden.
Icoon van de winkelstraat
Het lange succes en de snelle val van Blokker, een icoon in de Nederlandse winkelstraat, is geen slecht gekozen onderwerp voor een boek. Iedereen kent de keten huishoudwinkels, die in 1896 van start ging met één ijzerwarenwinkeltje in Hoorn. In 1973 kregen Jaap en Ab Blokker, kleinzonen van de oprichter, de leiding in handen. Zij bouwden de Nederlandse keten met destijds 43 huishoudwinkels uit tot een internationale retailgigant.
De auteurs beschrijven hoe Jaap daarbij het voortouw neemt. Zijn broer Ab is, op de achtergrond, vooral de man van de inkoop. Hij zit vaak in Azië. Jaap is veel zichtbaarder, en de strateeg. Zijn strategie laat zich samenvatten in 'groeien, groeien, groeien'; eerst met Blokker. Later met andere ketens, die vanaf de jaren tachtig worden overgenomen.
Zoals de huisvrouwen die bij zijn winkels inkopen doen, let Jaap daarbij op de kleintjes. Hij heeft een verschrikkelijke hekel aan onnodige uitgaven en is een conservatief boekhouder. Daardoor verdient het bedrijf véél geld, en kan het minder goed presterende winkelketens overnemen. Zo wordt Blokker Holding steeds machtiger, wat weer voordelen oplevert bij inkoop en vastgoeddeals.
Winkelgigant
Wanneer Jaap in 2011 overlijdt telt het familiebedrijf 2500 eigen winkels en 450 franchisewinkels in elf landen. Met 25.000 eigen werknemers boekte het een omzet van 2,7 miljard euro. Naast Blokker is het concern ook eigenaar van een trits andere winkelformules, waaronder Marskramer, Intertoys, Bart Smit, Xenos en Leen Bakker.
Maar na het wegvallen van Jaap als sterke man raakt het machtige concern in een vrije val. De auteurs beschrijven minutieus hoe bedrijf na 2011 het toneel wordt van interne twisten, pijnlijke saneringen, kostbare en mislukkende projecten en paniekvoetbal.
Plaaggeesten
De winkelketens van de familie Blokker weten geen antwoord meer te formuleren op de snel veranderende buitenwereld. De razendsnelle opkomst van prijsstunters als Action en webwinkels als Bol.com raken het bedrijf midscheeps. Al snel blijkt dat er jarenlang door de superzuinige Jaap Blokker veel te weinig is geïnvesteerd in de winkels, de systemen en innovatie.
Van der Heijden en Rijlaarsdam merken fijntjes op dat Blokker in de goede tijd nog haar latere plaaggeesten in handen had kunnen krijgen. Zo zag Jaap in 2000 af van de koop van een kwart van de aandelen in Action, omdat hij ze te duur vond. En in 2012 werd Bol.com door Ahold voor de neus van Blokker weggekaapt. Als het concern er destijds in was geslaagd die bedrijven wél te kopen, zou de geschiedenis wellicht heel anders zijn gelopen.
Niet klaar voor de toekomst
In plaats daarvan erven Jaaps nazaten een concern, dat niet klaar is voor de toekomst. Nieuwe bestuurders proberen het tij nog te keren; door de winkels en het assortiment op te frissen, door kostenbesparende ontslagrondes, door (alsnog) fors te investeren in webwinkels en door samenvoeging van inkoop en personeelszaken van de verschillende winkelketens. Maar als die peperdure projecten nauwelijks iets te blijken op te leveren, slaat de paniek toe.
Vakbondsbestuurders bij het Blokker-kantoor voor de ontslagronde in 2015
Pijnlijk dieptepunt is het ontslag van topman Roland Palmer in 2015. Toen Jaap Blokker ernstig ziek was, had hij zijn neef persoonlijk uitverkoren om het familiebedrijf te leiden. Palmer had zich daarbij voor dertig jaar gecommiteerd.
In 2014 had Palmer nog een machtsstrijd gewonnen met zijn oom Ab, die zich als bestuurder moest terugtrekken, en toezichthouder werd.
Mislukte coup
Een poging om een jaar later ook een coup te plegen op mede-bestuurder Theo de Kool, mislukt echter. In maand 2015 wordt Palmer plotseling zelf aan de kant gezet, omdat de toezichthouders (onder wie zijn oom Ab) het vertrouwen in hem kwijt zijn. De beschrijving van de spanningen tussen oom en neef maken dit boek alleen al de moeite waard.
Ook Palmers opvolgers De Kool en Casper Meijer krijgen het concern niet meer op de rit. Het achterstallig onderhoud was te groot. En de schade die was aangericht door de kostbare en mislukte reddingsplannen onder Palmer hadden de genadeslag toegebracht.
Ontmanteling
Sinds mei 2017 is het concern bezig met de ontmanteling, waarbij bijna alle winkelketens worden verkocht. De familie gaat verder met alleen Blokker en het Belgische Casa. Daarmee wordt het levenswerk van Jaap en Ab Blokker afgebroken.
"Jaap Blokker heeft er altijd voor gevochten om zijn bedrijf bij elkaar te houden", noteren de auteurs. Verkopen van onderdelen van de 'Blokker-familie' was geen optie. Daarmee zou hij ook 'mensen en emoties' verkopen, legde hij ooit uit. De eigenaren van Blokker, zijn broer Ab en zijn weduwe Els, "kijken er vijftien jaar later, in een volstrekt andere situatie, rationeler tegenaan."
Terri van der Heijden & Barbara Rijlaarsdam, Blokker. Hoe het imperium de familie ontglipt. Uitgeverij Ambo Antos, 262 pag. Prijs: 20 euro.