We zijn gelukkig, maar hoe gaat het nou écht met Nederland?
We zijn het gelukkigst van Europa, maar geeft dat wel een goed beeld? Dat is de vraag die het CBS probeert te beantwoorden met het rapport Brede Welvaart. Het antwoord is dat het helemaal niet onaardig gaat, goed zelfs, op heel veel vlakken. Maar er zijn natuurlijk ook verbeterpunten te vinden.
Met een vernieuwde meetmethode brengt het CBS in kaart wat de stand van het land is als verder wordt gekeken dan het gebruikelijke bruto binnenlands product (BBP) of een onderzoek naar één factor.
Dat is namelijk een te beperkte definitie van de welvaart, stelt het CBS. "Het BBP lijkt soms de maat van alle dingen", zegt Peter-Hein van Mulligen van het CBS. "Gaat het goed met de economie? Dan gaat het goed met Nederland. Het meet alles, behalve dat wat het leven de moeite waard maakt."
Juist dat is nu wel gemeten. CBS ontwikkelde een een speciaal meetsysteem met heel veel indicatoren. Zo is er gekeken naar tevredenheid, vertrouwen in de medemens, inkomen, reistijd, gezondheid en nog veel meer.
Het gaat goed!
Dus, hoe gaat het dan met de brede welvaart? Dat is simpel: op dit moment gaat het goed, onze welvaart stijgt of is stabiel. Als we Nederland vergelijken met de rest van de Europese Unie scoren we op veel punten bijzonder hoog. Dat is in ieder geval zo met tevredenheid over ons leven: we stonden in 2017 bovenaan het EU-lijstje en 85,4 procent geeft zijn leven een zeven of hoger.
Er gaan meer dingen goed. 83,7 procent van de Nederlanders heeft bijvoorbeeld een huis zonder gebreken, 93,5 procent heeft meerdere keren per maand contact met anderen. Het aantal mensen dat slachtoffer wordt van criminaliteit neemt af; vorig jaar was dat 15 procent, in 2012 nog bijna 20 procent.
Lastig: overgewicht, zware woonlasten
Het gaat niet op alle punten goed. Als we kijken naar gezondheid hebben meer mensen, inmiddels de helft van de 20-plussers, te maken met overgewicht. Veel mensen zijn daarnaast minder tevreden over de hoeveelheid vrije tijd die ze hebben, en er is een afname van beschermd natuurgebied. Nog slechts 13 procent geldt als natuurgebied.
Varen met de kano in de Biesbosch (beeld: ANP)
Ook de woningmarkt komt negatief in beeld in het rapport. Een derde van de huishoudens met een 35- tot 65-jarige kostwinner die huren ervaren de woonlasten als zware last. En als we kijken naar wat mensen uitgeven aan wonen (koop + huur) steeg de zogeheten woonquote naar bijna 30 procent van het besteedbaar inkomen in 2015. Daarmee stonden we onderaan de EU-ranglijst, inmiddels groeit het voor bepaalde groepen tot 40 procent.
Nog een paar van de highlights uit het rapport:
- 1,8 procent van de beroepsbevolking was een jaar of langer werkloos
- 74 procent van de mensen ouder dan 18 jaar was (zeer) tevreden
- 58,2 procent van de mensen heeft voldoende vertrouwen in instituties in 2016
- 7,6 procent van de bevolking voelde zich in 2016 lid van een gediscrimineerde groep
- 62,2 procent van de bevolking vindt andere mensen te vertrouwen
Hoogopgeleiden scoren hoger
Als we over de grenzen kijken is te zien dat Nederland druk legt op de welvaart van mensen in andere landen. De invloed van Nederland is in negatieve zin groot als het gaat om niet-hernieuwbare grondstoffen.
Ook duidelijk is dat hoogopgeleiden gemiddeld gezien welvarender zijn. Onderzoekers vermoedden dat al langer, nu wordt bevestigd dat zij bovengemiddeld scoren. Lager opgeleiden scoren ook vaker onder het gemiddelde.
Datzelfde geldt voor mensen met een niet-westerse achtergrond. Bij tien van de twaalf welvaartsindicatoren zitten ze onder het gemiddelde. En als er een verschil te zien is tussen mannen en vrouwen, zitten mannen significant boven het gemiddelde en vrouwen daaronder.
Wat kan je hier eigenlijk mee?
Vrijwel al die cijfers waren linksom of rechtsom al bekend, of zijn eerder onderzocht. Het CBS heeft nu geprobeerd om ze allemaal naast elkaar te leggen. "We kijken naar het hier en nu, maar ook naar later. Gaat de welvaart die we nu hebben niet ten koste van de generaties die na ons komen? Of elders: gaat onze welvaart ten koste van de welvaart op andere plaatsen in de wereld?", somt Van Mulligen op.
Mensen genieten van de zon bij de Haringvlietbrug. (beeld: ANP)
De grote vraag is hoe je dat kan objectiveren en er een relevante uitkomst uit kan halen. "Het eindoordeel is niet in één cijfer te vangen" , vertelt Van Mulligen. "Je kan er geen gewicht aan toekennen. Vraag tien mensen wat zij het belangrijkste vinden, dan krijg je elf antwoorden. Een rapportcijfer voor Nederland, wat kan je daar eigenlijk mee?"
Ieder jaar een check op Gehaktdag?
Het rapport kan wel werken als nulmeting, stelt hij. Het rapport komt uit op 'gehaktdag', de derde woensdag in mei waarop het kabinet zich moet verantwoorden over de keuzes van het afgelopen jaar. "Het is een cliché, maar meten is weten", zegt Van Mulligen. "Als je nu op zoveel vlakken weet hoe het gaat, kan je over een jaar ook kijken hoe het er dan voor staat."