Biseksualiteit de lastigste geaardheid? 'Je bent gewoon gay, hoor ik vaak'
Woensdag was het de internationale dag van de biseksualiteit. Is zo’n dag, waarop maatschappelijk aandacht wordt gevraagd voor biseksualiteit, nog nodig? Shirodj en Sanne vallen op zowel mannen als vrouwen en denken van wel, want hun geaardheid wordt nog steeds niet altijd serieus genomen. "Er wordt gezegd dat we van twee walletjes eten, maar eigenlijk vallen we tussen de wal en het schip."
Hoewel we volgens sommige onderzoekers allemaal een beetje bi zijn (zie kader), heersen rondom biseksualiteit nog altijd veel vooroordelen. Sommigen vinden het maar 'onzin' en denken dat zelfverklaarde bi’s gewoon gay zijn en daar niet voor uit willen komen. Anderen vinden het interessantdoenerij, of denken dat het een fase is die wel weer overwaait.
Ook Shirodj Raghoenath (27) krijgt ze weleens te horen, opmerkingen als 'je bent gewoon gay, geef maar toe'. "Vooral binnen de gay-community komt nogal wat bifobie voor", zegt hij. "Natuurlijk, er zijn homo’s die eerst zeggen dat ze bi zijn en dan later toch honderd procent gay blijken te zijn, maar ik ben echt biseksueel. Hoewel ik een voorkeur heb voor mannen, heb ik ook altijd gevoelens voor vrouwen gehad."
Shirodj ontdekte op de middelbare school dat hij zowel jongens als meisjes leuk vond. Een lastige fase. "Ik dacht eerst: ben ik nou gay omdat ik ook mannen leuk vind? Het duurde even voordat ik doorhad dat je op beide seksen kunt vallen. Biseksualiteit was destijds nog niet echt bekend, zeker niet in mijn omgeving. Ik ben opgegroeid in Kaatsheuvel en daar zag ik alleen maar heteroseksuele koppels om me heen. Pas toen ik ging studeren in Eindhoven kwam daar verandering in."
Zijn omgeving reageerde gelukkig heel begripvol toen hij uit de kast kwam als biseksueel. "Mijn vrienden zagen het wel aankomen, die waren niet gechoqueerd. Mijn ouders dachten dat het een fase was en dat ik uiteindelijk wel met een meid zou eindigen. Ik ben Surinaams-Hindoestaans, dus ik had al verwacht dat ze het niet helemaal zouden begrijpen. Maar inmiddels hebben we er vaker over gepraat en weet ik dat het goed zit."
'Dat het nooit wederzijds was met een vrouw, wil niet zeggen dat ik niet op vrouwen kan vallen'
Biseksualiteit is volgens Shirodj misschien wel de lastigste geaardheid. "Je krijgt altijd het verwijt dat je van twee walletjes eet, maar eigenlijk val je tussen de wal en het schip. Als je in een heteroseksuele relatie zit denkt de samenleving dat je 'gewoon' hetero bent terwijl je dat niet bent, en als je een jongen aan het daten bent, krijg je binnen de gaygemeenschap de reactie: 'zie je wel, ik zei toch dat je gewoon homo was'."
Sanne Pulles (23) is ook biseksueel. Zij ervaart net als Shirodj dat haar geaardheid niet altijd serieus wordt genomen, maar dan op een andere manier. Sanne heeft namelijk al zes jaar een relatie met een man, terwijl ze nog nooit een relatie of seks heeft gehad met een vrouw – is ze dan wel echt biseksueel? "Als ik het aan mensen vertel, krijg ik vaak de reactie 'is het niet gewoon een fase?' of 'ben je niet gewoon bi-schierig in plaats van biseksueel?'. Nee, want ik heb daadwerkelijk gevoelens gehad voor vrouwen. Dat het nooit wederzijds was, wil niet zeggen dat het niet echt was."
Met vrouwen zoenen
Toen ze een jaar of 13 was, werd Sanne verliefd op een van haar vriendinnen. "Ze reageerde heel positief toen ik het haar vertelde, al had ze op dat moment een relatie. Ze vertelde me dat zij zelf ook biseksueel was. Een andere vriendin bleek het ook te zijn. Het is daarom nooit een issue geweest." Ook haar ouders vonden het prima. Haar opa en oma waren iets minder open-minded, maar dat zag Sanne al aankomen. "Ze waren eind zeventig toen ik het ze vertelde, ze zijn geboren in de oorlog, Fries en zo koppig als de pest. 'Dat waait wel weer over', zeiden ze over mijn biseksualiteit."
Sannes huidige vriend wist al dat ze biseksueel was toen ze een relatie kregen en had daar geen problemen mee. Wel duurde het even voordat echt tot hem doordrong dat vrouwen net zo’n aantrekkingskracht op Sanne uitoefenen als mannen. "Hij vond het in het begin van onze relatie prima als ik met vrouwen zoende, maar hij had er moeite mee dat ik vaak afsprak en op vakantie ging met mijn beste vriend. Die zag hij als een grote concurrent – totdat hij uit de kast kwam. Toen was het ineens prima. 'Waar slaat dat eigenlijk op?', vroeg ik toen. 'Waarom maak je je zorgen als ik met een knappe man afspreek en is het wel oké als ik met een vriendin afspreek, terwijl ik daar net zo goed voor zou kunnen vallen?'"
"Voor mij is er geen verschil; ik val op je persoonlijkheid, het maakt me niet zoveel uit wat er in je broek zit, zeg ik altijd. Voor mijn vriend is de concurrentiepoel dus veel groter. Het heeft anderhalf jaar geduurd voordat dat kwartje bij hem viel."
Andersom komt Sanne het ook tegen: angst dat een biseksuele partner ervandoor gaat met iemand van het andere geslacht. "Een jongen met wie ik samenwerkte had een relatie met een biseksuele man en was als de dood dat hij uiteindelijk voor een vrouw zou kiezen omdat die hem iets kon bieden wat hij niet kon. Die angst was trouwens ongegrond, want ze zijn inmiddels getrouwd."
Ze heeft ook vrienden die binnen hun relatie mogen experimenteren met iemand van hetzelfde geslacht, maar dat is voor Sanne zelf geen optie. "Het is hoe dan ook vreemdgaan", vindt ze. Dat ze nog nooit een relatie, seks of zelfs maar een date heeft gehad met een vrouw, daar heeft ze vrede mee. Maar mócht het uitgaan met haar vriend – 'wat ik absoluut niet verwacht, want we zijn heel happy en het gaat hartstikke goed' – dan zou ze toch graag op ontdekkingstocht gaan. "Ik zou pas weer een nieuwe relatie aangaan als ik eerst heb geëxperimenteerd."
Iedereen een beetje bi?
De beroemde seksonderzoeker Alfred Kinsey zag homoseksualiteit en heteroseksualiteit als twee uitersten op een schaal en stelde dat ieder mens gedurende zijn leven op verschillende plekken op die schaal is in te delen. Hij zag geaardheid dus niet als een vaststaand gegeven, maar als iets vloeibaars.
Onderzoeker Ritch Savin-Williams gaat een stapje verder en beweert in zijn boek Mostly Straight: Sexual Fluidity Among Men dat niemand honderd procent heteroseksueel is. 'Grotendeels hetero' vindt hij daarom een betere term. Met een onderzoek aan de Cornell University toonde hij aan dat de meeste mensen van beide seksen opgewonden raken. We zouden dus allemaal in bepaalde mate biseksueel zijn, maar volgens Savin-Williams is dat vooral voor mannen nog een taboe.
De wetenschap ten spijt identificeert slechts 2,1 procent tot 3,3 procent van de Nederlandse vrouwen zichzelf als bi, terwijl 18 procent zich wel seksueel aangetrokken zegt te voelen tot vrouwen. Van de Nederlandse mannen omschrijft 0,7 tot 2,8 procent zichzelf als bi en zegt 13 procent ook seksuele gevoelens te hebben voor mannen. Van zowel de mannen als de vrouwen heeft 13 procent weleens seks gehad met iemand van hetzelfde geslacht.
Bron: CBS & SCP in Kuyper 2016; Keuzenkamp & Lisdonk, 2012; Kuyper, 2006