Grote boodschap: je ontlasting is de spiegel van je gezondheid
We hebben het er liever niet over, maar misschien kunnen we deze week een uitzondering maken. Aanstaande donderdag is het namelijk Wereld Toiletdag en onze stoelgang is veel te belangrijk om onbesproken te laten. Gezondheidsplein legt speciaal voor deze gelegenheid uit wat een gezonde stoelgang is, welke feiten en fabels er bestaan en geeft tips hoe je je stoelgang gezond houdt.
Wat een gezonde stoelgang is, verschilt per persoon. Waar de één elke dag naar het toilet gaat voor een grote boodschap, heeft een ander maar drie keer per week ontlasting. Zolang de ontlasting een soepele drol is en zonder klachten verloopt, is er niks aan de hand.
Wel is het belangrijk om goed op de kleur en dikte van je ontlasting te letten. Je ontlasting is namelijk de spiegel van je gezondheid en verraadt veel over je darmtoestand. Maar hoe ziet normale ontlasting er dan uit? Je ontlasting hoort normaal gesproken een bruine chocolade-/pindakaasachtige kleur te hebben. Deze bruine kleur ontstaat door omzetting van bilirubine in de dunne darm. Bilirubine is een afbraakproduct van hemoglobine, het stofje dat rode bloedcellen hun kleur geeft. De kleur van je ontlasting kan wel veranderen door je voeding. Als je bijvoorbeeld spinazie, andijvie of sla eet, kan je drol een groene gloed hebben. Dit komt door het stofje chlorofyl, wat bladgroente de groene kleur geeft.
De dikte van de drol is afhankelijk van de tijd die de ontlasting in de dikke darm blijft. De dikke darm onttrekt namelijk vocht aan je ontlasting. Dus: hoe langer de ontlasting in de darm zit, hoe harder de keutel zal zijn. Maar ook: als de ontlasting (te) snel door de darm trekt, hoe wateriger het is. Bij gezonde ontlasting is de drol stevig, maar soepel. Als je je billen afveegt, blijft er vrijwel niets op je toiletpapiertje(s) achter. Hij bestaat uit één soepele vorm, dus niet keutelig of een serie 'worstjes'.
Een regelmatige stoelgang helpt om je goed te voelen. Als je niet naar de wc kunt, of juist veel te vaak moet, kun je je behoorlijk ongemakkelijk voelen. Dit kunnen heel uiteenlopende klachten zijn van een opgeblazen gevoel tot diarree of juist verstopping. In dat geval is het onder andere belangrijk om vezelrijke voeding te gebruiken.
Feiten & fabels
Winden laten is een teken van een slechte stoelgang en grof volkorenbrood is beter voor je stoelgang dan fijn volkorenbrood. Tenminste, dat is de stellige overtuiging van sommige mensen. Maar klopt dit wel? Hieronder zetten we drie veelvoorkomende fabels en feiten over je stoelgang op een rijtje.
Grof volkorenbrood is beter voor je stoelgang dan fijn volkorenbrood
Niks van waar! Bij fijn en grof volkorenbrood worden gehele graankorrels gebruikt. Bij fijn volkoren is deze korrel alleen verder vermalen dan bij grof volkoren. In grof volkorenbrood kun je daarom ook nog hele graankorrels zien zitten. Grover brood betekent wel dat je beter moet kauwen om het brood te kunnen doorslikken. Je zal daardoor rustiger eten en dat is gunstig voor je spijsvertering. Daarentegen moet je ook harder kauwen om alle broodnodige voedingsstoffen te benutten.
Fabel of feit: Winden laten is een teken van een slechte stoelgang
Weer een fabeltje. Winden laten hoort juist bij een normale spijsvertering. Als je eet, ademhaalt, drinkt en praat, hap je tegelijkertijd ook lucht. Deze lucht hoopt zich in je darmen op en moet op een gegeven moment je lichaam verlaten. Hetzelfde geldt voor de gassen die vrijkomen tijdens het verteren van voedsel. Misschien niet zo fris, maar windjes kun je beter de vrije loop laten. Het ophouden van scheetjes werkt juist averechts: het kan leiden tot buikkrampen en een opgeblazen gevoel.
Fabel of feit: Pruimen zorgen voor een goede stoelgang
Dit klopt. Pruimen bevatten veel vezels en stimuleren daarom de darmbeweging. Daarbij bevat het ook stofje fenylsateïne en dit heeft een laxerend effect. Houd je niet van pruimen? Dan kun je ook ander fruit nemen, bijvoorbeeld een handje bramen of een banaan. In tegenstelling tot wat veel mensen denken werkt een banaan niet verstoppend, maar is het juist goed voor de stoelgang doordat het zo vezelrijk is.
Tips: zo houd je je stoelgang gezond
Om je spijsvertering en stoelgang gezond te houden kun je zelf een hoop doen, met name op het gebied van voeding en lichaamsbeweging.
Eet vezelrijk en gevarieerd
Wat je eet, heeft grote invloed op je spijsvertering en stoelgang. Houd met volgende punten rekening voor een goede stoelgang:
- Eet vezelrijk. Vezelrijk voedsel zorgt ervoor dat de ontlasting meer vocht vasthoudt en stimuleert de werking van de darmen.
- Eet gevarieerd. Om alle benodigde voedingstoffen binnen te krijgen is het belangrijk om variatie in je eetpatroon aan te brengen. Eet dus niet elke dag aardappelen met boontjes, maar wissel het ook eens af met een lekkere pasta of een rijstschotel.
- Ontbijt iedere dag. Het ontbijt is de belangrijkste maaltijd van de dag. Het brengt namelijk je spijsvertering weer op gang.
Drink voldoende
Vezels hebben vocht nodig om op te zwellen en de ontlasting smeuïger te maken. Drink daarom minimaal anderhalve liter per dag. Gebruik je extra vezelrijke voeding, dan is het verstandig om nog een halve liter meer te drinken.
Blijf in beweging
Veel bewegen is belangrijk voor een goede werking van je darmen. Je darmen worden als het ware 'gemasseerd' en raken goed doorbloed. Het advies is om per dag minstens 30 minuten intensief te bewegen, al blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Maastricht (2013) dat een dagje slenteren net zo effectief is. Onder intensief bewegen verstaan we niet even de vuilnis buiten zetten of een paar keer de trap oplopen. Pas als je echt voelt dat je hart harder gaat kloppen, beweeg je actief. Dus: maak elke dag een stevige wandeling.
Zorg voor gezond toiletgedrag
Aan het eind van je dikke darm zit de endeldarm. Als deze vol is, krijgen de hersenen een signaal dat je naar het toilet moet. Het is verstandig om dan meteen te gaan. Door je toiletbezoek uit te stellen blijft je ontlasting langer dan noodzakelijk in je dikke darm. Je dikke darm kan dan meer vocht uit de ontlasting onttrekken en daardoor kun je last krijgen van harde keutels. Als je naar het toilet gaat, is het belangrijk om niet te persen en een goede houding aan te nemen. Probeer je zoveel mogelijk te ontspannen.
Blijf op gewicht
Overgewicht, maar ook ondergewicht kan stoelgangproblemen veroorzaken. Zorg daarom dat je op gewicht blijft. Of je een gezond gewicht hebt, kun je berekenen aan de hand van de Body Mass Index (BMI-index). Hierbij moet je gewicht delen door je lengte in kwadraat. Een BMI-index tussen de 18,5 en 25 betekent dat je een gezond gewicht hebt.
Let op hygiëne
Door regelmatig je handen te wassen kun je schadelijke bacteriën zoveel mogelijk vermijden. Was regelmatig je handen. Niet alleen na een toiletbezoek, maar ook voor én na het bereiden van eten. Wees in het buitenland extra alert op je hygiëne. Het drinken van vervuild water en het eten van onhygiënisch bereid voedsel kunnen al snel darmproblemen geven.
Stop met roken
Roken zorgt voor irritaties aan je spijsverteringskanaal. Daarom komen darmontstekingen vaker voor bij mensen die roken dan niet-rokers. Roken vergroot bovendien de kans op verschillende soorten kanker, waaronder keel-, slokdarm- en darmkanker.
Voor dit artikel werkten we samen met Gezondheidsplein.nl. Daar vind je nog veel meer artikelen over gezondheid, gecontroleerd door artsen en medisch specialisten.