Nadya's psychose veranderde haar hele leven: 'Mijn familie was me 48 uur kwijt'

Nadya (34) vroeg twee jaar geleden haar medische dossier op om te lezen wat er nou eigenlijk allemaal precies was gebeurd, die eerste week in Australië. Waar was het misgegaan? En waarom?

Voor haar psychose leek ze haar leven op de rit te hebben. Ze studeerde hbo-rechten, had stage gelopen bij een strafrechtadvocaat en was idealistisch. Dus regelde ze een stage bij een non-profitorganisatie die zich bezighield met vrouwenhandel in Australië.

Vlak voor ze in het vliegtuig stapte, deed ze 'nog even' een werkbezoek bij de Verenigde Naties in Genève en bij het Rode Kruis.

Het ging mis

De toen 22-jarige Nadya was druk, ambitieus en vloog vol plannen naar de andere kant van de wereld. Daar meldde ze zich bij haar stageplaats. Ze trok in bij haar oom die in Melbourne woonde.

"In het medisch dossier las ik dat de artsen dachten dat mijn manische periode in Nederland al was begonnen", vertelt Nadya. Door de vele afspraken, de jetlag - en daardoor slaapgebrek - ging het waarschijnlijk mis in Australië. Op 7 februari 2009, vandaag precies twaalf jaar geleden, kreeg ze een psychose.

Inbreken bij de buren

"Niet dat ik zelf doorhad dat ik gekke dingen deed. Ik vertelde een vriendin dat ik haar overleden vader had gezien, omdat ik die ook echt had gezien. Ik brak in bij de buren omdat ik op zoek was naar drank. Toen de buurman mij in zijn keuken vond, rende ik naar buiten, pakte mijn fiets en reed naar een tankstation, waar ik flesje vitaminewater jatte."

Onder dwang gearresteerd

Toen ze bij het huis van haar oom terug kwam, stond de politie haar op te wachten. "Ik sloeg de agente tot ze op de grond lag en werd onder dwang gearresteerd. In de cel gilde ik blijkbaar dat ik iedereen zou vermoorden. Toch mocht ik na een paar uur weer naar huis."

Maar ze werd niet thuis afgezet, zoals haar oom werd verteld, maar ergens langs de kant van de weg. "Ik zat nog in mijn psychose en probeerde de stemmen in mijn hoofd te gehoorzamen. Van hen moest ik in de rivier springen om mijn angst voor haaien te overwinnen, probeerde ik een reuzenrad te starten - lukte niet - en later een trein - lukte gelukkig ook niet."

Wakker in de isoleercel

Pas toen Nadya in een hostel alle kamers aan het onderzoeken was, belde een medewerker de politie. Inmiddels was haar oom haar al uren kwijt. Haar moeder stapte in Nederland direct op het vliegtuig om mee te helpen zoeken.

"Na drie dagen werd ik 'wakker'. Vastgebonden op een bed in een isoleercel van een psychiatrische afdeling van een ziekenhuis." 48 uur is Nadya vermist geweest. Traumatisch, zo beschrijft ze het. "Hoe kun je iemand op straat zetten als die nog ín een psychose zit. Onbegrijpelijk."

Manische periode

Het lezen van het medische dossier heeft haar geholpen bij de verwerking. Want ze was dan wel wakker in het ziekenhuis, en later in een kliniek, de waanideeën hielden aan. Nadya dacht dat de verpleging een fout had gemaakt, dat ze in de kliniek werkte en geen patiënt was.

De juriste in haar kwam naar boven en elke week diende ze een klacht in bij de klachtencommissie omdat ze vond dat het eten niet klopte, ze haar naam verkeerd uitspraken. "Moesten ze weer een hoorzitting voor me regelen. Mijn moeder en ik lachen er nu om. Of ze doet me na hoe ik tekeerging tijdens zo’n zitting."

Barack en Angelina

Ze dacht dat ze Barack Obama was of Angelina Jolie. "Ik had net hun biografieën gelezen." Achteraf kan ze lachen om hoe ze zich gedroeg, maar echt grappig was het eigenlijk niet. Want ze heeft de isoleerruimte meerdere keren van binnen gezien.

In de jeugdinstelling stal ze telefoons om naar Nederland te bellen en probeerde te ontsnappen. "Ik keek naar de wisseling van de diensten van de zusters en glipte op een onbewaakt moment naar buiten."

Echt heel lang duurde die ontsnapping trouwens niet. "Eenmaal buiten had ik geen idee waar ik was. Na een paar uur vond de politie me en bracht me terug."

Terug naar Nederland

Toen ze eindelijk haar medicatie innam, ging het beter en werd ze ontslagen uit de instelling. Maar het gewone leven oppakken was moeilijk. "Ik durfde niet goed terug naar Nederland omdat ik bang was voor wat iedereen van me zou denken."

Want er kwam een hele andere Nadya terug. Niet alleen haar uiterlijk was anders. "Ik was tien kilo zwaarder door de medicatie, had huiduitslag en haaruitval." Ook van binnen voelde ze zich 'vlak'. "Van de spontane, bijdehante, vrolijke Naad was weinig meer over." In Nederland werd ze depressief.

Ups and downs

Het hoort allemaal bij haar diagnose: een bipolaire stoornis type 1. Een ernstige kwetsbare psychische ziekte die zich uit in manische periodes. "Dan kan ik echt alles, ben ik mega creatief, ga ik vaak sporten, denk ik dat ik miljonair ben. Ik kocht bijvoorbeeld een dure bank en vooruit, ook die designlamp erbij. Ik begon met mijn boek in een manische bui, zie er perfect uit en ben obsessief bezig met calorieën tellen en de stappenteller gebruiken."

Maar de tegenhanger zijn de depressieve periodes. "Dan ben ik down, heb ik het gevoel dat ik gefaald heb, schaam ik me voor wat ik in mijn manische bui heb gedaan, kom ik de deur niet uit, ben ik slecht bereikbaar en kan ik zo neerslachtig zijn dat ik suïcidale gedachten heb."

Nooit signalen

Terugkijkend op haar jeugd - ze is opgegroeid in Uithoorn met een Nederlandse vader en een moeder die als tiener vluchtte voor de oorlog in Eritrea, en twee zussen - heeft ze nooit signalen gekregen dat het weleens mis zou kunnen gaan. "Ja, ik was wel rebels, bleef twee keer zitten op de havo omdat ik liever met vrienden buiten rondhing."

Ze was ook brutaal, soms agressief, ambitieus, uitdagend en in voor een goede grap. Zo ondertekende ze haar sollicitatiebrief voor een stage bij Amnesty International in New York met 'Barbara Beftekkel'. "Die naam had ik in een melige bui met een vriendin aangepast, maar was ik vergeten te veranderen. Ik denk niet dat ze me heel serieus namen."

Stappen

Alles, maar echt alles, wat Nadya het liefste doet, is niet goed voor haar ziekte: op hardstyle festivals dansen met duizenden mensen om haar heen, een carrière als model in New York of een drukke baan als strafrechtadvocaat. De stress en onregelmatige werktijden zijn te grote triggers.

Toch pakte ze haar studie rechten in Nederland weer op. Ze schreef haar scriptie bij een advocatenkantoor van een vriend, een eenmanszaak. En omdat hbo prima lukte, plakte ze er een universitaire studie rechten achteraan.

In ontkenning

Na de diagnose heeft ze acht jaar in ontkenning geleefd. "Ik was een stille muis geworden, die moeite had met boodschappen doen of zichzelf voorstellen aan vreemden. Die bijdehante Naad liet zich alleen zien in een manische periode."

Ze schaamde zich voor haar stoornis en vertelde het alleen aan de mensen die ze vertrouwde. En toen kwam er nog een klap. Tijdens haar studie verloor ze haar geliefde oma en even later ook haar beste vriend. Omarmd door verdriet en eenzaamheid worstelde ze zich door de lessen en tentamens.

Tentamen

Koppig, eigenwijs en arbeidsongeschikt verklaard besloot ze toch fulltime te werken op een advocatenkantoor met zeven mensen. Ze moest ook haar flat uit én haar vriend maakte het na tien jaar uit.

Je voelt 'm al aankomen: ze kreeg een terugval. "Ik was op, ik kon niet meer. Ik had te lang mijn masker opgehouden, slikte geen medicatie meer en dacht dat het allemaal wel goed ging."

'Bel je psycholoog'

Haar beste vriendin Daisy had door dat het misging. "Ik begon op hoog tempo te brabbelen in de auto en allemaal dingen door elkaar te zeggen. Mijn stemming wisselde ook binnen no-time. Daisy zei dat ik direct mijn psycholoog moest bellen."

Stabiel leven

Ze kreeg een manische episode, gevolgd door een depressieve periode. Maar daarna lukte het Nadya met hulp van haar psycholoog structuur voor zichzelf te creëren. En eindelijk haar ziekte te erkennen. "Maar het aanvaarden ervan, duurde langer. "Alles waar ik van hou, zijn triggers. Ik hou van verre reizen maken, uitgaan. Ik vind het ontzettend moeilijk vroeg naar bed te gaan en afspraken af te zeggen als ik weinig energie heb. Het past gewoon niet bij hoe ik mijn leven wil leiden."

Met vallen en opstaan heeft ze geleerd om te gaan met haar manische uitbarstingen en depressieve buien, ze heeft nu een signalenschema om haar gedrag in kaart te brengen en zo te leren wat signalen zijn voor manische trekjes. Zo kan ze zichzelf 'managen' en haar kwaliteit van leven verbeteren.

Crisiskaart

Ook heeft ze een crisiskaart, waarop staat wat er moet gebeuren als het toch misgaat. "Stel je voor, ik word in een manische periode agressief en ik ben in een openbare ruimte of op straat. Als ik een gevaar word voor mezelf of voor anderen, kan ik die crisiskaart laten zien. Als omstanders niet weten wat ze moeten doen of de politie me bijvoorbeeld wil arresteren, staan daar mijn vertrouwenspersonen op die me weer rustig kunnen krijgen. En voor hulpverleners welke medicatie ze moeten toedienen en welke niet."

Het lukte Nadya steeds beter stabiel te blijven. Ze ging weer aan de slag. Twee dagen in de week deed ze vrijwilligerswerk bij VluchtenlingenWerk Amsterdam, ze specialiseerde zich in vreemdelingenrecht en vond uiteindelijk via een jobcoach werk als jurist bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. Al moest ze wel op mbo-niveau beginnen. "Ik heb mezelf omhoog gewerkt, nu werk ik wel op universitair niveau."

Nadya heeft momenteel een stabiel leven, een betaalde baan, een eigen woning in Den Haag en ze neemt consequent haar medicatie. "Het heeft even geduurd, maar ik heb mijn stoornis eindelijk aanvaard. Soms is het nog steeds moeilijk. In depressieve periodes dwaal ik af naar het verleden, in manische periodes naar de toekomst."

Eigen kwetsbaarheid

Maar ze kent haar eigen kwetsbaarheid steeds beter. Ze weet dat ze schommelt met haar energie, dat ze gevoelig kan reageren op iets simpels als te weinig slaap. "Als ik 'te' gelukkig word, kan ik doorschieten in een manie. Die eindigt in een psychose of een depressie. Dus plan ik, neem ik mijn medicatie en leef ik 'vlak'. Op structuur, planning en schema's."

Ze danst, schrijft, dicht, mediteert, mept tegen een boksbal en maakt mandala’s om gezond te blijven. En ze omarmt haar vrienden en familie. "Zij geven me liefde die ik mezelf op sommige momenten niet kan geven."

Nadya is nu al even stabiel. "Dat is raar hoor. En vooral heel saai, nu met corona helemaal. Ik was altijd super impulsief, maar door de medicatie zijn mijn emoties vlakker. Daar moet ik nog steeds aan wennen, maar het was een heel proces om hier te komen, en dat ik er nu eindelijk ben, is me heel wat waard."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar hij of zij bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.