Berber (27) en Joni (24) zijn veganist: 'De grootste uitdaging? Kaas en chocolade'

Volledig veganistisch eten is niet iets wat je van de één op de andere dag doet. Zou je dat wel doen, dan maak je het jezelf onnodig erg moeilijk, vinden Berber Bijlsma (27) en Joni Smit (24), beiden '100 procent vegan'.

'Leuk om te experimenteren met recepten'

Berber koos eerst voor biologisch eten, maar is nu al zes jaar veganist.

Berber eet al bijna zes jaar enkel plantaardig en vindt dit allesbehalve moeilijk. "Voor ik vegan werd, was ik al veel bezig met dierenwelzijn. Lange tijd koos ik daarom voor biologisch vlees. Toen ik hoorde dat er ook gezondheidsvoordelen zitten aan helemaal stoppen met vlees eten, besloot ik dat ook eens een week te proberen."

Tijdens die week werd Berber zich bewust van haar eetpatroon en keek ze verschillende documentaires om zich te verdiepen in dierenwelzijn. "Dit versterkte mijn keuze om vegetarisch te blijven eten – en daarnaast ook veganist te worden. Ik ontdekte hoe groot de impact van vlees eten op het milieu en dierenwelzijn is. Daar wil ik niet aan bijdragen."

Plantaardige alternatieven

Toen Berber eenmaal besloten had om volledig plantaardig te eten, ging dat haar vrij makkelijk af. "Ik was nooit een grote vlees- of kaasliefhebber, dus dat scheelt. Wel at ik regelmatig kip of dronk ik melk, maar dat kon ik eenvoudig vervangen met plantaardige alternatieven en die zijn voor mij prima. Daarnaast vind ik het heel leuk om te experimenteren met nieuwe recepten en dat motiveert om deze levensstijl vol te houden."

In het begin was het wel even wennen, vooral om te weten wat nou precies vegan is en wat niet. "Dit duurde best een tijdje. Je moet veel etiketten lezen en weten welke e-nummers en stofjes bijvoorbeeld niet veganistisch zijn. Daar word je na een tijdje beter in. Tegenwoordig is de veganistische levensstijl als een tweede natuur voor me en hoef ik alleen een snelle blik te werpen op de ingrediëntenlijst om te weten of iets volledig vegan is."

Niet zo lekker als 'de echte'

Tegenwoordig zijn er talloze vleesverangers op de markt, wat het toegankelijker maakt om veganist te worden. "Bijna zes jaar geleden waren die er nog niet. Het is nu een stuk makkelijker om als veganist gevarieerd te eten. Naast vleesvervangers eet ik vaak tofu, bonen, granen en aardappelen en drink ik sojamelk in plaats van koemelk."

Wat Berber het meest mist sinds ze veganistisch eet? "Ik ben een enorme zoetekauw, dus dingen als witte chocola, chocozoenen en bepaalde gebakjes mis ik af en toe wel. Er bestaat veganistische chocolade, maar dat is niet zo lekker als 'echte'."

Om toch in haar zoete behoeftes te voorzien, bakt Berber er thuis op los. "Ik experimenteer veel en dat vind ik heel leuk. Regelmatig bak ik taarten, gebakjes of macarons in de oven. Mijn vriend vindt bakken ook heel leuk, dus we staan vaak samen in de keuken. Naarmate we meer bakken, komen we erachter dat zo goed als alles wel vegan te maken is."

Geloof het of niet, maar zélfs de baksels die normaal gesproken ei bevatten, maakt Berber feilloos na. "In plaats van ei voeg ik lijnzaad toe als bindmiddel. Voor merengues en macarons heb je eigenlijk alleen het eiwit nodig: hier gebruik ik aquafaba voor. Dit is het water van een blik peulvruchten. Klop je dit op, dan krijg je net zo’n luchtige substantie als bij het opkloppen van eiwit."

Elk jaar op World Vegan Day (1 november) verschijnen nieuwe cijfers over vegetariërs en veganisten. Volgens de laatste cijfers is het aantal mensen dat iedere dag veganistisch eet nu 161.000 in Nederland. Dit is ruim 110.000 hoger dan eerdere schattingen.

'Een dierenvriend zijn maar wel vlees eten, dat voelde gek'

Joni is sinds een half jaar een tevreden veganist.

Joni is nog niet zo heel lang veganist, maar toch maakte ze haar nieuwe levensstijl al helemaal eigen. "Sinds jongs af aan ben ik een enorme dierenvriend. Na het zien van bepaalde filmpjes lag ik soms een hele nacht wakker in bed. Toch at ik wel vlees. Twee jaar geleden besefte ik ineens dat dat eigenlijk heel gek is: ik ben een dierenvriend, maar at ze ‘s avonds wel op tijdens het avondeten."

"Ik minderde daarom met vlees eten en een half jaar geleden begon ik me te verdiepen in de wereld van veganisme. Ik was al heel snel overtuigd: niets dierlijks meer voor mij.”

Het moeilijkst bij anderen

Echt moeilijk vindt Joni het veganistisch koken en eten zelf niet, maar bij anderen eten blijft toch 'een dingetje': "Mensen om je heen zijn vaak niet veganistisch, dus je voelt je bezwaard om bij etentjes te vragen of ze vegan kunnen koken. Dat je vraagt om een vegetarisch gerecht: oké. Maar veganistisch is nog een paar stappen verder."

Sinds Joni vegan is, ervaart ze een hoop gezondheidsvoordelen. "Ik had altijd last van een spastische darm. Na elke maaltijd was het feest. Sinds ik alleen nog plantaardig eet, heb ik nergens meer last van. Ook is mijn energieniveau veel hoger dan een jaar geleden. Ik ben snel vermoeid en normaal moest ik altijd een middagdutje doen voor voldoende energie. Dat is nu niet meer nodig."

Grootste uitdaging? Kaas!

De grootste uitdaging van haar nieuwe levensstijl: het gebrek aan kaas. "Dat mis ik wel. Geraspte kaas op mijn pasta vind ik zo lekker. En chocola is ook nog wel eens lastig, maar gelukkig heb je daar ook veel veganistische varianten van. Hoewel ik soms wel licht naar dingen crave, heb ik het nooit écht moeilijk gehad.”

Onlangs kochten Joni en haar vriend een camperbusje. "Hiermee rijden we Nederland rond op zoek naar duurzame campings die plantaardig en biologisch eten verkopen. We zijn heel benieuwd naar hoeveel campings zoiets doen en hopen zo onze horizon te verbreden."

Hoewel Joni’s vriend niet volledig vegan is, kan ze wel rekenen op zijn steun. "Ook hij is plantaardig gaan eten, samen met mij, maar soms eet hij nog wel eens vlees als hij buiten de deur is. Dat moet hij ook gewoon doen natuurlijk. Wel hebben we samen afgesproken dat ik mijn geld er in ieder geval nooit meer aan uitgeef."

Steeds een stapje verder

Tips voor andere beginnende veganisten? "Het hielp mij heel erg om eerst langzaam te beginnen met vervangen van makkelijke producten. Denk aan boter, melk, kookroom of creme fraîche. Allemaal plantaardig te verkrijgen. Je proeft nauwelijks verschil en daarmee doe je al heel veel. Gooi niet cold turkey ineens al je oude eetgewoontes eruit, maar ga steeds een stapje verder."

"Zelfs vlees is goed te vervangen. De vleesvervangers die je in de supermarkt kunt halen zijn soms qua smaak bijna niet te onderscheiden van echt vlees. Laatst hadden wij heerlijke vegan bitterballen gemaakt voor vrienden - en ze hadden niks door", zegt Joni.

Wat zegt de expert?

Nanneke Schreurs is voedingsdeskundige, orthomoleculair therapeut en zelf al jaren veganist:

Volgens Schreurs heerst bij veel mensen de gedachte dat je eiwitten alleen of vooral door vlees binnenkrijgt. "Dat is niet helemaal waar. Plantaardige voeding zit ook boordevol eiwit, alleen moet je daarbij letten op de combinaties die je binnenkrijgt. Eiwitten die je eet moeten worden afgebroken tot aminozuren, voordat je lichaam er lichaamseigen eiwitten van kan maken."

"Dierlijke eiwitten bevatten van zichzelf alle juiste aminozuren, maar bij plantaardige eiwitten is het even zoeken. Enkel met de juiste balans van aminozuren – die je uit verschillende plantaardige voedingsmiddelen haalt – kan je lichaam de zuren omzetten in lichaamseigen eiwitten."

Zoeken naar de juiste balans

Schreurs zegt dat het even puzzelen kan zijn om de juiste balans te vinden. "Om zeker te weten dat je de juiste aminozuren binnenkrijgt, dien je als veganist daarom zowel granen, peulvruchten als noten te eten. Dan zit je altijd goed. Eet je bijvoorbeeld alleen groente, dan heb je sowieso tekort aan het aminozuur lysine: dit zit alleen in peulvruchten ruim voldoende."

Naast eiwitten is het belangrijk om in de gaten te houden hoeveel omega-3, je binnenkrijgt. "Zowel veganisten als niet-veganisten hebben hier een tekort aan. Omega-3 is onder andere belangrijk voor je hormoonhuishouding en het oplossen van ontstekingen. Het zit in vette vis, algen, schaal- en schelpdieren en zeewier. Omdat veganisten geen vis eten, halen zij dit vetzuur uit algen of zeewier. Ook zit het in hennep- en chiazaad, maar niet elk lichaam kan de stoffen vanuit die producten omzetten naar omega-3."

Schade aan de zenuwen

Ook is het belangrijk om de inname van B-12 in de gaten te houden. Deze vitamine hebben we voornamelijk nodig voor ons zenuwstelsel. "Meestal heb je hiervan al een voorraad in je lichaam, waardoor een tekort niet snel ontstaat. Toch moet je er als veganist extra op letten, omdat B-12 alleen in dierlijke producten zit. Bij een tekort aan B-12 kun je langdurige schade aan je zenuwen oplopen en vermoeidheids- en onrustigheidsklachten krijgen. Dat kan vervelende gevolgen hebben, dus slik daarom voor de zekerheid vitamine B-12."

Duur?

Als je goed weet wat je moet eten, is veganistisch eten helemaal niet moeilijk, vindt Schreurs. "Er is zo veel mogelijk. Veel groentes, verschillende peulvruchten, zeewieren. Als je alleen maar onbewerkte voeding eet in plaats van vleesvervangers, ben je zeker niet duur uit. Daarnaast eet je veel puurder en dus veel gezonder. Ik zeg tegen mijn cliënten altijd: 'zo min mogelijk pakjes en zakjes, 500 gram groente per dag en verschillende kleuren, soorten en vetten'."

Ook beginnen? Een paar tips:

• Maak verschillende combinaties met je voeding. Eet niet alleen groente, maar voeg ook granen, peulvruchten en noten toe. Bereid je eten met structuur. Van een bord met alleen groente wordt niemand blij.
• Het internet is je beste vriend. Struin websites af, lees je in: er is zo veel te vinden.
• Veganistisch eten saai? Welnee. Werk veel met kruiden en 'gekke' smaken zoals bijvoorbeeld umami. Dit zit onder meer in soja, sojasaus, edelgistvlokken en zongedroogde tomaat.
• Werk in stapjes: maak eerst je ontbijt veganistisch, dan je lunch en dan je avondeten. Dat is eenvoudig en haalbaar.