Een latrelatie met de andere ouder van je kind: 'Dit is 10 keer leuker'

Samenwonen? Vivian (om privacyredenen niet haar echte naam) heeft er nooit serieus over nagedacht. Zij en haar vriend – laten we hem Mark noemen –  kenden elkaar van vroeger en vonden elkaar terug via Facebook. Vivian was 39 en wilde heel graag een kind, en ook Mark droomde daarvan.

Biologische klok

"Hij zei al snel: laten we ervoor gaan. Daar heb ik niet heel lang over nagedacht; mijn biologische klok tikte, we hadden het leuk samen en ik wist dat hij een hele goede vader zou zijn." Het duurde niet lang voordat ze zwanger was. Hun dochter is inmiddels 5.

Maar Vivian wist ook: samenwonen moeten we niet doen. "Stiekem wilde ik dat altijd wel, maar het was wel duidelijk dat dat een slecht idee was. Laten we het erop houden dat we allebei een gebruiksaanwijzing hebben. Onze liefde is vurig, maar onze ruzies zijn dat ook. Onze relatie is het best als we niet langer dan een paar dagen achter elkaar bij elkaar zijn."

Getrouwd

Ook Jup en haar man wonen in verschillende huizen. Zij zijn getrouwd, woonden jaren samen met hun dochter Pip (nu 14). Maar een paar jaar geleden kwamen ze tot de conclusie dat het op die manier niet werkte.

"We zijn ongeveer een jaar echt uit elkaar geweest", vertelt Jup. "En toen kwam corona. Ik werd heel erg ziek, en hij was er meteen voor mij, hij stond er toen mijn moeder vervolgens overleed aan corona, en toen hij iets later een ernstig auto-ongeluk had gekregen, belde hij mij."

Leukste man op aarde

"Toen dachten we: als er iets is, dan bellen we elkaar nog altijd als eerste. We zijn hartstikke gek op elkaar – hij is ook echt de leukste man op aarde – het is alleen geen goed idee om samen in één huis te wonen. We hebben allebei meer ruimte nodig."

Dit zegt de onderzoekster

Susan Branje is hoogleraar pedagogische wetenschappen aan de Universiteit Utrecht en doet al jaren onderzoek naar het effect van gezinssamenstellingen en gezinsrelaties op kinderen. "Het belangrijkste voor een kind is dat de relatie tussen de ouders en tussen ouder en kind goed is", zegt ze.

"Dat is belangrijker dan wie er in welk huis woont." Dat ouders een latrelatie hebben, kan zelfs goed zijn voor een kind. Bijvoorbeeld als de ouders veel ruzie zouden hebben als ze samenwonen. "Zeker als ze zien dat hun ouders samen veel plezier hebben als ze wel tijd doorbrengen als gezin."

Wel adviseert Branje ouders die niet samenwonen met hun kind(eren) te praten over wat de situatie met hen doet. "Kinderen kunnen bijvoorbeeld last krijgen van een loyaliteitsconflict: als ik bij mijn moeder thuis slaap, dan is mijn vader alleen, en als ik bij mijn vader thuis slaap, dan is mijn moeder alleen. Dan helpt het om te zeggen: je hoeft je geen zorgen te maken om ons als je er niet bent. Wij hebben een eigen leven en dat is prima."

Begrip voor lastige situaties

"Vraag ook aan je kind wat hij of zij ervan vindt. Er zijn bijvoorbeeld kinderen van gescheiden ouders die het moeilijk vinden dat een deel van hun spullen bij papa ligt en een ander deel bij mama."

Dat betekent niet dat je alles dubbel moet kopen om dit probleem volledig op te lossen, waarschuwt ze. "Kinderen moeten ook leren om zich aan te passen aan een situatie. Maar het is wel belangrijk dat er naar hen geluisterd wordt, en dat je begrip hebt voor situaties die zij lastig vinden en waar mogelijk naar oplossingen zoekt."

Hoe groot de groep ouders is waar dit artikel over gaat, is niet bekend.

Zowel Jup en haar man als Vivian en Mark wonen relatief dicht bij elkaar. De dochters wonen bij hun moeder, maar zijn ook veel bij hun vader. De ene keer met hun moeder, de andere keer alleen. Ze hebben in beide huizen een eigen kamer.

Tijd voor onszelf

"Mijn dochter heeft nooit gevraagd waarom we niet in één huis wonen", vertelt Vivian. "We hebben haar uitgelegd dat het voor ons zo het best werkt: we zijn één gezin, maar we hebben twee huizen. Mama en papa vinden het fijn om ook tijd voor onszelf te hebben."

"Feestdagen, verjaardagen en vakanties vieren we samen. Ook doen we samen uitjes, zoals naar een pretpark. Dan ziet ze dat we van elkaar houden. Wat dat betreft is het wel een echte kleuter: als we elkaar een kusje of een knuffel geven, dan roept ze 'iew!'."

Tien keer leuker

Jup beschrijft de relatie die zij en haar man nu hebben als 'daten'. "Dat is tien keer leuker dan het was. We gaan met z'n drieën iets leuks doen, of met z'n tweeën iets romantisch. Of we gaan met zijn allen een filmpje kijken. Maar het is steeds een heel bewuste keuze: ik wil nu samen met jou zijn. En als we een rotbui hebben of overhoop liggen met onze eigen ego's, dan zeggen we: je kunt nu beter naar huis gaan. Dat is zoveel relaxter en liever."

Of het niet soms moeilijk is? "Nee joh", lacht Jup. En dan: "Het is zo moeilijk als je het zelf maakt. De scheiding hebben we moeilijk gemaakt, daar zijn we allebei niet zo goed in. Het was wel beschaafd, maar niet gezellig. Toen belde de mentor van Pip op een gegeven moment dat we het toch anders moesten aanpakken."

Een stuk duurder

"Maar nu geniet ik van alles: van tijd alleen met Pip, zowel gewoon thuis als de vakanties met zijn tweeën, van tijd met z'n drieën. En ook van de tijd dat Pip bij haar vader is – ik kan best een loner zijn en ben niet goed in wat de Duitsers Alltag noemen, het dagelijkse leven."

Dat ze ooit weer samenwonen, ziet Jup dan ook niet snel gebeuren, ook al is het leven als getrouwd stel met twee huizen een stuk duurder en ook belastingtechnisch minder aantrekkelijk. "Geld mag nooit leidend zijn in deze beslissing. Het gaat om je hart, om je leven."

"Ik zie het als volgt: je gaat uit elkaar omdat iets niet lukt, maar de liefde is er nog wel. Dan ga je op zoek naar een vorm waarin de liefde er wel mag zijn. Ik moet er niet aan denken dat ik thuiskom en hij dan op de bank zit. Deze manier werkt voor ons.

Ook Vivian ziet zichzelf en Mark niet snel samenwonen. "Ik ben nu 45, ik heb ook de leeftijd waarop ik te veel eigen gewoontes heb denk ik. En die heeft hij ook." En als haar dochter vragen zou krijgen over hun bijzondere gezinssamenstelling? "Daar maak ik me geen zorgen om. Ze heeft best een pittig karakter. Wij leren haar: dit is wat voor ons werkt en iets anders mag voor anderen werken. Ik hoop dat dat dan haar antwoord is."

Dit vindt dochter Pip (14): 'Het is perfect zo'

Pip is de dochter van Jup. Zij maakte het allemaal mee: getrouwde ouders die samen in een huis wonen, ouders die niet meer samen zijn en nu ouders die wel een relatie hebben, maar niet in hetzelfde huis wonen. "In het begin vond ik dat wel lastig", vertelt ze. "Ik vond de ochtenden en avonden samen heel fijn, die miste ik. Maar nu ik eraan gewend ben, heb ik niet het gevoel dat ik iets tekortkom."

Het ergste vond Pip de tijd waarin haar ouders samenwoonden, maar het misging. "Dan lag ik huilend in mijn bed omdat ze weer ruzie hadden. En ook de tijd waarin ze uit elkaar waren, vond ik niet leuk. Ik had het gevoel dat ik tussen hen moest kiezen: of ik was bij mijn vader, of bij mijn moeder."

Fantastische vader

Dat gevoel heeft ze nu niet meer, hoewel ze vaker bij haar moeder is dan bij haar vader. "Dit is het huis waar ik geboren ben, waar mijn vrienden in de buurt wonen, school is dichterbij. Dit is echt mijn plek. Ik ben niet vaak bij mijn vader, maar hij is nu vaker hier, dus ik krijg genoeg vaderliefde. Hij is een fantastische vader. En als ik naar hem wil, dan kan ik dat gewoon tegen mijn moeder zeggen, daar hoef ik me niet schuldig over te voelen."

"Als ik zou mogen kiezen, maar dat kan niet, dan zou ik natuurlijk willen dat we met zijn drieën in één groot huis wonen. Maar als ik zo naar mezelf luister, dan denk ik: het is toch heel mooi en fijn zoals het nu is, zonder ruzies en met veel liefde."