Lispelen en scheve tanden: is een speen echt zo slecht voor het gebit van je kind?
Elke ouder die met zijn kind naar de tandarts gaat, hoort dat een speen slecht is voor het gebit. Tanden groeien scheef en lispelen ligt op de loer. Daarom heeft de 2-jarige zoon van Linda zijn speen weggegooid, sindsdien huilt hij zichzelf in slaap. Ze vraagt zich af: is die speen nou echt zo slecht?
"Ja", zegt Janneke Krikken direct. Ze is kindertandarts en praktijkeigenaar van kindermondzorgcentrum Snoet. Een groot deel van de kinderen die zij in haar praktijk ziet, heeft een afwijkend slik- en praatpatroon. "Aan de ontwikkeling van de kaak zie ik of een kind langdurig een speen heeft gebruikt."
Het is de groei van de kaak die later voor het grootste probleem zorgt. "Door de speen wordt de tong in de mondbodem gedrukt. Voor de ontwikkeling van de kaken hoort de tong met de punt achter de voortanden te liggen en de rest tegen het gehemelte", legt Krikken uit. Dat lukt niet als er een speen tussen zit. "Als de tong in de bovenkaak ligt, groeit die bovenkaak door de druk van de tong in de breedte. Bij kinderen die met een speen in bed liggen, of er mee rondlopen, blijft die bovenkaak smal. Hierdoor ontstaat in de toekomst ruimtegebrek voor tanden en kiezen."
Zwakke mondspieren
Dat niet alleen. Krikken ziet dat spenende kinderen ook zwakke mondspieren hebben. "De mond blijft vaak open hangen, kinderen ademen dan door de mond, niet door de neus." Dat is niet alleen slecht voor de kaakontwikkeling, wetenschappelijke onderzoeken tonen aan dat bij mondademen het risico op hart- en vaatziekten groter wordt. Ook kan het op latere leeftijd voor snurkproblemen zorgen. "Daarnaast zijn er aanwijzingen dat kinderen die door de mond ademen minder snel 's nachts zindelijk worden."
Ook is de kans op gaatjes groter. "De tong heeft een zelfreinigend vermogen en kan gedeeltelijk tandplak verwijderen. Als de tong minder ruimte heeft, gebeurt dit minder goed en is de kans op gaatjes of tandvleesontstekingen groter." Bij een droge mond is er volgens Krikken ook minder speeksel, de buffer om de zuurgraad in de mond te reguleren. "Speeksel werkt ook antibacterieel. Is er te weinig speeksel, dan is de kans op gaatjes ook groter."
Lispelen
Dan is er nóg een nadeel. Kinderen die nadat ze een jaar zijn uit een fles blijven drinken - en niet uit een beker - of een speen blijven gebruiken, blijven 'infantiel slikken'. "Dat is een manier van slikken die baby's gebruiken om melk uit de borst of uit de fles te krijgen. Na een jaar wordt dat omgebouwd naar een volwassen slikpatroon." Gebeurt dit niet vanwege een speen of een fles, dan blijft de tong bij het slikken naar buiten komen. "Kinderen die praten met de tong tussen hun tanden, gaan lispelen."
Hoe moeilijk het ook is, er zijn genoeg redenen om die speen weg te gooien. "Ik adviseer de speen voor de eerste verjaardag weg te doen. Hoe langer je wacht, hoe moeilijker het wordt."
Herstel is lastig
Kan het kindergebit herstellen als die speen eenmaal weg is? "Als het kind het voor elkaar krijgt na een speenverslaving normaal te praten, slikken en ademen, herstelt de kaakgroei en het gebit. Maar als tijdens het slikken en praten de tong tussen de tanden blijft, gebeurt dit niet."
Een beugel op latere leeftijd helpt volgens Krikken dan ook niet. "Met een beugel zet je de tanden recht, maar als de gewoonte van de tong niet weg is, staan die tanden vier jaar later gewoon weer scheef."
Het is volgens Krikken een hele opgave een lispelend kind ander tonggebruik aan te leren. "Je kunt het met logopedie behandelen. Er is alleen één probleem: alle logopedisten hebben het superdruk." De tip volgens Krikken: zorg dat die mond dicht blijft. "Zit er als ouder bovenop. Kijk bij het boekje lezen of tv kijken naar de mond en leer je kind de mond dicht te doen. De lippen moeten op elkaar blijven. Door de neus leren ademen is super essentieel. Hiermee voorkom je op latere leeftijd een hoop problemen."
In onderstaande video zie je wat er met een kindergebit gebeurt bij langdurig speengebruik:
Rubriek: Asking for a friend
In deze wekelijkse rubriek Asking for a friend leggen we lezersvragen over gezondheid voor aan één van onze experts. Heb jij ook een prangende gezondheidsvraag voor een huisarts, verloskundige, diëtist, psycholoog of een andere gezondheidsexpert? Mail die dan naar weekendmagazine@rtl.nl en wie weet zie jij het antwoord hier op deze plek snel verschijnen.