Florian: 'Eens een hypochonder, altijd een hypochonder?'
Ik vraag dit voor een vriend: elke week behandelen we een vraag over je gezondheid die je niet snel aan je eigen arts durft te stellen. Deze week: Florian denkt vrijwel wekelijks dat hij een ongeneeslijke ziekte heeft. Daar wordt hij gek van. Kan hij ooit nog van zijn hypochondrie afkomen?
"Ik heb gelukkig een zeer begripvolle huisarts die graag tijd voor me maakt, want om de zo veel weken zit ik weer in zijn praktijk", zegt Florian (43). "Als ik een steek voel, ergens een verdikking denk te voelen of noem maar op, ben ik als de dood dat ik een ernstige ziekte heb."
Florian heeft wel een vermoeden wat de bron is van zijn hypochondrie. "Wellicht omdat ik in mijn vorige baan als verpleegkundige zoveel ellende heb gezien? Maar mijn vraag is hoe ik hier weer van afkom. De angst voor kanker of een andere mogelijk dodelijke ziekte belemmert me namelijk enorm. Mensen kunnen wel zeggen dat ik niet moet googelen als ik weer eens wat voel, maar ik kan mezelf niet inhouden als ik eenmaal iets in mijn hoofd heb gehaald. Negen van de tien keer is dan de uitkomst dat ik iets ergs onder de leden heb. En dan denk ik: 'Zie je wel, nu is het echt mis'."
"In de psychiatrie noemen we dit tegenwoordig geen hypochondrie meer, maar een 'ziekteangststoornis'", weet gezondheidszorgpsycholoog Bjarne Timonen. "Het kan zeker zo zijn dat hij deze heeft ontwikkeld omdat hij in zijn werk als verpleegkundige zoveel ellende heeft gezien. Maar het kan ook eerder zijn ontstaan: omdat hij in zijn jeugd veel ziek is geweest, bijvoorbeeld." Daarnaast zou het ook een gevolg kunnen zijn van zijn opvoeding. Als zijn ouders vroeger bijvoorbeeld vaak bang waren om ziek te zijn of te worden, dan kan hij dat hebben overgenomen. "'Modeling' noemen we dat."
Rampzalige gedachten
Volgens Timonen hebben mensen zoals Florian vaak daadwerkelijk meer last van heel normale kwalen als hoofd- of buikpijn. "Dat komt doordat hypochonders zulke rampzalige gedachten bij deze kwalen in hun hoofd halen, waardoor de klachten alleen maar erger worden door de spanning die ze er zelf bovenop gooien." Het gevolg van deze rampscenario’s kan enerzijds zijn dat ze heel vaak bij de huisarts zitten – zoals Florian – en anderzijds dat ze de huisarts juist mijden uit angst voor die fatale diagnose, aldus Timonen.
Als de angst niet je leven beheerst en er nog enigszins mee te leven is, dan zou de hypochonder zichzelf kunnen gaan trainen om zijn of haar gedachten te relativeren of aan omdenken te doen. "Probeer je aandacht op iets anders te richten. Op de bloemen buiten bijvoorbeeld of de buitenlucht. Maar dit kan alleen als je een lichte variant hebt."
Minder spanning in je lijf
Bepaalt de angst je leven, dan stelt Timonen voor dat je professionele hulp zoekt. "Cognitieve gedragstherapie kan hierin absoluut werken. Door middel daarvan leer je je catastrofale gedachten uit te dagen. Bijvoorbeeld door te denken: 'Hoe groot is de kans dat mijn buikpijn daadwerkelijk darmkanker is?'."
"Bovendien leer je in deze therapie ook relativerende gedachten te ontwikkelen. Hierdoor ervaren hypochonders dat de spanning in hun lijf afneemt en tevens hun lichamelijke klachten minder worden. Ze voelen letterlijk dat het werkt. Daarnaast leren ze te herkennen als het een keer wél ernstig is."
Rubriek: Asking for a friend
In deze wekelijkse rubriek Asking for a friend leggen we lezersvragen over gezondheid voor aan één van onze experts. Heb jij ook een prangende gezondheidsvraag voor een huisarts, verloskundige, diëtist, psycholoog of een andere gezondheidsexpert? Mail die dan naar weekendmagazine@rtl.nl en wie weet zie jij het antwoord hier op deze plek snel verschijnen.