Ouders planten bomen voor hun overleden kinderen: 'Het biedt troost'

Columniste en schrijfster Roos Schlikker is een van de ouders die zaterdag een boom gaan planten. Zij en haar man doen dit voor hun dochter Liv, die in 2008 overleed bij de geboorte omdat ze de zeldzame chromosoomafwijking triploïdie had. "We vinden het een heel mooi initiatief”, zegt ze. "Kindjes als Liv, die nooit de kans hebben gehad om te leven, hebben vaak niet veel gedenkplekken. Ik vind het mooi dat er straks een plek is waar nog iets voortleeft in haar naam."

Zeker net nadat het was gebeurd, had zo’n boompje veel troost kunnen bieden, denkt ze. "En ik vind het nog steeds een ontroerend idee. Iets fijns om samen even bij stil te staan. Want ook al gaat de tijd eroverheen en verdwijnen de scherpe randjes van de rouw, zo’n ingrijpende gebeurtenis blijft altijd bij je. Liv was ons eerste kind, ze hoort bij onze geschiedenis."

Dat juist ook ouders die hun kind tijdens de zwangerschap of rond de bevalling zijn verloren een boom kunnen planten in het Levensbomenbos, vindt Schlikker belangrijk. "Een kind verliezen is extreem impactvol. Bij levenloos geboren kinderen komt daar nog bij dat daar soms best makkelijk overheen wordt gestapt. Hoe vaak je niet opmerkingen hoort als 'Ah, je raakt wel weer zwanger'. Alsof het niets is. Terwijl: bevallen van een dood kind, een klein poppetje dat al helemaal af is en in jou heeft geleefd, dat doet iets met je. Wij hebben daar samen echt om moeten rouwen."

Het verlies van een kind in die prille fase is een grote, impactvolle gebeurtenis waar volgens Schlikker nog weinig over wordt gesproken. Terwijl daar wél veel behoefte aan is. "Dat merkte ik vooral toen ik een aantal columns over Liv schreef en me sterk maakte voor een wetswijziging om doodgeboren kinderen te laten opnemen in de basisregistratie personen (met succes: sinds 2019 kunnen ouders die dat willen hun levenloos geboren kind met terugwerkende kracht laten registreren in de BRP, red.). Ik heb duizenden mails gekregen van mensen die hetzelfde hadden meegemaakt maar er nooit over praatten, alsof het nooit heeft bestaan."

Helpen bij de heling

"Er zijn heel veel onbenoemde kinderen in Nederland, en hun ouders lijden daaronder. Daarom was die wetswijziging ook zo belangrijk. Het feit dat je kind heeft bestaan, dat erkend wordt dat het bij je geschiedenis hoort, dat het ergens zwart op wit staat, dat je kindje een naam heeft, helpt bij de heling. Ik heb dat ook zo ervaren. En ik kan me voorstellen dat zo’n boompje planten eenzelfde effect heeft. Je neemt een moment en laat iets voortleven op wat er is gebeurd; ik denk dat veel mensen daar heel veel aan hebben."

Voor Bianca Slagter (49) geldt dat zeker. Zij heeft twee jaar geleden een levensboom geplant voor haar zoon Roan. Hij overleed in 2019 op 8-jarige leeftijd aan een hersentumor. "Roan was een echt natuurkind", vertelt ze. "Modder, blaadjes, takjes, noem maar op." Hij kwam altijd graag in het Bentwoud. "Het is bij ons in de buurt, in de laatste fase van zijn leven ben ik er ook vaak met hem geweest. Het was dus al een speciale plek voor ons. Toen we hoorden dat er een mogelijkheid was om juist daar een boom voor hem te planten, viel voor ons alles samen."

Elke zaterdagochtend

Elke zaterdag gaat Bianca met een thermoskan thee naar Roans levensboompje om hem te gedenken. "'s Ochtends vroeg, als het nog lekker rustig is. Dan zijn er vaak alleen maar konijntjes en fazanten. Soms liggen er konijnenkeutels om de boom heen; geweldig vind ik dat."

Voor het gezin is het in feite een soort alternatieve begraafplaats. "We hebben Roan gecremeerd, dus er is geen graf waar we naartoe kunnen. Misschien is het Levensbomenbos daarom onze plek geworden om naartoe te gaan." Roans boom is ook onderdeel geworden van nieuwe tradities voor het gezin. "Op oudjaarsavond steken we altijd een sterretje af bij de boom, en op zijn sterfdag gaan we ernaartoe om stroopwafels te eten; daar was hij dol op. De plek heeft een plaats gekregen in onze verwerking."

'Daar heb je Roan'

Symbolisch heeft het voor hen ook betekenis: Roan is overleden, maar ergens, op een plek die veel voor hem betekende, groeit iets voort. "Een mooie boom die hoog naar de hemel reikt. Ik heb er troost in gevonden. Ik ben heel nuchter, maar als ik daar ben heb ik toch altijd het gevoel dat Roan in de buurt is. Roan was een zonnige persoonlijkheid en hij hield van de zon, en als het zonnetje schijnt zeggen we tegen elkaar: 'Daar heb je Roan'. Vaak als ik bij de boom kom, ook op heel regenachtige dagen, zie ik opeens de zon doorbreken. Ja, ik voel me daar echt dichter bij hem."

Het Levensbomenbos

Sinds 2015 kunnen ouders op de jaarlijkse boomplantdag in het Levensbomenbos een (vooraf bij de organisatie gekochte) boom planten ter nagedachtenis aan hun stilgeboren of overleden kind(eren). Dit bos in Alphen aan den Rijn, van Stichting Nationale Boomfeestdag en Staatsbosbeheer, maakt deel uit van het Bentwoud en het Nationaal KinderBomenBos, waar ook geboortebomen en -struiken worden geplant om geboortes te vieren. Er zijn meerdere levens- en geboortebossen in Nederland, van verschillende partijen.