Zij vieren oud en nieuw in hun eentje: 'Ik vind het heerlijk zo'

Nee, zielig zijn ze allebei niet. Sandra de Vries (42) en Anneliese Vonk (65) kiezen er bewust voor om oudjaarsavond alleen door te brengen. Ook al zorgt het soms voor onbegrip.

'Alleen? Wat erg!'

"Vroeger had ik daar wel last van", vertelt Sandra. "Dan wilde iedereen in november al weten wat je met oud en nieuw ging doen en raakte ik een beetje in paniek als ik niets had: wat erg als je met oud en nieuw alleen bent, dacht ik dan. Maar het zal ook de leeftijd zijn, nu ben ik minder bezig met wat moet en meer met waar ik me goed bij voel."

"Ik heb altijd vrienden die zeggen: je bent bij ons welkom hè? Dat vind ik oprecht lief, maar ik heb die behoefte niet. Soms wel, dan ga ik naar vrienden of naar mijn moeder en dan heb ik daar een heel leuke avond, maar dit jaar kies ik ervoor om thuis te blijven."

Met katten op schoot

"Ik ga van tevoren met een vriendin oliebollen bakken, trek een flesje champagne open en ga met mijn katten op schoot tv-kijken. En misschien maak ik vanaf het balkon foto's van het vuurwerk, ik heb dit jaar geleerd hoe je dat mooi kunt vastleggen dus ik heb zin om dat uit te proberen. En ik bel na twaalf uur altijd even met mijn moeder en zus en stuur vrienden een appje om ze een gelukkig nieuwjaar te wensen."

De keuze om op oudjaarsavond alleen te zijn komt bij Sandra voort uit een druk programma in de dagen eromheen en een vorm van autisme, waardoor ze snel overprikkeld is. "Ik heb de afgelopen maanden heel veel gesolliciteerd en ga zaterdag en zondag helpen bij een wandelvereniging waarbij ik ben aangesloten. Dat is druk genoeg voor mij. Ik heb dan geen behoefte om 's avonds mensen om me heen te hebben en 's nachts tussen het vuurwerk door naar huis te moeten rijden. En 2 januari begin ik met een nieuwe baan, dan wil ik graag fit zijn."

Schrikken van vuurwerk

Een fijne bijkomstigheid is dat een van haar katten soms erg schrikt van het vuurwerk. "Die liep de afgelopen weken al een paar keer met een hele dikke staart rond. Nu kan ze lekker bij mij op schoot liggen als ze dat wil en kan ik haar een beetje in de gaten houden."

Ook Anneliese (65) kiest ervoor om oud en nieuw thuis door te brengen. "Mijn man Theo is 12 jaar geleden overleden. Wij vierden oud en nieuw met reisjes. We hadden een restaurant dus we werkten de rest van het jaar hard, en deze dagen waren dan echt van ons. Naar Parijs, Hamburg of Berlijn gingen we dan. Dan zaten we tijdens oud en nieuw in een buurtcafé of een voetbalcafé vol met vreemde mensen en hadden we een heel leuke avond samen."

De eerste jaren na Theo's dood kwam er familie langs, en ook dit jaar werd Anneliese weer uitgenodigd door vrienden. "Maar het voelt dan toch een beetje als opzitten. Op zo'n avond mis ik Theo extra en ik heb geleerd dat ik me dan het best voel als ik alleen ben. Dan voel ik Theo het dichtst bij me." 

Recept van Theo

Ze viert het wel: met rodezalmsalade (een recept van Theo), champagne en oliebollen. En een tv-avond waarvan ze nu al heeft bedacht wat ze gaat kijken. "Met oudejaarsconferences heb ik niet zoveel, maar ik zag dat die avond The Masked Singer is, daar kan ik wel van genieten. Om 24 uur proost ik op wat Theo en ik samen hebben gehad, op wat ik het afgelopen jaar heb gepresteerd en op de hoop om komend jaar weer dezelfde energie en kracht te mogen hebben. Dat is voor mij een mooi moment. En na middernacht ga ik naar buiten, de buren een gelukkig nieuwjaar wensen."

"Er is een heel verwachtingspatroon van wat mensen tijdens kerst en oud en nieuw zouden moeten doen", zegt emeritus hoogleraar sociologie Theo van Tilburg van de VU. Hij deed onder meer onderzoek naar eenzaamheid. "Kijk naar de tv-reclames in deze tijd: daarop zie je altijd groepen mensen die het samen heel gezellig hebben."

Oud en nieuw bestaat uit tradities, zegt Van Tilburg. "Vroeger gingen we op oudjaarsavond naar de kerk. Nu zijn er meer mogelijkheden, maar er is wel druk om iets te doen. Je moet eigenlijk met veel vrienden of familie zijn, of de stad in voor een leuk feest. Het hoort bijzonder te zijn. Maar er zijn genoeg mensen die de avond heel anders doorbrengen. Zoals mensen die moeten werken en mensen die geen behoefte hebben aan een feest of spelletjesavond."

Dat wil niet zeggen dat mensen die avond eenzaam zijn, zegt de hoogleraar. "Er zijn natuurlijk mensen die een scheiding of overlijden hebben meegemaakt en dan zijn speciale dagen extra pijnlijk, omdat ze denken aan wat ze hebben gehad en nu niet meer hebben. Maar eenzaamheid is een kwestie van verwachtingen, niet alleen die van de buitenwereld, maar vooral die van jezelf."

Lastige vraag?

"Dat is ook wat mensen die alleen zijn tijdens oud en nieuw lastig kunnen vinden aan de vraag wat ze die avond gaan doen of – achteraf – hebben gedaan. Zij denken dat anderen van hen verwachten dat ze oudjaarsavond in gezelschap vieren, of vinden zelf dat ze dat eigenlijk moeten doen. Terwijl dat oordeel misschien helemaal niet in die vraag zit. Als je oudjaarsavond in je eentje leuk maakt, dan hoef je helemaal geen last te hebben van eenzaamheid of (ingebeelde) verwachtingen." 

Volgens Van Tilburg is vooral belangrijk dat je genoeg sociale contacten hebt gedurende het jaar, dat hoeft dan niet per se tijdens oudjaarsavond te zijn. "Als je een week geleden met een vriend of vriendin naar een concert bent geweest en daar met veel plezier aan terugdenkt, is dat misschien wel meer waard dan die ene avond. Want vergeet niet: aan zo'n avond kleeft ook een hoop valse romantiek. We onthouden de leuke momenten, maar niet de ruzies die ontstaan als mensen te veel hebben gedronken of dat een feestje veel te druk was om je prettig te voelen."

Keuze met verve

Hoe je oudjaarsavond in je eentje leuk maakt, is echt volledig aan jezelf, zegt Van Tilburg. "Sommigen vinden het heerlijk om 2 uur in bad te liggen, dan moeten ze dat zeker doen. Anderen koken iets speciaals voor zichzelf of kijken een film. En als er een sauna open is en je daarheen wil, dan moet je dat vooral doen. Maak de keuze voor een avond alleen met verve, dat is het belangrijkst. Die sociale verplichtingen zitten alleen maar in ons hoofd."

Dat alleen en eenzaam ook op zo'n avond niet hetzelfde zijn, vindt ook Anneliese. Zij heeft de afgelopen tijd veel eenzaamheid gezien en herkent zichzelf daar totaal niet in. "Ik werkte de laatste jaren voor de GGD en de afgelopen maanden hielp ik mensen die een coronavaccinatie wilden maar niet naar een priklocatie konden gaan. Dat waren bijna allemaal mensen die niemand hadden die hen even kon brengen, of het aan niemand durfden te vragen omdat ze dachten dat iedereen te druk voor ze was. Toen schrok ik wel van hoeveel eenzaamheid er is. Maar dat is echt wat anders dan oudjaarsavond alleen doorbrengen."