Tons overleden vrouw heeft invloed op nieuwe relaties: 'Grote liefde vertrok vanwege Hester'

Ton en Hester waren twee jaar getrouwd toen zij op haar 50ste de diagnose alzheimer kreeg. Op dat moment had de ziekte haar gedrag al dusdanig veranderd dat de relatie eronder leed. "Ze was altijd een ontzettend lieve vrouw geweest, maar ineens was alles haar te veel. Mijn zoon van toen 9, die bij ons woonde, kon niets goed doen. We kregen ruzie over de kleinste dingen. Het werd zo erg dat ik serieus heb overwogen om van haar te gaan scheiden."

Toch wilde hij het nog even aankijken. Misschien lag het allemaal aan haar burn-out – de diagnose die ze ten onrechte had gekregen – en zou ze daarna weer die fijne, lieve vrouw zijn voor wie hij was gevallen. Maar de burn-out bleek iets veel ergers en definitievers te zijn. "Toen we hoorden dat het alzheimer was, besloot ik: dan ga ik voor je zorgen. Dat had ik haar beloofd, in voor- en tegenspoed."

Levend verlies

Maar zelfs al kon ze in het begin nog bijna alles zelf, hun relatie was op dat moment al niet meer gelijkwaardig, beseft Ton nu. Hester was niet meer de oude en zou dat ook nooit meer worden. "Zij vroeg bijvoorbeeld nooit meer aan mij: hoe was jouw dag? De intimiteit verdween ook snel. Ik werd veel meer haar verzorger dan haar partner. De liefde die ik voor haar voelde, was als de liefde die je voelt voor je kinderen of je ouders. Eigenlijk is mijn rouwproces toen al begonnen. Levend verlies, noemen ze dat. Je begint al beetje bij beetje met afscheid nemen, omdat je weet dat er een einde aan komt."

Ton zorgt, werkt en zorgt nog een beetje meer, en heeft pas door dat hij zichzelf daarmee voorbijloopt als zijn oudste dochter hem daar op een dag op wijst. "Ze belde me op en zei: 'Papa, we hebben het erover gehad en het gaat niet goed met jou. We maken ons heel veel zorgen. Je bent al heel lang alleen in je relatie en je moet voor jezelf zorgen. Misschien moet je zelfs openstaan voor een nieuwe relatie.' Dat was behoorlijk confronterend."

Nieuwe relatie

Een nieuwe relatie, terwijl hij nog getrouwd is en samenwoont? Hoe dan? Ton moet het even laten bezinken. Dan besluit hij de mogelijkheid te bespreken met de beste vriendinnen en zus van Hester. Wat zouden zij ervan vinden? "Ik ben normaal niet iemand die goedkeuring voor dingen zoekt, maar in dit geval vond ik dat wel belangrijk. Tot mijn verrassing reageerden ze allemaal heel begripvol. Haar zus zei: 'Je zorgt zo verschrikkelijk lief voor mijn zusje. Veel mannen zouden bij de diagnose al de benen hebben genomen.' Ze moedigden me allemaal aan om ervoor te gaan." Ook Hester geeft hem haar zegen. "Ze heeft alleen gezegd: als je maar van mijn vriendinnen afblijft, want anders kom ik na mijn dood bij je spoken."

Een half jaar later is Ton er zelf klaar voor en meldt hij zich aan op datingsites. "Wanneer ik met vrouwen aan de praat raakte, vertelde ik gelijk dat ik nog getrouwd was en dat mijn zorg voor mijn vrouw op de eerste plek stond. Gek genoeg vond bijna niemand dat een probleem. Al wil dat natuurlijk niet zeggen dat het uiteindelijk ook geen probleem zou zijn geworden…"

Ton begon een relatie met een vrouw die veel begrip had voor de situatie. Ze waren tweeënhalf jaar samen, tot Ton de relatie verbrak. "Achteraf gezien weet ik niet of ik het nog een keer zou doen, een nieuwe relatie beginnen terwijl ik nog mantelzorger was voor mijn vrouw. Ik heb me alleen maar schuldig gevoeld. Was het niet tegenover de een, dan wel tegenover de ander. Ik ging constant over mijn eigen grenzen heen en raakte mezelf kwijt. Voordat ik weer een relatie zou beginnen, moest ik eerst mezelf terugvinden."

Nieuwe liefde

Zes jaar lang was Ton mantelzorger voor zijn vrouw. Tot Hester tweeënhalf jaar geleden overleed. Maar ook nu ze er niet meer is – misschien wel júíst nu – speelt ze onvermijdelijk een rol in zijn nieuwe relaties, weet Ton inmiddels. Medio 2023 ontmoette hij de vrouw die hij zijn grote liefde noemt. "Ik viel zowat van mijn stoel toen ze binnen kwam lopen op de eerste date. Het was liefde op het eerste gezicht, precies zoals ik bij Hester had gehad." Zij voelt volgens Ton hetzelfde, maar heeft moeite met zijn verleden. "Na twee weken zei ze: 'Ik stop ermee, want jij hebt van twee vrouwen tegelijkertijd kunnen houden. Je hebt eraan geroken, dus dan zul je dat bij mij ook wel willen.' Dat sloeg bij mij in als een bom."

Niet veel later komt ze tot inkeer. Maar er volgen meer momenten waarop Hester ongemerkt tussen hen in komt te staan. "Ik had bijvoorbeeld een grote foto hangen van Hester en mijn kinderen. Ik vond hem zelf ook te prominent en wilde hem weghalen, maar dat vond mijn nieuwe liefde niet nodig, zei ze. Toen de foto er vier weken later nog hing, zei ze: 'Ik had eigenlijk verwacht dat je hem toch uit jezelf zou weghalen.' Dat is kennelijk hoe vrouwen soms communiceren, indirect. En dat gebeurde wel vaker, met andere dingen waar ze tegenaan liep."

Zo had hij nog een jurk van Hester op zijn slaapkamer hangen. "Voor haar bleek dat een teken dat ik Hester nog bij me probeerde te houden. Terwijl ik me totaal niet bewust was van die jurk, ik was 'm gewoon vergeten op te ruimen. Ik snapte steeds niet waar het vandaan kwam, wat er in haar omging."

Jaloers op overleden partner

Tons nieuwe liefde had het gevoel dat ze niet kon voldoen aan het 'perfecte plaatje' van Hester, zegt hij. "Er werd natuurlijk alleen maar positief over haar gesproken, zoals dat gaat over overledenen. Dat ís ook moeilijk, als nieuwe liefde. Met een heilige kun je niet concurreren." Bij een levende ex kun je jezelf nog voorhouden: die relatie is uitgegaan met een reden. Bij een overleden partner gaat dat niet op. "Ze zei ook altijd: 'als Hester niet was overleden, waren wij nooit bij elkaar geweest'. En misschien is dat zo. Maar een groot deel van de relaties strandt ook, dus misschien was het ook ooit uitgegaan tussen Hester en mij."

Een boek van Nelleke Keizer, zelf de nieuwe liefde van een weduwnaar, was een openbaring voor Ton. "Ik kreeg veel meer begrip voor de emoties die bij zo'n nieuwe liefde allemaal spelen. Ik las bijvoorbeeld dat je jaloers kunt zijn op een overleden partner. Dat had ik me nooit gerealiseerd. Als ik had geweten dat ze onzeker was en twijfelde aan mijn liefde voor haar, zou ik anders hebben gereageerd. Dan zou ik mezelf niet hebben verdedigd, maar naar haar hebben geluisterd met liefde en empathie."

Huwelijk afgeblazen

Een jaar geleden vroeg Ton zijn nieuwe liefde ten huwelijk in Antwerpen. "Ze zei al ja voordat ik was uitgesproken." Afgelopen september zouden ze trouwen, maar zover is het nooit gekomen. Tons overleden vrouw bleek voor zijn nieuwe liefde nog te veel aanwezig. "Onze dynamiek veranderde. Ze voelde zich op de tweede plek staan, zei ze, had het gevoel dat we in een driehoeksverhouding zaten met Hester."

Op een gegeven moment was alles wat met dementie te maken had een trigger voor haar, zegt Ton. "Terwijl ik er ook mijn werk van heb gemaakt: het is mijn missie om de zorg, met name voor mensen met dementie en hun mantelzorgers, een beetje mooier te maken. Daar spreek ik over op bijeenkomsten en in verzorgingshuizen. En ja, dan gebruik ik herinneringen en situaties uit mijn verleden. Het is voor mij niet een manier om Hester levend te houden, maar zo zag mijn nieuwe liefde dat wel. Van haar moest ik kiezen tussen haar en mijn werk. Dat ging me te ver. Ik durfde op een gegeven moment niet over mijn werk te praten en liep de hele tijd op mijn tenen."

Toch mist hij haar nu de relatie voorbij is. "We hebben zo ongelooflijk veel van elkaar gehouden. Er gaat geen dag voorbij dat ik niet denk: had ik nou maar dit, had ik nou maar dat. Ze zei dat ze oud met me wilde worden, ik was de grootste liefde van haar leven. En zij die van mij, maar het kostte me de grootste moeite haar daarvan te overtuigen. Nu weet ik dat dat ook niet kan. Dat is iets wat bij haar ligt. Ik hoop ooit nog wat van haar te horen. Want het is vreselijk zonde dat mooie liefdes als deze worden ingehaald door een rugzakje uit het verleden."