Tranen inslikken en niet zeuren: Denzel kon nooit over zijn gevoel praten, nu leert hij het anderen

'Mannen mogen niet huilen.' Met die gedachte zijn veel jongens groot geworden en dat heeft ze meer kwaad dan goed gedaan. Denzel Rudge (30) was een van die jongens, vertelt hij in een café in Amsterdam-Zuidoost, de buurt waar hij opgroeide. "Als klein kind was ik heel puur in mijn emoties, maar dat veranderde naarmate ik ouder werd."

Door ideeën vanuit de maatschappij, zijn culturele achtergrond en de mannelijke rolmodellen die hij had, leerde Denzel zijn gevoel in te slikken. Vanaf de middelbare school zette hij een masker op. "Je past je aan aan hoe je denkt dat je als jongen moet zijn." 

In een depressie

Het pure kind werd een man die alles wegstopte en aan zijn omgeving niet liet zien wat er écht bij hem speelde. Met dat harnas wist hij jarenlang te leven, tot er in 2020 een einde kwam aan een lange relatie. 

"De coronacrisis was net uitgebroken en we zaten in een lockdown. Ik had pijn, maar ik kon er niet meer van wegrennen." Want alles was dicht. Waar Denzel anders afleiding was gaan zoeken door bijvoorbeeld veel uit te gaan met zijn vrienden, kon hij nu nergens heen. Terwijl al dat gevoel van binnen borrelde. "Toen werd alles me te veel. Ik raakte al heel snel in een depressie."

Hij woonde destijds nog thuis, waar hij zichzelf min of meer opsloot op zijn zolderkamer. "Ik wist niet hoe ik ermee om moest gaan. Ik wilde het zelf oplossen en anderen niet belasten met mijn problemen. Maar het voelde alsof er een zwarte wolk boven me hing. Ik had nergens zin in. Het enige waar ik me goed bij voelde was slapen en dat deed ik ook veel."

Zijn ouders dachten: laat hem maar even. "Mijn moeder kwam af en toe wel naar boven om me een knuffel geven. En mijn vader zei: 'Het leven gaat verder.'"

Twee-eiige tweeling

Zo gingen de weken voorbij. Hij werkte aan zijn scriptie voor zijn hbo-studie rechten, staarde naar de televisie en sliep veel. De weken werden maanden en het werd niet beter. Maar nog altijd trok hij niet aan de bel. "Ik was ergens bang om te vertellen hoe het met me ging. Bang voor een oordeel. Om hulp vragen is heel moeilijk." Zijn broer Stevland zag dat het echt niet lekker ging en besloot het patroon te doorbreken.

"Ik weet nog dat hij mijn kamer binnenkwam en dwingend zei: 'Ik zie dat het niet goed gaat en ik denk dat het tijd is om erover te praten.'" Denzel was er even stil van. De twee-eiige tweeling had ondanks hun goede band nog nooit over diepe gevoelens gepraat. Het lukte Denzel dan ook niet meteen, maar het was een eerste stap. "Ik gaf voor het eerst hardop toe dat ik me al een hele tijd slecht voelde en dat ik niet wist hoe ik ermee moest dealen."

Opluchting

Stevland deelde zijn eigen ervaringen, want ook hij had zich wel eens zo gevoeld. Zo kwamen de gesprekken op gang en werd de zwarte wolk steeds kleiner. "Het praten zorgde voor opluchting. Het was fijn dat er iemand naar me luisterde. Mijn broer gaf mij de ruimte en dat gaf mij het gevoel dat ik eindelijk dingen kon loslaten." Zoals schuldgevoelens en het constante piekeren over wat hij anders had kunnen doen.

"Ik merkte dat ik mezelf vastzette in 'wat als'-gedachten en door de gesprekken met Stevland besefte ik dat niet meteen alles hoefde te begrijpen. Ik mocht het stukje bij beetje loslaten." Zo ging het langzaamaan weer beter met Denzel en kon hij opkrabbelen om verder te gaan. Hij kwam weer van zijn kamer af en ging weer naar buiten om met vrienden in het park te wandelen of te sporten.

Het zette de broers aan het denken over hoe er in hun omgeving met emoties wordt omgegaan. "In onze cultuur geven de mannelijke rolmodellen vaak niet het goede voorbeeld. Mijn vader was er fysiek wel, maar emotioneel was hij afwezig. Dat voel je als kind. Dat pik je op en neem je over." 

Denzel en zijn broer kregen van hun vader te horen dat ze niet moesten huilen, maar opstaan en doorgaan. Niet zeuren, maar goed je best doen op het voetbalveld en op school. "Er was geen ruimte voor tranen, dus slik je het maar in." Emoties werden afgekapt. 

Met de beste bedoelingen, want hun vader wist niet beter. Mijn ouders zijn vanuit Suriname hierheen gekomen en mijn vader heeft altijd hard gewerkt om zichzelf hier te kunnen bewijzen." Door streng tegen zijn zoons te zijn, dacht hij ze te beschermen. Bovendien was hij zelf zo opgevoed en je geeft door wat je hebt geleerd.

Praten over emoties

Dus ook al was hun moeder zacht en liefdevol, vanuit hun mannelijke voorbeeld leerde Denzel om te verharden. Dat is wat hij ook om zich heen zag bij vrienden. Zo kwamen hij en Stevland op het idee om andere mannen bij hun gesprekken te betrekken. Goede vriend Quentin sloot zich bij hen aan en dat was het begin van Black Men Talk, de stichting die bijeenkomsten organiseert waar mannen van kleur op een veilige plek kunnen praten over hun emoties. 

De allereerste keer was het proefdraaien met hun vrienden. Dat ging goed. "Ik was verrast over hoe open iedereen was. Blijkbaar was hier dus echt behoefte aan." Daarna deden ze een oproepje op social media en dat is 'eigenlijk een beetje uit de hand gelopen'. Want er kwamen meteen reacties van mannen die graag wilden meedoen. De volgende keer zaten er twaalf nieuwe mannen bij. Mensen die ze niet kenden, maar met wie ze op een laagdrempelige manier in gesprek gingen over wat hen bezig houdt in het leven.

Relatie met je vader

Broederschap, daar gaat het om bij Black Men Talk. "Voor veel mannen met onze achtergrond is het delen van ervaringen met mannen die op je lijken al een grote stap voorwaarts." Elke twee weken is er een sessie waarbij ze een bepaald thema bespreken. Terugkerende onderwerpen zijn kwetsbaar leren zijn en de relatie met je vader, maar ze praten ook over hun cultuur en over hoe het slavernijverleden nog altijd doorwerkt in het hier en nu.

Op zo’n avond zitten ze met zo’n twintig zwarte mannen in een buurthuis in Amsterdam Zuid-Oost. De gesprekken duren twee uur en worden begeleid door een coach. Daarnaast organiseert Black Men Talk ook open sessies die toegankelijk zijn voor iedereen, ongeacht achtergrond of gender. "Zo creëren we zowel ruimte voor de ervaring van zwarte mannen als bredere gesprekken waar iedereen aan kan deelnemen."

Macho-energie

Denzel heeft gezien hoe mannen zich toch anders gedragen als er vrouwen bij een praatsessie zijn. De dynamiek is niet hetzelfde. “Mannen zijn dan minder open. Ik denk dat het iets van schaamte is, maar ook het idee dat ze zich op een bepaalde manier moeten gedragen in het bijzijn van vrouwen." Dan komt de macho-energie boven drijven. "De drang om indruk te maken zit heel diep."

Een bijzondere sessie voor Denzel was de keer dat zijn vader en ooms meededen. Dat was op een avond waarbij ze verschillende generaties lieten samenkomen. "Daar vertelde mijn vader voor het eerst over zijn relatie met mijn opa. Hoe streng die was en dat daar geen ruimte was voor emoties." Dat heeft Denzel geholpen. "Ik begrijp nu veel beter waarom mijn vader op een bepaalde manier reageert. Waarom hij kwetsbaarheid zo moeilijk vindt. Dat gaf me rust."

Doordat er nu meer begrip is, kan Denzel ook beter inzien dat zijn vader zijn liefde op een andere manier uit. "Ik zie dat hij trots is. Ook al is dat niet iets wat hij snel hardop zegt. Als kind heb ik dat wel gemist, want het is fijn als je ouders hun liefde en trots hardop uitspreken." Zijn moeder is daarin totaal anders, vertelt hij lachend. "Die zegt heel vaak dat ze van me houdt."

Mannelijk rolmodel

Maar als jongen kijk je juist ook naar de mannen in je omgeving. “We hebben veel sterke vrouwen in onze gemeenschap. Maar zij kunnen niet alles doen om jonge jongens te helpen." 

Een grote aantrekkingskracht van Black Men Talk is dan ook dat er gepraat wordt onder begeleiding van een vaste coach. "Een wat oudere man, die eigenlijk het soort mannelijk rolmodel is, dat wij allemaal misten. Hij heeft de leeftijd van onze vader en dan is het verfrissend dat hij wel op een gezonde manier zulke gesprekken kan voeren met ons."

In het begin leidden Denzel, Stevland en Quentin zelf de sessies, maar ze kwamen al snel tot de conclusie dat ze een professional nodig hadden. 

"Want de mannen komen soms met moeilijke, diepe vraagstukken en dan is het goed om een ervaren iemand erbij te hebben. Bovendien heeft hij ook goed in de gaten wie er extra hulp kan gebruiken en hoe we iemand kunnen doorsturen naar een psycholoog."

Wat Denzel enorm heeft geraakt, is een deelnemer die vertelde dat hij zo was vastgelopen dat hij eraan dacht om zijn leven te beëindigen. "Toen zag hij ons op social media en is hij langsgekomen. In een kring zitten met mannen die op hem lijken en daar kwetsbaar mogen zijn, deed hem goed." De man praat inmiddels met een psycholoog en komt nog steeds naar de sessies. "We zien hem opbloeien. Hij is nu helemaal uit zijn schulp."

Black Men Talk is voor veel van de deelnemers een eerste stap om veilig te kunnen praten over wat ze meemaken. Voor sommigen is dat genoeg, anderen hebben baat bij een psycholoog, die dieper op onderwerpen ingaat. "Er is in de zwarte gemeenschap terughoudendheid om naar een psycholoog te gaan. Dat is voor als je 'gek' bent. Dus veel mannen voelen schaamte." Black Men Talk zorgt dat die drempel een stuk lager ligt.

Beeld van de sterke man 

Denzel, die nu als jurist werkt bij de gemeente Amsterdam, moedigt mannen aan om met een psycholoog te praten. Hij heeft er zelf veel aan gehad. "Het voelt gewoon lekker. Om bij iemand die je niet kent zo vrij over jezelf te mogen praten. Het gaat nu goed met me, maar ik ga nog steeds wel eens. Om te praten over dingetjes - stress op werk, twijfel over keuzes die ik maak, of gewoon het gevoel dat alles even te veel is. Door erover te praten, merk ik dat ik dingen helderder zie en minder vastzit in mijn eigen hoofd."

Daar is absoluut niks zwak aan. Het beeld van wat een sterke man is, mag van Denzel wel veranderen. "Juist als je kwetsbaarheid durft te laten zien, ben je de sterkste man op aarde."

Denzel is altijd bij de sessies, als deelnemer. "Ik praat mee. Het is nog steeds een plek waar ik zelf veel uithaal en waar ik groei." Elke bijeenkomst wordt afgesloten met een ritueel. Er wordt een stoel in het midden gezet en om beurten nemen de mannen daar plaats. "Degene die daar zit krijgt van iedereen een compliment. Die neemt hij in ontvangst, zonder iets terug te zeggen." En dat is soms even wennen. Ook voor Denzel. "Als man leer je vooral te geven, niet te ontvangen. Complimenten wuifde ik voorheen weg met een grap of een 'ah, valt wel mee'."

Rots in de branding

Terwijl hij daar op de stoel zat, kreeg hij te horen dat hij gezien wordt als een rots in de branding. Dat hij niet doorheeft hoe hij anderen kracht geeft. "In het begin wist ik niet hoe ik moest reageren. Het voelde ongemakkelijk, bijna alsof ik het niet verdiende." 

Maar inmiddels kan hij die complimenten aannemen. "Je mag ook gewoon waarderen wat anderen in jou zien." De positieve feedback zorgt ervoor de broederschap echt wordt gevoeld en iedereen met een goed gevoel naar buiten gaat.

In de vijf jaar dat Black Men Talk bestaat is er voor Denzel veel veranderd. Hij heeft sinds 2022 een nieuwe relatie, waarin hij veel meer van zichzelf durft te laten zien. "We bespreken alles met elkaar en dat zorgt voor een stevige basis." 

Pap, vertel eens 

Ook de band met zijn vader is anders geworden en verbeterd. "Ik had mijn vader het boekje 'Pap, vertel eens' gegeven." Een boek vol vragen over zijn jeugd, zijn leven, zijn dromen, hoe hij het vaderschap ervaart.

"Hij nam het aan en ik hoorde er niks meer over, maar toen ik het boek weken later terugvond, zag ik dat hij alles had ingevuld en er oude foto’s had bijgeplakt. Hij had er echt werk van gemaakt en dat zegt natuurlijk alles." Denzel en zijn broer geven hun vader ook wel eens onverwacht samen een knuffel. "Hij houdt niet echt van knuffels, maar soms forceren we het gewoon" zegt Denzel lachend. "Dan sputtert hij tegen en doet hij ongemakkelijk. Maar stiekem vindt hij het wel leuk."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.