Soesja's broer Sam verdronk na het stappen: 'Doorgaan kan niet, je moet opnieuw beginnen'

"Sam is vermist, we moeten naar het politiebureau." Toen haar moeder die zin uitsprak, wist Soesja van Grondelle (28) dat het serieus was. Het was het begin van een vierdaagse 'rush' die het voor Soesja onmogelijk maakte ergens anders aan te denken dan aan de vermissing van haar toen 29-jarige broer Sam. Na een avondje stappen in oktober 2023 kwam hij niet thuis. Voor Soesja's gevoel leefde ze in een constante 'fight-or-flight response', een stressreactie die optreedt wanneer er gevaar dreigt.

Gevoelloos

"Mijn hartslag was continu hoog, je slaapt niet, je eet niet. En als je eet, eet je een zak snoep. Maar dat smaakte niet, ik lustte niks meer. Ik weet niet eens meer hoe de dagen voorbij zijn gegaan."

"Ik kon tegen mijn vriendinnen zeggen dat de kans erg aanwezig was dat Sam niet meer zou leven. Dat kon ik zeggen, want ik voelde niks. Echt helemaal niks, er was alleen maar paniek." Dat Sam niet meer leefde, bleek vier dagen na zijn vermissing te kloppen. Zijn lichaam werd gevonden in het IJ in Amsterdam.

Band

Sam en Soesja waren close 'maar niet altijd'. "Soms vonden we elkaar heel stom. Het was een bijzondere band. We hebben periodes gehad waarin we heel veel tijd met elkaar doorbrachten en onze vriendengroepen vermengden."

"Tijdens de coronapandemie woonden we een jaar samen op kamers. Ik volgde een opleiding tot meubelmaken, maar dat lag door de coronamaatregelen stil. Ik leed aan anorexia en had overdag weinig te doen, maar Sam zorgde ervoor dat we een jaar lang iedere ochtend yogaden. Als ik geen zin had, was hij er om me uit bed te slepen. We begonnen de dagen samen. Dat was heel bijzonder."

Angst

Door het overlijden van Sam viel er voor Soesja een grote vanzelfsprekendheid weg. De vanzelfsprekendheid dat haar drie jaar oudere broer onderdeel zou zijn van haar toekomst. "Mijn ouders (zij scheidden toen Soesja 12 jaar was, red.) leven allebei nog, maar ik dacht er voor Sams overlijden wel eens over na wat er zou gebeuren als een van hen vroegtijdig zou overlijden. Zo'n gedachte wuif je snel weg, maar als het zou gebeuren, dacht ik, dan doe ik het met Sam. Een heftige gebeurtenis in de familie zouden we samen meemaken."

Dat de vanzelfsprekendheid van Sams bestaan wegviel, wakkerde bij Soesja een enorme angst aan. 'Als Sam kan overlijden, wat kan er dan nog meer gebeuren?', werd een hardnekkige gedachte. De angst werd extra aangewakkerd toen haar vader en zijn partner twee maanden na Sams overlijden kanker bleken te hebben. Soesja: "Inmiddels gaat dat goed, maar toen dat er ineens bijkwam dacht ik: waar slaat dit op, gaat iedereen ineens dood?" 

Ze werd zo bang voor álles wat zou kunnen gebeuren, dat ze niet meer over straat durfde. "Maar wat als ik thuis zou blijven en het huis in de fik zou vliegen? Ik voelde me nergens veilig." 

Dat Sam verdronk toen hij ’s nachts naar huis fietste, heeft duidelijk effect op Soesja. "Ik word gek bij het idee dat Sam is verdronken. Het feit dat hij dat heeft meegemaakt, vind ik zo erg voor hem. Ik heb een angst ontwikkeld voor water, voor fietsen, voor de nacht, voor uitgaan. Er zitten zo veel aspecten aan het verlies die reden geven om bang te zijn."

Stalker

Bovendien werd Soesja een soort stalker van haar ouders en haar vriend. "Ik wilde continu weten waar ze waren, wat ze deden, of ze zich goed voelden. Mijn vader heeft een paar dagen in het ziekenhuis gelegen omdat hij zo ziek was door de kanker. Ik was toen heel bang dat hij, net als Sam, in de nacht zou overlijden." En als Soesja's vriend aankomt op zijn werk, wilde ze dat hij dat haar liet weten. "Als álles kan gebeuren, want kan er dan allemaal gebeuren in die twintig minuten waarin hij naar zijn werk fietst?"

Naar buiten

Van haar 19de tot 24e leed Soesja aan anorexia. Ze leefde in haar eigen wereld en wist niet goed meer wat normaal was. Wat haar hielp, was vlogs kijken. Door mensen die hun doodnormale leven deelde, leerde ze weer wat 'een beetje normaal was'. 

Toen ze genezen was, werkte Soesja als meubelmaker, maar ze wist: dit blijf ik niet mijn hele leven doen. Op een dag zei ze tegen haar vriend: "Ik ga vloggen." Met haar camera wilde ze haar doodnormale leven vastleggen. Ze had net haar eerste video's geplaatst, maar toen overleed Sam en durfde ze de deur niet meer uit.

Ongeveer een jaar na Sams overlijden plaatste Soesja weer iets op Instagram. Ze pakte het maken van video's op zodat ze naar buiten ging. "Ik dacht: ik moet het leven aangaan, het vastleggen. Zorgen dat ik de dingen doe waar ik hartstikke bang voor ben." 

Ze begon de serie 'Hoe nu verder?' waarin ze haar volgers meeneemt in haar rouwverwerking. Het vloggen kreeg dus een hele nieuwe invulling. Soesja: "Als je iemand verliest, hebben mensen het over doorgaan. Dat bestaat niet. Mijn doorgaan zou zijn met Sam erbij, maar hij is dood. Doorgaan is dus geen optie, je begint opnieuw."

"Ik verloor niet alleen mijn broer, maar ook een stukje van mijzelf. En hetzelfde geldt voor ons gezin. Mijn familie is veranderd omdat de gebeurtenis ook enorme impact heeft op mijn ouders. Zij zijn een stukje van zichzelf verloren, en ik daarmee ook een stukje van mijn ouders." 

Uitdagingen

Onder de video's, die Soesja met haar inmiddels ruim 13.000 volgers op Instagram deelt, vertelt ze waar ze mee worstelt. Zo plaatste ze deze week een filmpje over het niet meer alleen durven zijn sinds Sams overlijden. 

Terwijl je in de video ziet dat Soesja zich klaarmaakt om de deur uit te gaan, vertelt ze: "Ik houd eigenlijk heel erg van alleen zijn, het geeft me de rust die ik nodig heb. Maar sinds Sam er niet meer is, brengt het ook paniek met zich mee. Alleen zijn maakt mij onrustig, en ik wil daar iets aan doen."

Op reis

Soesja en haar vriend gingen in februari een maand op reis naar Indonesië. Ook de uitdagingen die ze daar tegenkwam, legde ze vast. Zo vertelt ze in een video dat zij en haar vriend gingen wandelen, maar ze omkeerden omdat Soesja opeens heel bang werd: "Ik ben helemaal bezweet van de angst", zegt ze terwijl ze haar natte haren aanraakt. "En waar was je bang voor?", vraagt haar vriend. Soesja: "Een hond, en slangen, en koeien en weet ik veel wat hier allemaal in dit tropisch regenwoud leeft. Het is een beetje onvoorspelbaar en ik vind het supereng, dus nu gaan we terug." 

"De reis was heel leuk, maar ook heel heftig", zegt ze nu achteraf. "Het was fijn om met mijn partner mee te maken. Er was daar veel afleiding die ik hier niet heb, maar het was ook heel heftig. Het is zo'n andere omgeving en dat triggerde mijn angsten. In Nederland ken ik alles, dan zijn mijn angsten minder." 

Ook over de afleiding maakte Soesja een video, gericht aan Sam, toen ze in Indonesië was. Ze vertelt dat de afleiding fijn is, 'maar dat betekent niet dat jij er daardoor minder bent. Jij gaat altijd met mij mee. Ik voel ook hoe fijn die afleiding soms is, het helpt me met oefenen, met opnieuw leren leven en opnieuw leren genieten. Mijn verdriet om jou zal nooit minder worden, maar ik zal moeten groeien om ruimte te maken voor nieuwe avonturen in mijn leven'.

Sjaal

Hoewel Sam dood is en Soesja weet dat hij er echt niet meer is, vindt ze het fijn om met hem bezig te zijn en hem te eren. Bij zijn begrafenis kregen alle aanwezigen een blauwe sjaal met daarop Sams gezicht. 

"De sjaal zorgt voor verbinding met alle mensen die op de uitvaart waren", zegt Soesja, die 'm regelmatig in haar video's draagt. Bij de uitvaart waren zo'n 500 aanwezigen. "Lang niet iedereen ken ik, maar het waren over het algemeen mensen die dichtbij Sam stonden. Soms zie ik iemand voorbijkomen die de sjaal draagt. Dan voel ik me meteen verbonden. Niet alleen met die persoon, maar ook met Sam. Hoewel hij er niet meer is, wil je je blijven verbinden."

Stickers

"Mijn vader en Sam hadden allebei een seizoenkaart van Ajax en gingen altijd samen op de fiets naar thuiswedstrijden. Iedereen die Sam kent, weet de typische houding waarop hij op de fiets zat. Hij wachtte vaak, zittend op zijn fiets en leunend tegen een bepaalde lantaarnpaal, op mijn vader die van achteren kwam aanfietsen voordat ze samen doorreden naar de ArenA."

"Mijn vader zag dat beeld jaar in jaar uit. Daardoor is die lantaarnpaal sinds het overlijden van Sam voor hem een belangrijke plek in Amsterdam geworden." Soesja's vader kwam op het idee om met dezelfde foto van Sam als die gebruikt is voor de sjaal, een sticker te maken en die op de lantaarnpaal te plakken. 

Daardoor ontstond het idee om dat op meer locaties in Amsterdam te doen. Soesja en haar vader plakten stickers bij Sams oude voetbalclub, bij het zwembad waar hij leerde zwemmen, in horeca waar hij graag kwam, bij de scholen waar hij naartoe ging. "Op bepaalde plekken kan je Sam dus nog eventjes zien, en het gevoel krijgen dat hij erbij is."

Wat Soesja onder de video's op sociale media vertelt, is het resultaat van de gedachtestroom waarin ze na het overlijden van Sam verstrikt raakte. 

"Mijn hoofd zat - en zit - dag in dag uit vol met gedachten over de dood van Sam: hoe ik me erover voel, hoe het mijn leven verandert, hoe het mijn familie verandert. Het was te veel en te heftig. Als ik het in mijn hoofd zou laten zitten, zou ik ontploffen. Dus ik besloot het op te schrijven en daarna probeerde ik er een verhaaltje van te maken."

"Op die manier is het geen brij van gedachten meer, maar zijn het zinnen. Die omschrijven, hoewel er geen woorden zijn voor hoe ik me voel, enigszins mijn gevoel. Het creëert een soort duidelijkheid in mijn hoofd en het is fijn het te kunnen teruglezen. Daardoor leer ik mezelf beter begrijpen."

De video's slaan aan. Dat is niet alleen te merken aan het (groeiend) aantal volgers, maar ook aan de berichten die Soesja ontvangt. "Ik krijg reacties dat ik vertel wat iemand al jarenlang onder woorden probeert te brengen. En dat mensen een verhaaltje van mij naar vrienden of familie doorsturen omdat het omschrijft hoe zij zich voelen."

Lotgenoten 

Soesja merkte dat ze behoefte had aan een lotgenoot, maar geen zin had om op de fiets te stappen en naar een lotgenotengroep te gaan waar ze empathie zou moeten tonen voor andermans verhaal. Soesja noemt zichzelf een 'lotgenoot op het internet': door haar korte, 'behapbare' video's hoopt ze voor de ander her- en erkenning te zorgen zonder dat de ander zijn best hoeft te doen.

De komende tijd wil Soesja doorgaan met het maken van video's. "Rouw is zo'n belangrijk onderwerp. Ik wil er video's over maken en het gat opvullen. Wat dat gat precies is, weet ik nog niet. Ik moet het onderzoeken."

Sam blijft in ieder geval onderdeel van Soesja's leven, voor altijd. "Ook in de toekomst, maar dan dood. Dat is natuurlijk heel gek en niet wat we hadden verwacht, maar wij dragen hem elke dag met ons mee."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.