Amjad probeerde in Syrië zijn homoseksualiteit te 'genezen': 'Mocht mijn broertje niet meer knuffelen'

Vroeger zat er een tweeling in zijn klas: een jongen en een meisje. Ze leken veel op elkaar, maar de jongen vond hij aantrekkelijk. "Ik kocht cadeautjes voor hem en wilde met hem trouwen." Het voelde voor niemand raar, ook niet voor hemzelf. "Ik had gewoon nog nooit gehoord van 'homo', het werd compleet genegeerd."

Tot hij opving hoe zijn nicht tegen zijn moeder sprak over een man die langs haar huis liep. "Een homoman, ving ik op, en daarom wilde ze hem slaan. Dat was de eerste keer dat ik dat woord hoorde: 'homo' is blijkbaar zo erg, dat je er iemand voor moet slaan."

Zoenende mannen

Nieuwsgierig zocht hij het op toen zijn moeder weg was. "Ik wist niet eens hoe ik het moest spellen: K-A-Y, K-A-I, G-A-I, G-A-Y. En ineens zag ik mannen zoenen, elkaars hand vasthouden. Daar schrok ik enorm van, alleen al omdat ik zoiets gewoon nog nooit had gezien. Maar ik schrok ook omdat ik diep van binnen wist: dit is wie ik wil zijn, maar ik moet geslagen worden als iemand dat hoort."

Die dag heeft hij het tientallen keren opgezocht. "Ik heb het vertaald naar het Arabisch en als je in het Arabisch het woord 'homo' opzoekt, krijg je vooral artikelen over dat het een ziekte is, dat het verkeerd is. Daardoor weigerde ik te geloven dat ík dat was.

Genezen van 'homo'

Hij besloot dat hij moest genezen van zijn 'zieke' gevoelens en maakte een Facebook-pagina aan onder de naam Alex Alex, met een nepfoto. "Daarmee werd ik lid van Facebook-groepen voor homo’s en probeerde ik anderen te bekeren. Ik dacht dat dat me zou helpen."

Zijn broer ontdekt de pagina en confronteert hem daarmee. Trillend vertelt Amjad dat hij biseksueel is: dat leek hem minder erg dan homoseksueel. Hij smeekt zijn broer het niet aan hun ouders te vertellen, maar dat doet hij wel. "Mijn moeder schreeuwde tegen me, dat ik me dood moest schamen. Ze pakten mijn telefoon af, dus mijn hele sociale leven was afgekapt."

Broertje niet knuffelen

Met tranen in zijn ogen vertelt Amjad over zijn kleinere broertje, die tien jaar jonger is dan hij. "Ik mocht hem niet meer knuffelen. Ze waren bang dat ik besmettelijk zou zijn en dat hij het ook zou krijgen. Dat vond ik denk ik het ergst."

De enige reden waarom Amjad niet direct door zijn familie het huis wordt uit geschopt, is dat hij er zelf ook graag iets aan wil doen. Samen met zijn moeder gaat hij op zoek naar manieren om te genezen van zijn homoseksualiteit. 

"Mijn moeder werd ineens streng gelovig, daarvoor was ze dat helemaal niet. Ze zag het als een straf van Allah dat ik uit de kast was gekomen, ging ineens vijf keer per dag bidden." Ze gaf hem ook teksten uit de Koran, die Amjad moest lezen voor hij ging slapen en als hij wakker werd. "En ik moest drankjes drinken, met gekke kruiden, dat zou ook helpen."

Weg van school, stenen slepen

Inmiddels wist het hele dorp dat hij homo was en werd hij gepest op school. "Ik heb tegen mijn vader gezegd dat ik daar weg wilde. Prima, zei hij, maar dan gaan we aan het werk. Stenen slepen, daar zou ik een man van worden." 

Het hielp allemaal niet, natuurlijk, en na jaren van religieuze teksten, gekke drankjes en fysieke oefeningen begon Amjad de moed te verliezen. 

"Ik was zo ongelukkig, ging niet meer naar school, had geen vrienden meer, kwam nauwelijks buiten. Ik heb een paar pogingen gedaan om een eind aan mijn leven te maken." Voor de laatste keer besloot hij om hulp te zoeken, professionele hulp deze keer. 

"In Syrië is het een enorm taboe om naar een psycholoog te gaan, daar ga je alleen naartoe als je psychisch niet normaal bent. Maar op dat punt dacht ik: ik ben psychisch echt niet in orde, ik heb alles geprobeerd, maar ben nog steeds niet veranderd."

'Als hetero naar buiten'

De psycholoog stelt hem gerust. "Hij zei: iedereen komt hier binnen als homo en gaat weer naar buiten als hetero. Ik ga jou helpen." De eerste maand moet Amjad oefeningen doen: koud douchen, door het bos lopen, frisse lucht inademen. 

Ook moest hij de band met zijn familie verbeteren. "Die wilden me niet knuffelen, maar ze moesten. Dat was zo gek: ik werkte al jaren aan het verbreken van die band, en ineens moest ik ze weer gaan knuffelen." Dat mocht met iedereen, behalve met zijn broertje: nog steeds was zijn familie bang dat Amjad hem zou aansteken.

"Die oefeningen hielpen allemaal niet, dus na een maand ging ik terug en kreeg ik medicijnen. Die pillen zouden er niet voor zorgen dat ik gevoelens voor vrouwen zou krijgen, maar in ieder geval wel dat ik géén gevoelens meer voor mannen zou hebben." 

In zekere zin klopte dat: "Al mijn gevoel werd uitgeschakeld, ik werd een totaal ander persoon. Ik was alleen nog maar boos, maakte deuren kapot. Ik heb zelfs mijn moeder teruggeslagen toen ze mij sloeg."

Welke medicijnen hij kreeg, weet hij nog steeds niet, maar na twee weken stopte hij met het slikken van die pillen en ging terug naar de psycholoog. "Dankjewel, je hebt mijn leven gered, zei ik. Ik ben hetero geworden. Ik kon niet anders, maar ik moest denken aan al die anderen die óók tegen hem hebben gezegd dat ze waren genezen. Ineens snapte ik waarom."

Twee oorlogen

Na zijn 'genezing' accepteerde zijn omgeving hem weer. Hij mocht naar school, mocht zijn broertje weer knuffelen. "Iedereen was blij, behalve ik. Was dit hoe ik dan de rest van mijn leven moest leiden? Daar werd ik zo ongelukkig van." Hij wil weg, vluchten uit Syrië. 

Want tegelijk met het proces van Amjad, woedt de burgeroorlog in Syrië. Die breekt uit als hij twaalf is: op hetzelfde moment dus, dat hij zijn homoseksuele gevoelens ontdekt. De stad waar hij woont, Suwayda, ligt in het zuiden, vlakbij de grens met Jordanië. Het is er relatief veilig in het begin van de burgeroorlog, maar na een paar jaar verandert dat. 

"Toen Daesh (andere naam voor IS, red.) het dorp bereikte en wij ook echt in de oorlog zaten, zag ik hoe iedereen voor elkaar zorgde, maar er werd niet voor mij gezorgd. Ik durfde soms niet naar schuilplekken, omdat ik niet wist of ze me daar zouden binnenlaten. Eigenlijk zat ik in twee oorlogen: de burgeroorlog, en de oorlog met mijn familie."

Vlucht uit Syrië

Van zijn moeder mag Amjad al die tijd niet vluchten. In Nederland zou hij in aanraking komen met andere denkbeelden over LHBTI’ers, en dan zou het alleen maar erger worden. "Maar na mijn 'genezing' kon ik mijn ouders wel overtuigen. Het hielp ook dat onze reputatie als familie slechter was geworden. Ik was wel homo gewéést, ook al dachten zij dat ik dat niet meer was. Daar schaamden ze zich nog steeds een beetje voor, dus het was beter als ik op afstand zat."

Amjad vertelde zijn ouders dat hij kon gaan studeren, een woning zou krijgen en hen dan ook naar Nederland kon halen. "Dat was totaal niet het plan, ik wilde gewoon weg en het contact verbreken." Maar dat plan mislukt: zijn vader gaat met hem mee. Samen vluchten ze, te voet, via Turkije en Griekenland. Tweeënhalve maand doen ze erover. 

"Tijdens die vlucht kreeg ik een andere band met mijn vader. Ineens waren we geen homokind en vader van een homokind, maar gewoon vader en zoon. Er waren momenten dat één van de twee dood had kunnen gaan: dan moet je er voor elkaar zijn. Eigenlijk leerde ik mijn vader toen pas echt kennen." 

In Nederland komen ze in Ter Apel terecht en daarna in een asielzoekerscentrum in Zutphen. "De relatie die we in de maanden ervoor hadden opgebouwd, was in één klap weer weg. Ik was in een vrij land, maar ik was nog steeds niet vrij, omdat hij er was. Ik kon nooit mezelf zijn, want we zaten samen op een kamertje en brachten dag en nacht samen door." Amjad mocht eigenlijk niets zonder zijn vader doen: "Ik mocht niet studeren, niets."

Amjad klopt aan bij het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA): hij wil gescheiden worden van zijn vader. Maar het COA weigert zijn verzoek, want hij was nog minderjarig. "Elke dag ging ik naar ze toe, elke dag vertelden ze me dat het niet mocht."

Zelfs als Amjad achttien wordt, en dus meerderjarig, willen ze hem niet van zijn vader scheiden. "Ik vroeg of ze me dat als verjaardagscadeau wilden geven, maar zelfs toen mocht het niet. Op een gegeven moment zei een medewerker van het COA: 'als je nog één keer komt, zetten we al je procedures stop'." 

Nu écht uit de kast

Uiteindelijk lukt het, met hulp van Vluchtelingenwerk, om een eigen plek te krijgen. Hij en zijn vader komen in verschillende azc’s terecht, zijn vader haalt met gezinshereniging de moeder en het broertje van Amjad naar Nederland. 

"Vanaf toen begon ik de band met mijn familie te verbreken. Ik kreeg een huisje, ging studeren, ging werken. Ik wist dat mijn moeder en broertje veilig waren, dus dat was het moment dat ik uit de kast wilde komen, en dit keer écht. Ook al wist ik dat ik daarmee mijn familie zou verliezen."

Online ziet Amjad een programma over queer-vluchtelingen, LGBT-Refugee, en besluit ze een mail te sturen. "Ik heb gewoon gezegd: ik ben homo, en vluchteling, willen jullie me interviewen? Daar waren ze enthousiast over en ze kwamen bij mij thuis voor een gesprek. Dit was mijn tweede coming-out, deze keer niet als ziek persoon, maar gewoon als mezelf."

'Ik accepteer je'

De moeder van Amjad, inmiddels ook in Nederland, ziet het interview op tv. Ze spreekt geen Engels en heeft dus geen idee wat er wordt besproken. "Ze zag alleen haar zoon op tv, dat heeft ze op Facebook gedeeld, zo van: 'kijk, mijn zoon is op televisie!'." Ze kreeg al snel berichten van familieleden, die haar vertelden dat haar zoon homoseksueel is.

"Toen moest ik met haar het gesprek aangaan. Ik dacht: dit wordt het laatste gesprek dat we voeren, dus ik heb me mentaal goed voorbereid op het gesprek. Ze belde mij en was aan het huilen." Maar de reactie die Amjad kreeg had hij niet verwacht. "Ze zei: blijkbaar kan je niet veranderen. Ik accepteer je, zolang je geen vrouw wordt."

Zelfs zijn broer, volgens Amjad 'de meest homofobe persoon in de familie', biedt zijn excuses aan. "Hij wilde alleen dat ik het niet meer aan mensen zou vertellen. Hij accepteerde dat ik het was, maar wilde niet dat ik erover praatte. Dat heb ik natuurlijk geweigerd en daarna hebben we het er nooit meer over gehad." 

De Pride-vlag

Tegen zijn eigen verwachtingen in heeft Amjad nog steeds contact met zijn ouders en broers. "Ik stond laatst met mijn moeder en broertje in de winkel, mijn moeder stond een stukje verderop. Ik zag vlaggetjes hangen en ik dacht: ik ga hem testen." 

Amjad wijst vlaggen aan en vraagt zijn broertje waar die van zijn. Turkije, Marokko, Suriname… en de regenboogvlag. "De leraar op school had hem uitgelegd wat die vlag betekende. De 'vrijheidsvlag', noemde hij het. Ik vroeg wat hij daarvan vond, en hij zei dat hij dat helemaal oké vond. Dat vond ik zo fijn om te weten." 

Die vlag heeft voor Amjad een bijzondere betekenis. Op zijn achttiende verjaardag neemt Corrie, zijn beste vriendin die hij kent via Buddy to Buddy (organisatie die nieuwkomers koppelt aan stadsgenoten, red.), hem mee naar het homomonument in Amsterdam. "Ik zag toen voor het eerst een regenboogvlag hangen. Gewoon in het openbaar, en dat mocht er gewoon zijn. Dat is nog steeds de mooiste dag uit mijn leven."

'Het komt goed'

Achteraf denkt Amjad dat hij het proces van conversietherapie nodig heeft gehad, vooral om zichzelf te accepteren. "Ik moest zelf ook ontdekken dat ik niet kon genezen, dat het niet erg was dat ik me zo voelde. Elke keer dat ik dacht: 'maar kán ik wel veranderen? Moet ik wel veranderen?', stopte ik die gedachte gauw weg. Maar tijdens die jaren liet ik het steeds meer toe. Ik weet niet of ik dat anders had gekund."

Hij wil andere jongeren in zijn situatie helpen met zijn verhaal en richtte de platformen DeStereotyped en Vluchteling Genoeg op. "Misschien zie je het licht aan het eind van de tunnel nog niet. Misschien durf je die tunnel nog helemaal niet in te gaan. Maar geloof mij: het komt goed, uiteindelijk."

"Ik ben vanuit Syrië, met jarenlange 'therapie' en een vlucht van maanden naar Nederland gekomen. En zie me zitten nu, in Amsterdam, met een cappuccino'tje op een terras. Dat had ik toen echt niet kunnen dromen."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.