Fantastisch, die bonuskinderen, maar wat als de relatie uit gaat?

Een vriend huilde onlangs bij me uit. Niet alleen omdat zijn relatie na vier jaar voorbij was, maar omdat hij eigenlijk dubbel liefdesverdriet had. Nu zag hij namelijk ook de twee kinderen van zijn ex-vriendin nooit meer. Twee jongens van zes en acht die hij op een gegeven moment als zijn eigen kinderen was gaan zien. Jongens met wie hij stoeide, voetbalde en op zondagochtend in bed lag met croissantjes en verse jus. Maar die hij nu misschien wel nooit meer zou zien.

Ik had er eigenlijk nooit zo over nagedacht, maar inderdaad. Als je een nieuwe liefde krijgt, met daarbij een stel lieve leuke bonuskinderen, is dat natuurlijk heerlijk. Maar wat gebeurt er als je jarenlang intensief deel hebt uitgemaakt van hun leven en de relatie uit gaat? Hou je dan nog contact met ze? Heb je dan niet ook ergens recht op misschien? Je hebt tenslotte ook een tijd bijgedragen aan hun opvoeding, hun leven.

Gebroken gezin, gebroken hart

Uit academisch onderzoek blijkt dat zestig procent van de stiefgezinnen uit elkaar gaat. Liselot (43) is ervaringsdeskundige. Ze had vier jaar lange een relatie met iemand die twee jonge kinderen - toen twee en zes - had uit een eerder huwelijk. Ze hadden ook samen een zoon, die was één toen de relatie over ging. Liselot voelde zich teleurgesteld en verdrietig toen ze haar stiefkinderen niet meer mocht zien. “Vier jaar lang heb ik die kids mede opgevoed. Ik ging met ze shoppen, kocht kleding voor ze, kookte hun lievelingsmaaltijden. Maar boven dat alles: ik hield van ze. Toen de relatie voorbij ging, heb ik gezegd dat ik ze graag wilde blijven zien. Ik gaf aan dat ze bij mij altijd welkom waren. Mijn ex dacht daar helaas anders over. Hij had niet alleen zijn interesse in mij verloren, maar weigerde ook nog om te kijken naar onze zoon. Tegenover zijn eigen kinderen maakte hij me zwart. Vertelde ze dat ik gemeen was en niets goed deed. Ik bleef achter als alleenstaande moeder. Met een gebroken hart en een gebroken gezin.”

Bij Willemijn (65) was het haar bonuskleinkind dat ze niet meer mocht zien toen haar partner overleed. “We waren al twaalf jaar samen. Ik paste twee jaar lang drie keer per week op mijn bonuskleinkind Bas. Ik verschoonde hem, deed hem in bed, we wandelden veel en gingen naar de speeltuin. Door de telefoon kon hij zelfs al snel mijn naam zeggen. Maar toen mijn man overleed, troebleerde het contact met zijn zoon. Hij zei: ‘Er is geen plek meer voor jou ons in ons leven.’ Ik heb dit aanvaard, maar als ik erover praat, doet het nog steeds pijn.”

Onderling vertrouwen

Marianne Smulders, mediator en coach bij Stief & Co krijgt in haar praktijk veel met stiefgezinnen te maken. Ze vertelt dat er geen vastgestelde regels zijn over de rechten en plichten van de ex-stiefouder en het ex-bonuskind. Dit soort afspraken worden gemaakt ‘van mens tot mens’, in onderling vertrouwen en zonder officiële documenten. En: “Of er contact gehouden wordt hangt af van verschillende dingen. Maar in eerste instantie moeten én de biologische ouder en de bonuskinderen dit ook willen.”

Als je stiefouder bent en je het contact met je bonuskinderen wilt behouden zijn er nog wel wat dingen waarmee je rekening moet houden. Marianne Smulders: “Stel jezelf van te voren een aantal vragen: wat wil je met elkaar behouden? Als er contact is, waarover dan? Kun je voldoende afstand bewaren om je ex-bonuskinderen niet in een loyaliteitsconflict te doen komen?”

Een echte oma

Gelukkig zijn er ook betere situaties denkbaar. Eva (35) vertelt: “Mijn vader is onlangs voor de tweede keer gescheiden en ik heb nog steeds regelmatig contact met mijn stiefmoeder. Ze is voor mijn oudste zoon ook echt oma en hij gaat nog regelmatig met haar op stap.”

Andrea is zelf een trotse stiefmoeder. “Twee keer was ik getrouwd, twee keer had de man in kwestie vier kinderen. Ik trouwde in 1990 met een Turkse man. Hij had vier kinderen in Turkije. Het eerste jaar kwam de oudste bij ons wonen, het jaar daarna de tweede. Ik bleek totaal onverwacht zwanger te zijn. We kregen een dochter en we zijn daarna gescheiden. Ik had nog steeds contact met zijn kinderen.

Mijn tweede man was weduwnaar en had twee kinderen uit zijn vorige huwelijk. Ze waren acht en tien, samen met mijn dochter vormden we een samengesteld gezin. Later kwamen er ook de twee stiefkinderen uit mijn vorige relatie bij. Wat een man hè! Zorgen voor de kinderen van de ex van je partner!.Tot ze volwassen waren woonden ze bij ons. Ze zijn nu 35 en 32 en ik heb nog steeds goed contact met ze. Dus ja, ik heb vijf kinderen, waarvan 1 zelfgemaakte!”

Ook Linda’s (53)  contact met haar bonusdochter is erg goed. “Mijn bonusdochter kreeg ik toen zij 11 was en ik 22 (haar vader was een stuk ouder). We verhuisden naar het buitenland, maar Sanne zocht ons vaak op en bleef dan een aantal weken bij ons. We leerden elkaar intensief en goed kennen. Haar vader is zeven jaar geleden overleden en haar moeder ook. Onze band is daardoor nog closer geworden. Zij is gek op mijn dochter en mijn dochter is weer gek met haar kinderen. We hebben elkaar geadopteerd als familie en ik zie haar echt als een cadeau dat ik in mijn schoot geworpen heb gekregen. We bellen wekelijks, zien elkaar veel en ik ben supertrots op haar.”

De gouden tip volgens Marianne Smulders? “Probeer de communicatie zo transparant en open mogelijk te houden. Nodig de ex-bonuskinderen en ex-partner steeds uit om feedback te geven en met elkaar te praten. Hoe gaat het en hoe willen we het contact op langere termijn?”

En mijn vriend? Met hem gaat het inmiddels ook wat beter. Hij heeft sinds kort een nieuwe liefde in zijn leven. Haar dochter gaat hij binnenkort voor het eerst ontmoeten.

De cijfers

- In Nederland eindigt een derde van alle huwelijken in een echtscheiding. Daarbij krijgen ongeveer 110.000 kinderen jaarlijks te maken met een scheiding.

- In 1950 liepen 6462 huwelijken op de klippen (3 per 1000 echtparen) en in 2016 waren dat er 34232 (10 per 1000 echtparen). 

- Het aantal stiefgezinnen in Nederland is sinds 1998 met bijna 35.000 toegenomen. In 2010 was het aantal stiefgezinnen ongeveer 184.000.

- Van de kinderen die een echtscheiding hebben meegemaakt, krijgt ongeveer 40 procent daarna te maken met een nieuwe relatie van een of beide ouders.

- Van de stellen met kinderen in Nederland vormden 7 procent een stiefgezin in 2007.

- Deze stiefgezinnen telden 282.000 kinderen.

- Bij ruim 80 procent van de stiefgezinnen komen de stiefkinderen uit een eerdere relatie van de moeder. In bijna 15 procent van de stiefgezinnen komen alle stiefkinderen uit een eerdere relatie van de vader. In minder dan 5 procent van de stiefgezinnen komen kinderen voort uit eerdere relaties van zowel de vader als de moeder. Bij ongeveer een derde van alle stiefgezinnen hebben de ouders ook gezamenlijke kinderen.

Bronnen: Kormos &Spruijt, Bunthof & Visscher, Bil & Bil, CBS, met dank aan Rozemarijn Janssen.