Ook zo'n kort lontje sinds de coronacrisis? Dat is heel normaal

We zitten inmiddels alweer meer dan een maand in coronaquarantaine. Of moeten we zeggen coronakwelling? Wekenlang beperkt worden in onze vrijheid heeft zo zijn gevolgen: bij veel mensen is de irritatiegrens sneller bereikt dan normaal. Dat heeft (gelukkig) wel een logische verklaring.

Volgens Carla Van Lier, sociaal psycholoog van het Nederlands Instituut van Psychologen, is dat korte lontje het gevolg van emoties die ontstaan door onzekerheid en grote veranderingen. Dat leidt tot gevoelens van angst, frustratie en irritatie: "Het is ongrijpbaar wat er op dit moment gebeurt. Bovendien weten we niet waar het naartoe gaat. We zien dit gedrag ook tijdens vorige pandemieën. Het is heel normaal dat we deze gevoelens ervaren."

Soorten angst

Er zijn verschillende soorten angst die ervoor zorgen dat jij je (onbewust) anders gaat gedragen. Zo is er ‘directe angst’, waarbij in dit geval risicogroepen zoals ouderen en kwetsbaren bang zijn het virus te krijgen. Hoe dichter je bij het gevaar bent, hoe groter die angst zal zijn.

Een ander deel van de bevolking wordt beïnvloed door ‘irreële angst’. Van de ene op de andere dag zijn onze activiteiten beperkt. Onze routines, die we zo zorgvuldig hadden opgebouwd, zijn radicaal omgegooid. Het verwerken hiervan kost tijd en vaak frustratie, want nu zit je opeens met z’n allen thuis - of juist helemaal alleen. We zijn de controle kwijt. "Dit vergt aanpassingsvermogen en dat gaat voor de één met meer schuring gepaard dan voor de ander", zegt Van Lier. 

Angsten gaan gepaard met zorgen. Eén van onze grootste zorgen zijn onze inkomsten en zelfredzaamheid. Financiën, huisvesting en plannen voor de toekomst: hoe moet dat nu verder? "Financiële stress is een van de grootste stressfactoren. Niet in je eigen zelfredzaamheid kunnen voldoen kan zorgen voor depressieve gevoelens. Dit komt je humeur natuurlijk niet ten goede", legt de psychologe uit.

Inperking van vrijheid

Daarnaast hebben we te kampen met vrijheidsbeperking: gelimiteerd worden in je persoonlijke ruimte en (bewegings)vrijheid. Dit zorgt voor spanningen, waarvan irritaties een gevolg kunnen zijn. Iedereen reageert verschillend. De één raakt de gefrustreerd, een ander sluit zich ervan af. Omdat het afsluiten hiervan nu niet altijd kan, wekt dit frustraties op volgens Van Lier: "Normaal kun je afleiding zoeken. De irritaties naar de achtergrond laten zakken. Dat kan nu niet, ze zijn ‘in your face’ en dat is confronterend."

Om je sikkeneurigheid te verminderen en je humeur op te beuren, geeft Van Lier het volgende advies: "Probeer waar mogelijk de controle toch te pakken, al is het in kleine dingen. Ga klussen, maak nieuwe plannen en voer onuitgewerkte plannen uit voor zover dat kan. Je hebt er immers nu de tijd voor. Kun je niet naar de sportschool? Haal dan de sportschool in huis en sport wanneer jíj dat wilt."

Let wel: voel je niet verplicht om meer te gaan doen dan waar jij je prettig bij voelt. Wil je gewoon even genieten van de tijd die je nu over hebt door eindelijk eens een Netflix-serie af te kijken? Ook goed! Wil je even géén nuttige dingen doen, maar doe je liever een stapje terug? Helemaal prima. "Laat je niet gek maken. Je moet er voor jezelf goed uitkomen. Voor sommigen ontstaat het gevoel dat je uit deze crisis iets nuttigs móét halen en ook dat kan voor stress zorgen. Accepteer dat je meer voelt dan normaal en geef die emoties de ruimte. En bovenal: wees lief voor jezelf, je kunt niet alles."

Deze vrouwen zijn sneller geïrriteerd 

Patricia en Jannie kunnen meepraten over de toegenomen frustraties en gebreken van het alsmaar thuis zijn in deze periode. Vooral bij Patricia is de irritatiegrens sneller bereikt dan normaal. "Ik kan weinig tot niets hebben. Als ik ergens mee bezig ben en mijn vrouw en zoontje vragen me iets, vind ik dat al vervelend. Daarnaast merk ik dat mijn behoefte aan stilte om me heen groot is. Ik heb daar veel meer last van dan mijn vrouw of zoontje", vertelt Patricia.

Vooral dat haar zoontje meteen bij het ochtendgloren ‘aan staat’, vindt Patricia moeilijk. "Hij stopt niet met praten tot hij ’s avonds naar bed gaat en hij is de hele tijd in mijn buurt. Ik word daar nerveus van, want ik moet dus de hele dag naar hem luisteren. Ik kan niet meer ongestoord ergens mee bezig zijn."

Constant op elkaars lip

Ook voor Jannie is het lastig, al weten zij en haar man de situatie toch positief in te zien. "We zitten met zijn vieren in een huis. Mijn oudste is zeven, de jongste vijf. Ze hebben veel aandacht nodig en die geef ik ze graag, maar daardoor kom ik niet toe aan mijn eigen werk. Voor hen is het ook erg lastig: opeens geen school, geen BSO, niet meer naar oma. In het begin waren ze van slag. Veel aan het huilen. Nu zijn ze wel wat meer gewend."

Jannie merkt net als Patricia dat er meer spanning is tussen haar en haar partner. "We zitten constant op elkaars lip. Heb hem nog nooit zoveel gezien. Het is heel anders dan een vakantie. Ik erger me sneller aan dingen - en hij ook. Gelukkig zijn we hierin wel open naar elkaar. Dan zeg ik: “Ga je anders even een rondje lopen?” En dan is het al gauw weer goed. De frustraties lopen af en toe hoog op, maar we proberen het positief in te zien en hopen dat het allemaal gauw over is."