Op straat na je scheiding: 'Soms slapen mensen stiekem op kantoor'
Tot de conclusie komen dat je niet samen verder wilt, is natuurlijk al verdrietig genoeg. Als je dan ook nog eens op straat komt te staan, is dat natuurlijk helemaal flink balen. En het gebeurt vaak genoeg: mensen slapen bij vrienden, in een vakantiepark of soms zelfs op straat. Hoe kom je in deze situatie en belangrijker: hoe voorkom je dat?
Een vriendin had onlangs een afspraakje met een leuke man. Het adres dat hij haar gaf, klonk een beetje vreemd. Haar Tom Tom leidde haar naar een Centerparcs. Uit de auto belde ze me: ‘Zou hij daar echt wonen?’ We lachten erom, maar het bleek hartstikke waar: de man woonde inderdaad op het vakantiepark. Tijdelijk, was de bedoeling, maar dat was nu inmiddels al dik een half jaar. Hij lag in scheiding en kon niet zo snel iets anders vinden.
Het is iets dat je steeds vaker ziet: als mensen gaan scheiden zoeken ze naar een snelle oplossing om woonruimte te vinden. Maar komen daardoor niet altijd in de ideale situatie terecht. Logisch, als je bedenkt dat er maar liefst dik 32.000 stellen per jaar scheiden en er krapte is op de woningmarkt. Het aantal gescheiden inwoners per gemeente blijft stijgen, het aantal eengezins-huishoudens explodeert. Volgens de prognose neemt het aantal huishoudens toe met bijna één miljoen tot 8,8 miljoen in 2060. Deze groei komt grotendeels voor rekening van de eenpersoonshuishoudens. Begin 2018 maakten deze kleinste huishoudens 38 procent uit van alle huishoudens. Vanaf 2045 zal dit naar verwachting 43 procent zijn. En dat komt natuurlijk mede door de grote hoeveelheid scheidingen.
'In sommige steden zijn de wachtlijsten in de woningbouw wel 17 jaar. Dat is natuurlijk geen doen'
Tijdelijk wonen in een vakantiepark klinkt misschien leuk als je van subtropische zwemparadijzen houdt, maar ideaal is het natuurlijk niet. Dit soort huizen zijn niet bedoeld om er permanent te wonen. Vaak is er een limiet aan de periode die je er mag verblijven, of is er altijd een kans dat je de plek moet verlaten. Dat is - zeker wanneer er kinderen in het spel zijn - natuurlijk onrustig en onprettig.
Maxim van Oostrum van Zorgeloosch Scheiden weet uit de praktijk dat mensen bij een scheiding soms in de meest schrijnende situaties terecht komen. “De wachtlijsten in sommige steden bij de woningbouw zijn soms zo lang, soms wel zeventien jaar. Dat is natuurlijk geen doen. Daardoor weten mensen zich soms na een scheiding echt geen raad.
Ik hoorde onlangs zelfs dat een man weken op zijn werk had geslapen omdat hij thuis niet meer terecht kon. Zijn vier kinderen kon hij daar natuurlijk niet ontvangen. Ook zijn er gevallen van mensen die aankloppen bij het Leger des Heils of zelfs in de bosjes gaan slapen omdat ze geen woonruimte kunnen vinden. Vreselijk natuurlijk.”
'Het stonk en was ongelooflijk smerig. Lag ik daar op een matras op de vloer in de woonkamer'
Thomas (52, journalist) weet dat als geen ander. Twee jaar geleden gingen hij en zijn vrouw na zeventien jaar huwelijk uit elkaar. Hij kwam terecht op een verschrikkelijke plek.
“Omdat de situatie thuis onhoudbaar was geworden, moest ik zo snel mogelijk andere woonruimte zien te vinden. Dat bleek zo makkelijk nog niet, maar via via kon ik een huis huren van een man die zelf liever op een recreatiepark woonde. Het appartement was boven een hele grote garage, waarin de man oldtimers had staan. Het was me al gauw duidelijk dat ik het niet gewenst was dat ik daar zou komen, want hij dreigde al bij de bezichtiging dat ik anders ‘een schroevendraaier tussen mijn ribben’ zou krijgen. Nee, een vriendelijk type was het niet, maar ik zat zo omhoog dat ik niet anders kon dan het appartement huren.
In de gang stonk het naar motorolie en de woonruimte was ongelooflijk smerig. Toen ik de ramen zeemde, kwam daar een rare zwarte olieachtige substantie af. De gordijnen waren vergeeld van de nicotine. En het balkon lag vol met kattendrollen, die ik er met een rubberen handschoen af haalde op het moment dat het gevroren had. Ik sliep op de vloer op een matras in de huiskamer. Het enige dat ik kon denken wanneer ik daar lag was: ‘Shit, waar ben ik nu toch beland?’
Na twee maanden wilde de huurbaas opeens dat ik uit zijn huis ging, hij wilde er zelf in. Hoewel ik natuurlijk niets liever wilde dan weg daar, had ik nog niets anders. Uiteindelijk kon ik bij een vrijgezelle vriend terecht. Ik ben nog nooit zo blij geweest om in een schoon huis met een lekkere kachel en wat gezelligheid te mogen slapen.”
'Ik voelde me zo alleen. Mijn relatie was net voorbij en daar zat ik dan, in een vreemde plek waar ik vrijwel niemand kende'
Ook Ingrid (39, momenteel niet aan het werk) weet wat het is om op straat te komen staan. Zes jaar geleden overkwam het haar. “Jaren daarvoor had ik al eens een relatiebreuk meegemaakt. Toen stond ik opeens weer bij mijn ouders op de stoep. Maar nu was het anders. Ik was voor mijn vriend naar de andere kant van het land verhuisd waar we samen een fijne woning huurden. Het ging al een tijdje niet goed tussen ons, maar op een avond kwam het hoge woord eruit, als donderslag bij heldere hemel: 'Ik wil dat je je spullen pakt en weggaat,' zei hij. Dat was het einde van onze relatie die drieënhalf jaar duurde.
Ik vroeg meteen aan iedereen om me heen of er iemand nog woonruimte voor me wist. Dat was niet zo makkelijk, maar via via vond ik toch een anti-leegstand woning. Ik was heel blij dat ik überhaupt iets vond, maar de woning lag wel twintig kilometer verderop, in een stad waar ik niemand kende. Ik besloot er toch voor te gaan.
Twee weken later woonde ik dus opeens in een eengezinswoning in een onbekende stad. Het was ook van tijdelijke aard en ik had geen idee hoe lang ik er mocht blijven en ik mocht me er niet officieel inschrijven. Doordat ik met mijn hond naar buiten moest, leerde ik de buurt en de buren gelukkig een beetje kennen. Uiteindelijk heb ik er dertien maanden gewoond.
Het was een moeilijke tijd waarin ik me erg alleen voelde. Mijn relatie was net voorbij en daar zat ik dan, in een vreemde plek waar ik vrijwel niemand kende. Ik had een kennis daar en met haar samen heb ik geprobeerd er het beste van te maken. We gingen op ontdekkingstocht in de stad. Samen naar de koopavond bijvoorbeeld.
Toen ik dat eerste huis uit moest, kwam er gelukkig alweer snel iets nieuws op mijn pad. Dit huis was alleen zo verschrikkelijk vies! Ik heb weet ik niet hoeveel flessen chloor moeten gebruiken om het een beetje fris te kunnen krijgen. Ook heb ik de muren nog moeten schilderen, want het zag er echt niet uit. Dat zijn natuurlijk investeringen die je niet wilt maken in een tijdelijke woning. Ik heb er anderhalf jaar gewoond en toen kreeg ik mijn huidige appartement in het centrum aangeboden.
Ik heb op het moment nog geen nieuwe relatie. Maar ik weet wel een ding zeker: ik ga dit huis nooit meer uit. Mocht ik een nieuwe vriend krijgen, dan gaan we wel lekker latten of slaapt ‘ie maar vaak bij mij. Ik wil nooit meer in deze situatie terecht komen.”
'Er komen steeds meer nieuwe initiatieven, zoals scheidinghotels en parentshouses'
Maar het beste kun je natuurlijk proberen te voorkomen dat je in zo’n situatie terecht komt. Kan dat? Van Oostrum: “Als wij gesprekken voeren met koppels die in scheiding liggen, doen we dat altijd samen met een mediator en een financieel adviseur. De schuldvraag van de scheiding staat niet centraal, maar we kijken vooral hoe de mensen nu verder moeten. Zo kan de financieel adviseur bijvoorbeeld al bij het eerste gesprek inzicht geven in de situatie en weet je of je in het huis kunt blijven wonen en of en hoe je een tweede woning wilt financieren. We vragen altijd meteen: wat is je plan? Waar wil je gaan wonen? En een tijdelijke oplossing als bij een vriend of een vakantiepark, is niet substantieel genoeg. Dan hangt het feit dat het tijdelijk is al die tijd als een zwaard van Damocles boven je hoofd.
Samen gaan we bekijken of er een van de partners in het huis kan blijven wonen. En we doen er alles aan om dat te realiseren, eventueel zelfs met budgetcoaching. Ook gaan we op zoek naar andere woonruimte, voor alle twee de partners. Dat is juist in zo'n beladen situatie superbelangrijk. De partners en vooral ook de kinderen hebben in zo’n situatie behoefte aan rust stabiliteit. Daarom bekijken we zo snel mogelijk wat de mogelijkheden zijn.”
Er zijn steeds meer nieuwe initiatieven die mensen in deze situatie een oplossing kunnen bieden. Maxim van Oostrum: “Ik hoor steeds vaker over scheidingshotels, waarin mensen bijvoorbeeld voor een jaar kunnen wonen. Maar wij werken ook samen met Parentshouses. Dat zijn gewone, standaard, rijtjeshuizen die gedeeld worden door mensen in dezelfde situatie. Vaak merk je dat met een stabiele woonomgeving er ook meer rust is om zo’n toch al emotionele scheiding goed af te kunnen wikkelen. En daarom bekijken we nu mogelijkheden om zelf voor dit soort situaties zelf woonruimte aan te gaan bieden in de toekomst.”
Birdnesting
Een term die je momenteel bij scheidingen vaak hoort is 'birdnesting'. Dat wil zeggen dat de ouders het huis in ieder geval proberen aan te houden en dat zijzelf om en om op een andere plek gaan wonen die ze soms met elkaar delen. Als vogels die in en uit het nest vliegen, vandaar de naam birdnesting. Het voordeel hiervan is dat de kinderen niet hoeven te verplaatsen en dat ze in hun vertrouwde huis kunnen blijven. Natuurlijk is de extra woonruimte ook hierbij nodig en kan dat een kostbare zaak zijn die niet voor iedereen is weggelegd. Van Oostrum vertelt: “Deze oplossing verkennen wij ook vaak bij een scheiding. Dan moet je wel wat afspreken over de verdeling van de woning na de scheiding. In de praktijk blijkt dat dit een rustige manier kan zijn voor de kinderen om aan de scheiding te wennen.”