Straatverlichting uit voor het klimaat, een goed idee?
Meerdere Duitse steden laten de straatverlichting korter branden: dat bespaart geld én het is goed voor het milieu. Moet Nederland ook de openbare verlichting vaker en langer uit laten? Arthur Noordhoek heeft daar verstand van. Hij is voorzitter van het kernteam outdoor van kennisplatform Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSVV). "Je kunt het licht uit laten ‘s avonds en ‘s nachts, maar zou je het prettig vinden?"
Goed idee, de straatverlichting een uurtje korter aan?
"Dat zou natuurlijk stroom besparen, en het is goed voor het milieu, maar in Nederland zijn de rollen voor het in- en uitschakelen van het licht anders verdeeld dan in Duitsland. Hier kan een gemeente niet zomaar het tijdstip van aan- en uitzetten veranderen. Wij zullen het in Nederland vooral moeten hebben van het 'verledden'. Dus de huidige verlichting van gasontladingslampen vervangen door ledlampen."
Wat is dat verschil in systeem?
"De eigenaar van de grond is verantwoordelijk voor de verlichting. Grofweg zijn dat gemeentes in de straat waar je woont, Rijkswaterstaat langs de snelweg, provincies op provinciale wegen. In Nederland regelen de netbeheerders het aan- en uitzetten van de straatverlichting. Die bepalen centraal, voor een groot gebied tegelijk, wanneer de lichten branden. In Duitsland gaat het om kleinere gebieden, en dus zijn ze daar flexibeler. Je kunt in Nederland als gemeente niet zelf bepalen dat het licht een half uurtje later aan moet en een half uurtje eerder uit."
En als je er gezamenlijk om vraagt?
"Dat is praktisch lastig. De verkeersveiligheid bijvoorbeeld is een belangrijk argument om het licht te laten branden. Alle gemeentes op een lijn krijgen is niet te doen. Misschien dat de schakeltechniek het in de toekomst wel mogelijk maakt voor gemeentes om eigen keuzes te maken. Maar daar zijn we nu nog niet."
Heb jij ook een klimaatvraag die we voor je uit kunnen zoeken? Stel hem hieronder:
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Vlot het al met dat 'verledden'?
"We wilden in 2020 een energiebesparing van 20 procent realiseren, ten opzichte van 2013. Dat hebben we net niet gehaald."
Daar spat de klimaatambitie niet bepaald vanaf.
"Ik kan me goed voorstellen dat het zo lijkt. Er is echter een belangrijk verschil met thuis. Daar hoef je alleen maar een ledlampje in te draaien, en je bent klaar met je transitie. Bij een lantaarnpaal moet de hele lantaarn vervangen worden, of minstens het hele binnenwerk. Dat is een flinke investering. De meeste gemeenten doen dat gefaseerd. Texel bijvoorbeeld is er heel ver mee. Andere gemeenten gaan wat minder snel."
Is slimme verlichting met sensoren een goed idee?
"Daar wordt veel en serieus onderzoek naar gedaan. In een aantal gemeenten wordt het al toegepast. De tijdstippen worden niet veranderd, maar het lichtniveau wordt aangepast op de aan- of afwezigheid van verkeer. Of je het helemaal kan uitschakelen, is sterk afhankelijk van de omgeving. In de natuur wellicht wel. Maar in de stad misschien minder snel. Stel je voor dat de gemeente besluit in jouw straat de verlichting helemaal uit te laten 's avonds en 's nachts. Vind je dat wel prettig? Ik denk het niet."
Weimar
De stad Weimar in het oosten van Duitsland laat de straatverlichting vanaf 1 juni in de ochtend een half uur later branden. 's Avonds gaat het licht een half uur eerder uit. In de winter zal dat 10 minuten zijn. Dat levert volgens de stad van ongeveer 65.000 inwoners een besparing op van 100.000 kilowattuur per jaar, wat zo'n 40.000 euro scheelt bij de huidige tarieven.
Weimar hoopt jaarlijks 40.000 euro te besparen.
"Ja, bij de huidige – torenhoge – tarieven. Maar ik vind dit meer een politieke vraag. Want je moet dat niet alleen afzetten tegen de milieu-impact, maar ook tegen de veiligheid. De politiek moet die afweging maken. Rijkswaterstaat heeft een tijd geleden de lichten op meerdere snelwegen uit gezet. Daar kwam veel kritiek op."
En de milieu-impact?
"Die is er, ontegenzeggelijk. Als je minder stroom verbruikt, stoot je minder CO2 uit. Hoeveel, dat is afhankelijk van hoe de gemeente stroom opwekt. In Duitsland gebruiken ze relatief veel bruinkool, dus dan heeft zoiets een sterker effect dan wanneer je energie uit watermassa gebruikt. Ik geloof dat we de grootste slag kunnen slaan met het verledden."
Hoeveel helpt dat?
"We kunnen met led 40 procent energie besparen. In theorie kan daar, met slimme sensoren, nog eens 30 procent bovenop komen – maar daarbij komt dus de vraag boven: als er niemand over straat gaat, wil je dan wel dat de straat donker is? Verlichting draagt ook bij aan de kwaliteit van de leefomgeving."
Hoe ver zijn we in 2030 met het verledden?
"Ik verwacht tussen 50 en 80 procent."
