Bouw en boeren nog jaren in de knel door stikstof

Bouwprojecten die niet door kunnen gaan. Boeren die niet kunnen uitbreiden. En weidegang voor koeien die met één rechterlijke uitspraak niet meer zo vanzelfsprekend is. Wie dacht dat de nieuwe minister voor Natuur en Stikstof de stikstofproblemen snel zou oplossen, komt bedrogen uit, blijkt bij elke verleende vergunning die door een rechter wordt afgewezen.

Extra stikstofdepositie

Koen Peters van Mannaerts Appels Advocaten weet er alles van. Peters staat een groep bewoners bij van de wijk Meerwijk in Waalwijk, Brabant. Die verzet zich tegen de bouw van twee woningen en slaagt er tot dusver in een bestemmingsplanwijziging tegen te houden die daarvoor nodig is.

"Wij vinden dat de buurt af is", vertelt Rop Monster, één van bewoners. "Verdere verdichting is ongewenst en moet niet plaatsvinden." 

De omwonenden voeren onder andere aan dat de komst van de twee woningen leidt tot extra stikstofdepositie op het nabijgelegen Natura 2000-gebied Loonse en Drunense Duinen. Wat er door nieuwe bewoners aan depositie bijkomt, moet dan eerst elders verdwijnen.

De ontwikkelaar van de woningen stelt dat er inderdaad elders stikstofdepositie is verdwenen. Bij een woning vlak naast de bouwlocatie hield men een hobbypaard en dat staat er niet meer in de wei. Dat scheelt - plat gezegd - paardenpoep en -pies, dus ammoniak, dus stikstofdepositie. Genoeg voor de bouw van de twee woningen, blijkt uit een rapport dat de ontwikkelaar liet opstellen.

Paard ingezet

"Ik wist wel dat een paard ammoniak uitstoot en ammoniak speelt wel vaker een rol in agrarische discussies", zegt Peters. Maar 'een hobbypaard' dat wordt ingezet om de komst van twee nieuwe woningen vergund te krijgen? Nee, zoiets zag de advocaat niet eerder.

Volgens Monster en zijn medebezwaarmakers is het paard er met de manen bijgesleept. "Er zijn diverse mensen die kunnen getuigen dat hier nooit een paard heeft gestaan de afgelopen jaren." Het vormt één van de gronden voor bezwaar en beroep, want: geen paard, geen stikstofdepositie die recent verdwenen is en nu ingezet kan worden voor de nieuwbouw.

In afwachting van sluitend bewijs voor de aan- of afwezigheid van een paard koos de Raad van State er voorlopig voor de bestemmingsplanwijziging op te schorten.

Dat is exemplarisch voor hoe delen van het land nog steeds op slot zitten, weten voorzitters Maxime Verhagen en Sjaak van der Tak van respectievelijk Bouwend Nederland en LTO Nederland.

Juridisch moeras

Hun leden willen graag bouwen en boeren. Maar de afgelopen weken werden verleende vergunningen door rechters vernietigd, omdat niet zeker is of er door de projecten meer of minder stikstof neerslaat op natuurgebieden. "We zijn in een juridisch moeras beland", verzucht Van der Tak.

Zo ging er vorige maand nog een voorlopige streep door de bouw van 163 woningen in Egmond aan den Hoef en door de uitbreiding van een melkveehouderij in Oosterend. En vorige week stelde de rechtbank van Zwolle het onvergund beweiden en bemesten van landbouwgronden weer ter discussie.

"Niet alleen omwonenden maar ook allerlei organisaties kunnen iedere keer weer processen starten waardoor de rechter een verleende vergunning weer intrekt", stelt Verhagen vast.

'Hier hebben de mensen niks aan'

Een weggehaald paard als compensatie voor nieuwe woningen "wordt bedacht omdat er geen structurele oplossing is", zegt hij. "Dus minister, kabinet: ga nou eindelijk eens aan de slag, zorg dat er ruimte komt voor nieuwe projecten."

Minister Van der Wal-Zeggelink voor Natuur en Stikstof stuurde begin vorige maand weliswaar een plan van aanpak naar de Tweede Kamer, maar daar hebben de mensen nu niks aan, aldus Verhagen. Het kabinet decentraliseert de aanpak naar de provincies. "Met als gevolg: extra overleg, extra bureaucratie, waardoor ook 2022 en 2023 verloren jaren dreigen te worden."

Tot grote ergernis van Verhagen, want het betekent dat "drie jaar na de uitspraak van de Raad van State nog steeds geen structurele oplossing voor handen is". En dat ­leidt ook tot onzekerheid op het boerenerf, zegt Van der Tak.

Land moet in beweging komen

"Drie jaar geleden trok de rechter een reeks vergunningen onderuit die de overheid aan onze leden verleend had. Diezelfde overheid beloofde vervolgens om dat recht te zetten, maar tot op de dag van vandaag is dit niet gebeurd. In plaats daarvan dreigt onteigening en gedoe."

Verhagen en Van der Tak willen voor hun leden "weer perspectief", ook voor de korte termijn. De Tweede Kamer is het met de bouwers en boeren eens. Die nam onlangs een motie aan dat 2022 geen verloren mag zijn. Nog dit jaar moet het land weer in beweging komen: voor de zomer debatteert de Kamer weer over stikstof.