Graanprijs door het dak: Nederlands graan verbouwen 'met de dag interessanter'
Een halfje bruin kost bij de bakker inmiddels bijna twee euro en de prijs loopt bijna iedere week op. Door de oorlog in Oekraïne, voorheen een grote graanleverancier, schiet de prijs de hoogte in. Voor Nederlandse boeren wordt het gewas met de dag interessanter: "Nu de prijs stijgt, loont het de moeite om het meer te verbouwen."
Aardappelen, suikerbieten, uien en graan. Op zijn perceel in Dordrecht verbouwt akkerbouwer Ron Bastiaanse diverse gewassen. Het graan gebruikte hij tot nu toe als wisselgewas. Om de grond goed te houden en uitputting te voorkomen, moeten boeren ieder jaar een ander gewas planten. Tarwe is een zogenoemd rustgewas dat zorgt voor herstel van de bodem.
Het leverde hem financieel weinig op, grofweg 250 euro per ton tot maart 2022. Daarna explodeerde de prijs op de wereldmarkt. Veel graan kwam uit Oekraïne, maar door de oorlog ligt de export stil. De graanprijs liep op tot 385 euro per ton in mei.
Hij overweegt nu om meer graan te gaan zaaien. "Het is een beetje een gok voor mij als boer. Kijken wat de wereldhandel doet en wat de situatie in Oekraïne voor gevolg heeft voor de teelt daar", zegt hij.
Meer gegadigden
"Door de hoge graanprijs overwegen meer boeren om graan te gaan verbouwen", zegt Jurriaan Visser, manager granen van landbouwcoöperatie CZAV. "Eens per jaar kun je graan zaaien. In het najaar, dus de boeren zullen deze zomer al een keuze moeten maken."
CZAV verwacht dat het areaal, de oppervlakte aan graan in Nederland, zal stijgen met 5 tot 10 procent graan. "Het hangt ook af van de vraag en wat er met de prijs van andere gewassen gebeurt. Wat is het meest rendabel? Als veel boeren overstappen, zullen er minder suikerbieten en aardappelen op de markt komen en zullen die prijzen ook stijgen."
Droogte
Bij Bastiaanse was graan ook een hulpgewas om zijn land goed te houden. "Ik denk dat ik nu minder aardappelen, uien of suikerbieten ga verbouwen", zegt hij. De opbrengst van graan is gestegen, maar dat verbouwen brengt ook hogere kosten met zich mee. "Het is niet dat we als boer rijker worden."
Niemand weet hoe lang de oorlog in Oekraïne nog duurt. Ook zonder die oorlog zal de graanprijs echter relatief hoog blijven, verwacht Visser. "Voor de oorlog waren de prijzen al aan het stijgen. De voorraden zijn wereldwijd laag, in India bijvoorbeeld door het extreme weer. In Frankrijk is het droog en in Amerika zijn delen extreem droog en delen extreem nat."
Experimenteren met broodbakken
Lekker brood maken van het Nederlandse graan is nog wel een uitdaging, zegt bakker Tom van Otterloo uit Arnhem. Hij werkt al vijftien jaar met Nederlands graan. Bij de grote molens krijg je een A4'tje mee waarop staat hoe je het tarwe moet verwerken. Bij de kleinere leveranciers moet je dat als bakker zelf uitvinden.
"Meer of minder water, meer kneden of niet. Het is afhankelijk van de zonuren, de hoeveelheid regen. Je moet gaan proefbakken. Welk brood is het lekkerste? Elke oogst heeft een andere kwaliteit."
Meer graan van eigen bodem
Van Otterloo gebruikt steeds meer Nederlands graan. "Toen we in 2008 begonnen ging het om 1 zakje van 20 kilo in 4 weken, nu gaat het om 160 tot 180 kilo per week. En dan verbruiken we ook nog eens 40 kilo rogge van eigen bodem."
Helemaal overstappen op Nederlands graan kan niet. "We gebruiken 30.000 kilo graan per vier weken uit Frankrijk. We hebben in Nederland te weinig grond om van te kunnen eten en leven."
Minder graan gezaaid in Oekraïne
Ook als de oorlog morgen afgelopen is, houden we nog wel even last van de gevolgen, denken kenners. Oekraïense boeren hebben het zaaien deze lente bijna afgerond. Maar het oppervlak dat met granen, zoals tarwe, is gezaaid is ruim een vijfde kleiner dan vorig jaar, meldt het Oekraïense ministerie van Landbouw.
Het ministerie gaf geen vooruitzichten voor de graanoogst voor dit jaar. Een groot deel van het graan blijft in het land zelf. En de export is sterk gedaald, omdat het Russische leger de Oekraïense havens aan de Zwarte Zee blokkeert.
Honger
Vorige week beschuldigde Duitsland de Russen ervan honger in te zetten als wapen in de strijd met Oekraïne. Door in het Oost-Europese land havens te blokkeren en silo's en spoorwegen te vernietigen, wakkert het Russische leger een wereldwijde voedselcrisis aan, stelde minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock.
Ook de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN vreest dat miljoenen mensen honger gaan lijden als Rusland doorgaat met de blokkade van Oekraïens graan.