Wel een officieel watertekort, maar nog genoeg drinkwater: zo zit dat

1: Dreigt er een drinkwatertekort de komende weken?

Drinkwaterbedrijven winnen water op twee manieren: sommige bedrijven zuiveren vooral grondwater, andere halen hun voorraden vooral uit rivieren. Maar in beide gevallen geldt dat er geen acute nood is.

Pyter Hiemstra van Brabant Water: "De droogte van nu speelt aan de oppervlakte. Wij pompen water uit de ondergrond, de lengte van twee voetbalvelden diep. Dat is water dat wel honderden jaren geleden als regen is gevallen. In die diepere laag is geen sprake van verdroging."

Dunea in Zuid-Holland put uit rivieren. Nicole van Veldhoven: "De Afgedamde Maas is onze hoofdbron. Dat is een tak van de Maas. En we halen ook water uit de Lek."

Minder vraag

Ook Dunea voorziet geen tekort op korte termijn. "Er zijn nu veel mensen op vakantie, het vraagpatroon is dus ook wat anders. Die mensen komen natuurlijk wel weer terug en de verwachting is dat de droogte langer aanhoudt. Maar al met al denken we toch dat we het redden."

Dat klinkt niet honderd procent overtuigd: "Het ziet er echt goed uit. Maar het is altijd afhankelijk van de vraag, dus we houden een slag om de arm."

2: Moeten we ons, gezien de klimaatverandering, druk maken over ons drinkwater in de toekomst?

Die vraag is wat lastiger te beantwoorden met ja of nee. Als Dunea alleen water uit de huidige bronnen blijft onttrekken, kan vermoedelijk in 2030 niet meer aan de vraag worden voldaan. Dat komt onder meer door de bevolkingsgroei.

Slokje zeewater

Daarom wordt naarstig gezocht naar nieuwe bronnen. "Er lopen meerdere pilots, waaronder eentje met brak grondwater in Scheveningen. Dat kost meer energie om te zuiveren dat zoetwater, maar minder energie dan zoutwater."

Hiemstra van Brabant Water vertelt dat ook bekeken wordt of zeewater geschikt is als toekomstige bron: "Wij halen, door klimaatverandering en bevolkingsgroei, meer water uit de ondergrond dan er bijkomt. Het grondwatersysteem is dus wel uit balans. De huidige waterbronnen zijn niet onuitputtelijk. We moeten dus verder zoeken. We bekijken bijvoorbeeld of we zeewater kunnen gaan gebruiken. Dat zit nog in de verkennende fase."

3: Kan die balans worden teruggebracht, tussen de vraag naar water en het aanbod?

Dat is een vraag waar Leon Lamers zich mee bezig houdt, hoogleraar Aquatische Ecologie aan de Radboud Universiteit. Het probleem is niet dat we niet genoeg water hebben in Nederland, we houden het alleen niet goed vast, legt hij uit. "In het voorjaar, najaar en in de winter valt er veel meer water dan we gebruiken. Maar dat wordt dan razendsnel afgevoerd."

In stedelijk gebied loopt het via de bestrating putten in en gaat het via de riolen en zuiveringsinstallaties uiteindelijk richting zee. Ook van landbouwgronden wordt water snel weggevoerd, via drainagesystemen en slootjes bijvoorbeeld.

Lamers: "We brengen het waterpeil voor de landbouw vaak kunstmatig omlaag, omdat sommige gewassen daarop beter gedijen. We kijken nu nog heel erg naar welk waterpeil er op een bepaalde plek nodig is om er dat mee te doen wat we graag willen. Dat moet veranderen naar: welk waterpeil is hier duurzaam en welk gewas past daarbij."

Ook moerasgebieden en speciale waterbergingsgebieden zijn belangrijk om water langer vast te houden, denkt Lamers, zeker bij het veranderend klimaat waarbij langdurige droogte steeds vaker voorkomt. En, we weten het inmiddels, niet je hele achtertuin bestraten helpt ook: "Dat helpt zeker. Alles om te voorkomen dat water te snel naar de riolering loopt."

4: Zou drinkwater niet gewoon wat duurder moeten zijn? Dan gaan we er wellicht zuiniger mee om?

"Water is wel echt een primaire levensbehoefte. Om te drinken, voor de hygiëne. Het moet toegankelijk en betaalbaar blijven voor iedereen", reageert Van Veldhoven van waterbedrijf Dunea.

Maar nu de gasprijs zo explosief is gestegen, zijn we wel veel meer dan voorheen bezig met zuiniger aandoen, toch? Ietsje duurder misschien, voor de bewustwording? "Weinig mensen weten wat drinkwater kost. Er wordt weleens gesproken over het duurder maken van water, als je boven een bepaald verbruik uitkomt. Maar dat is niet aan ons."

De winst is bij waterbedrijven aan banden gelegd, zomaar de prijs enorm verhogen mag dus niet.

Wel moeten we ons realiseren dat drinkwater een hoogwaardig product is, dat we niet zomaar overal voor zouden moeten gebruiken. Van Veldhoven: "Gemeente en projectontwikkelaars kunnen daar ook een rol in spelen, door bij nieuwsbouw bijvoorbeeld te zorgen dat toiletten doorgespoeld kunnen worden met regenwater."

Toilet doorspoelen?

Bestaande huizen zo aanpassen dat we onze kleine en grotere boodschappen kunnen wegspoelen met regen, is lastiger. "Daar komt veel breekwerk aan te pas, de waterinstallaties zijn daar niet op ingericht. Maar regenwater opvangen in de tuin en dat in huis gebruiken, gebeurt in België al veel meer."

En niet elke dag je zwembadje volkiepen blijft ook een prima idee, denkt Hiemstra van Brabant water: "In het gemiddelde opblaasbadje gaat zomaar 2000 liter water. Terwijl het een mooi lokaal natuurproduct is, daar moet je zuinig mee omgaan."