Dood van Bokito heeft enorme invloed op groep apen bij Blijdorp

1. Hebben Bokito zijn familieleden afscheid kunnen nemen?

"Nadat hij was overleden, hebben we zijn lichaam in het groepsverblijf gelegd zodat de andere gorilla's de kans hadden om afscheid van hem te nemen. Ze liepen er omheen en hebben aan hem geroken en gevoeld. De ene gorilla was daar meer mee bezig dan de andere. Na een uurtje trokken ze bij hem weg. Dat zie je bij gorilla's in de natuur ook."

2. Is het gedrag van de groep veranderd sinds Bokito is weggevallen?

"Ja, enorm. Bokito was de leider van de groep en die zorgt dat iedereen zich aan de gedragsregels houdt. Nu Bokito is weggevallen weten de gorilla's niet goed wat ze wel of niet mogen doen en hoe daar op gereageerd gaat worden. Woensdagochtend, de dag na zijn overlijden, waren ze heel stil."

"Of ze in de rouw zijn is natuurlijk moeilijk te zeggen, maar het zijn sociaal intelligente dieren en Bokito speelde een heel belangrijke rol in de groep. Zijn dood heeft zeker effect op de andere gorilla's. We zijn nu aan het onderzoeken hoe de groep de tijd zonder zilverrug kan overbruggen."

Kunnen dieren rouwen?

Er wordt veel onderzoek gedaan naar emoties bij dieren, maar het is volgens dierengedragsbioloog Claudia Vinke van de Universiteit van Utrecht moeilijk om wetenschappelijk aan te tonen of dieren rouwen of verliefd kunnen zijn. "Er wordt al wel onderzoek gedaan met pet-scans en mri's om de hersenactiviteit van dieren kaart te brengen, maar het blijft moeilijk om dat goed te interpreteren", zegt Vinke.

Maar hoewel het moeilijk te bewijzen is, lijkt het er volgens de wetenschapper wel op dat sommige dieren gevoelens van rouw ervaren. "Zeker bij apen en olifanten zie je dat ze aan het overleden dier ruiken, hem aanraken of er even omheen lopen. Daarbij zie je bij bepaalde diersoorten ook een verdrietig gezicht. Maar we kunnen nu eenmaal niet met ze praten, dus of ze zich ook echt verdrietig voelen weten we niet zeker."

3. Wie wordt de nieuwe leider van de groep?

"Dat weten we nog niet, want de nieuwe leider komt van buiten de groep. Het is bij gorilla's niet zo dat het sterkste mannetje van de groep de leiding overneemt. In de natuur zie je dat de groep op zoek gaat naar een rondzwervend, vrijgezel mannetje. Of de vrouwtjes sluiten zich bij een andere harem aan. Soms doen ze dat al vlak voor de leider daadwerkelijk overlijdt. Wij gaan nu met de coördinator van het Europese populatiemanagement programma op zoek naar een nieuwe zilverrug. Hij weet welke er beschikbaar zijn en wie genetisch een goede match is."

4. Wat gebeurt er nu met Bokito's lichaam?

"We weten inmiddels dat Bokito is overleden aan hartfalen, maar zijn hart wordt nog verder onderzocht in Engeland. Ook de rest van zijn lichaam wordt gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek, want we willen zoveel mogelijk kennis over de gorilla's vergaren."