TikTok als wapen: waarom Rusland influencers inzet in oorlogsgebied
Ze maken vrolijke selfies tussen het puin en crossen mee in Russische tanks. Een groep influencers is door het Kremlin naar Marioepol gestuurd. In die stad - midden in het oorlogsgebied - moeten ze aan hun honderdduizenden volgers laten zien hoe goed alles daar wel niet gaat. Correspondent Olaf Koens: "Dit is een heel simpele poging om de jonge generaties enthousiast te maken over de oorlog."
"In Marioepol zijn ze opgelucht dat ze bevrijd zijn." Het is de tekst die influencer Rrustemka schrijft bij de onderstaande foto, genomen in de stad. Volgens de influencer is het hier 'acht jaar lang een dagelijkse hel geweest' en 'hebben ze al die tijd gewacht tot de Russen zouden komen'.
Het is precies wat het Kremlin wil dat hij zegt. En de meer dan tienduizend jonge Russen die hem volgen, zien het op hun sociale media voorbijkomen.
Kritische jongeren
Juist de jongere generaties Russen wil het Kremlin graag bereiken, vertelt correspondent Olaf Koens. ''In Rusland staan de traditionele media onder strenge censuur. Op televisie word je om de oren geslagen met propaganda, ook kranten en magazines verheerlijken het geweld en de oorlog.''
Koens vervolgt: ''Maar de jongeren zijn niet gevoelig voor die staatspropaganda, omdat ze niet naar de televisie kijken. Ze zijn te vinden op sociale media, vooral TikTok en Instagram. Die zijn grotendeels toegankelijk in Rusland én erg populair.''
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Volgens Koens zijn het juist de jongere generaties die kritisch zijn over de oorlog. ''Dit is een heel simpele manier om hen te bereiken, om de oorlog aan hen te verkopen.''
Snoepjescampagne
Het is niet voor het eerst dat het Kremlin met zo'n mediaoffensief de jongeren probeert te overtuigen. Dat gebeurde bijvoorbeeld ook toen de mobilisatie werd afgekondigd. Honderdduizenden mannen werden toen opgeroepen om mee te gaan vechten met het Russische leger in Oekraïne.
Om paniek tegen te gaan werden influencers ingezet om uit te leggen dat het allemaal wel mee zou vallen, vertelt Koens. ''Maar dat gebeurde wel op een wrange manier.''
Koens: ''Je zag beelden van beeldschone vrouwen die snoepjes eten en laten zien dat één snoepje in een volle zak geen verschil maakt. Met de hashtag: #DontPanic. Wat maakt het uit als één procent zal worden opgeroepen, of sneuvelt. Er zit nog meer dan genoeg in de zak met snoep.''
Terug naar deze campagne. Want niet alleen in Marioepol zijn er influencers actief. Ook in Donetsk laten ze zich zien én worden mensen opgeroepen om Rusland te steunen. TikTok heeft in het begin van de oorlog geprobeerd om gebruikers te waarschuwen dat bepaalde content desinformatie van het Kremlin was, maar inmiddels ontbreekt die waarschuwing meestal.
Vorig jaar maakten we onderstaande video, waarin we laten zien hoe lastig het voor TikTok is om te modereren op nepnieuws.
Een grote groep kan dus zonder waarschuwing worden bereikt. Koens: ''In hoeverre zo'n campagne echt effect heeft, weten we niet. Maar alleen het bereiken van de groep jongeren is voor het Kremlin al genoeg reden om de influencers in te zetten.''